Gece ve Gündüz. Çolpan

yıl içinde bir ulakçı atın değil, birkaç ulakçı atın payı çıkarılmış, önceki dört-beş tanab25 araziye dört-beş tanab yer ilâve edilmiş olsa da, ellibaşılık, her türlü iş ve koşuşturmayı gerektiren faaliyetlerdendi… Bunun için Binbaşı bir yıl güz mevsiminde Astanakul adlı zenginin büyük bir kavun eğlencesi yaptırdığını asla aklından çıkaramıyordu. Miryakub ile o eğlencede görüşüp tanıştığı için eğlenceyi aklından çıkarmaya “vicdanı” müsaade etmiyordu…

      Bu arada birçok şey Binbaşı’nın hatırından çıkmış, unutulmuştu… O, kavun eğlencesinden iki gün sonra Miryakub’un evine iki araba kavun-karpuz ile iki zembil dolusu üzüm ve kayrakı buğday26 gönderdiğini hatırlıyordu. Eğer yanılmıyorsa, bundan bir ay sonra, bir sabah gümüş kemer bağlayıp evden çıktığını, ondan bir gün önce, gece avlu kapısı önünde bir gece bekçisi olup çıktığını biliyordu. Binbaşı olduktan sonra kısa zaman içinde Miryakub’un köyünden şimdiki avluyu satın alıp, oraya göçüp gitti. Başka sözler çoktan beri aklından çıkıp gitmişti…

      Köyün yaşlıları kendi aralarında konuşurlarken, bu memlekette hiçbir han ve hanzadenin bu kadar uzak bir yurt istemediğini söylüyorlardı. Mallahanlar, Hudayarlar, Nasriddinbekler memleketin üstünden bahar bulutları gibi geçip gitmişlerdi. Ekberali Binbaşı, işte on üç yıldan beri bu makamında oturuyordu, devleti, itibarı, nüfuzu gittikçe artıyor, azalmıyordu.

      – Tanrı vermiş, Tanrı! – diyordu yaşlılar. – Tanrı “al, kulum”, derse, hiç mesele değildi.

      Aynı şekilde bazı gençler de aralarında:

      – Tanrı zaten böyle insafsızlara verirmiş! Biz biçarelere de bir şey verse ya! – diye konuşuyorlardı.

      Bunu duyan yaşlılar sopasını kaldırıp, gençlerin üstüne yürüyorlar, biçare gençler sopadan kurtulup kaçarken, birbirlerine bakıp alay ediyorlardı:

      – Niye kaçıyorsun? Tanrı sana da veriyor, almıyor musun?..

      Köyün yaşlıları bütün bu devlet, hükûmet ve büyüklüğün, bir çift sözü güzelce dile getirip söyleyemeyen bu basit, kaba ve çirkin adama birden “nasip” olmasında Miryakub ağabeyin büyük hünerinin sebep olduğunu iyi biliyorlardı. Bunun için Miryakub ağabey sokakta göründüğünde, ona verilen selâm ve gösterilen hürmetler, binbaşınınkinden az olmuyordu. Fakat şu kadarı var ki, Binbaşı sağa sola çok az gidiyor, gitse de bekçilerini arkasına takıp gece gidiyor; gündüzleri ise sadece şehirdeki büyük yönetici çağırttığı zaman sırmalı çapanlarını giyip sevimli kula atını sürüp geçiyordu. Ona selâm vermek ve tazimde bulunmaktan bellere ağırlık gelmiyordu: Çünkü ayda bir, on günde bir eğilmek hiç mesele değildi. Ama Miryakub ağabeyin gezmesi çok! O, ekseri yaya dolaşıyor, dolaşırken de nedense hızlı yürüyordu. “Asselâmu aleyküm!”, deyip tane tane selâm verecek olursanız, telâşından olsa gerek, sadece “vess…”, demekle yetiniyordu. Bununla beraber, sizden tarafa boynunu eğip, çok hafifçe karşılık verip, daima gülümseyen gözlerini sizden tarafa çevirip şöyle bir bakıp, hızlıca gider… Serçe gibi her zaman ve her yerde görünen bu “asıl Binbaşı”ya selâm vermekten beliniz yorulur…

      Dükkânında her şey bulunan bir bakkala “Frenk bakkal” diye isim veren yaşlılar, her işte eli olan bu adama “mâhir Miryakub” lâkabını vermekle hata etmiş olmazlar. Kendileri de bu lâkabın doğruluğunu kolayca ispat ederler:

      – Onun karışmadığı iş düzgün gitmez… Binbaşı’nın arazisi o kadar çok ki, hesabını kendisi de bilmiyordu. Lakin Tanrı bu sevgili kuluna devleti iki eliyle verse de, çocuk konusunda biraz nasipsiz bırakmış. Hakikaten onun büyük hanımından olan kızı Fazilet’ten başka çocuğu yoktu. Bunca büyük devlet kime kalacak? Yedi kat yabancılara, zürriyeti olmayan kadınlara mı?.. Binbaşı, işte bu işe çare araştırsa gerek, bir-iki yıl içinde genç bir hanım aldı. Fakat baladan haber yok… Bunun için bazen kendisi yalnız kalıp, misafirhaneye kapandığında ve hattâ kendi gölgesinin bile işitmek ihtimali kalmadığı zamanlarda: