Cehennem. Henri Barbusse

adamın önceki gibi bakmadığını ve rüyasının sonuna varmak üzere olduğunu hissediyor… Bir gün, her şeyin, kuşkusuz kendisi için de biteceğini düşünüyor. Yeniden başlayacak kaderinin, öncekinden değerli olmayacağını da şimdiden biliyor.

      “Dünyadaki her şeysin” cümlesinin yankısı bile bitmeden, endişenin gelip yine yüzlerine yerleştiğini görür gibi oluyorum. Tam da o anda, adam inliyor:

      – Bu hiçbir şey demek değil! Bu hiçbir şey demek değil!

      Biri diğerine yabancı, aynı düşünceye dalıp gidiyorlar.

      …Boynunu çevirdiği bir an, adamın bakışlarını görüyorum. Kadın hâlâ üzerinde yatarken o, saate, kapıya, vedaya doğru bakıyor. Ardından, sevgilisinin dudağı kendisininkine yaklaşırken, huzursuz, hatta neredeyse iğrenen bir ifadeyle, hafifçe yüzünü uzaklaştırıyor (bunu bir tek ben görüyorum).

      Kadın, adamın ona sahip olmadan hemen önce söylediği cümleye cevap veriyor:

      – Hayır, beni sonsuza kadar sevmeyeceksin. Beni terk edeceksin. Ama buna rağmen hiçbir şeyden pişman değilim, asla da olmayacağım. “Biz”den sonra, bu defa beni hiç bırakmayacak o büyük kedere geri döndüğümde, “Bir aşığım oldu” diyeceğim kendime ve bir anlığına da olsa hiçliğimi terk edip, bu küçük mutluluğu yaşayacağım.