s. 205.
49
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 65-73; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 13-16; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 24-26.
50
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 73-75; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 16; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 26.
51
Tayiçiguud, Çaragay Lingu’nun torunu Amabagay’ın yönetiminde bulunan halkı ifade etmek için kullanılmaktadır. Hangi dönemde ayrı bir boy haline geldiğine yönelik çeşitli rivayetler vardır. Bk. Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 186-187; Ch’i T’ang, a.g.t., s. 245.
52
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 77-86; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 17-20; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 29-33.
53
Anda, yeminli kardeş, kan kardeşi, arkadaş manalarına gelmektedir. Bk. Volker Rybatzki, a.g.e., s. 126-127; Ferdinand Lessing, a.g.e., s. 68.
54
Kereyit boyu önceleri Altay Dağları ve İrtiş Nehri arasında yaşarken sonra Orhun Nehri civarına göçmüştür. Reşîduddîn Fazlullah’a göre, onlar eskiden Türklere bağlı bir boy olup, dilleri Moğollardan farklı ama benzerdir. Moğollar ihtişamlı bir devlet kurunca onlar da bu devlete bağlanmışlardır. Bu nedenle Moğol olarak anılmışlardır. Bk. Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 111-112; Ch’i T’ang, a.g.t., s. 157; Timothy Michael May. a.g.e., s. 215-216.
55
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 123-129; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 29-30; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 40-41.
56
Michal Biran, a.g.e., s. 55.
57
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 131-143; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 31-33; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 42-43; Lubsandanzan, a.g.e., s. 63-64.
58
Cadaran, Cengiz Han’ın mensubu olduğu Borçigin soyunun atası Bodonçar’ın ilk aldığı eşten dünyaya gelmiş ama Bodonçar’ın oğlu olmayan Caciraday’ın soyundan gelenlere verilen boy adıdır. Bk. Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 39-41. Reşîduddîn bu boyun Kabul Han’ın kardeşi Bayan’ın soyundan geldiğini rivayet etmektedir. Bk. Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 201-202; Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Kitâb-ı Nesebnâme-i Mulûk, vr. 100b.
59
Reşîduddîn bu ismin Ce Kembu şeklinde olup Çinliler tarafından verildiğini söylemektedir. Manasının ise “Vilayet Büyüğü” olduğunu belirtmektedir. Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 117.
60
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 145-180; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 34-44; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 49-59.
61
Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 71-72, 94. Çuci hakkında daha ayrıntılı bilgi için bk. Peter Golden. “Tuşi: The Turkic Name of Joçi”. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. C. 55, S. 1/3, 2002; Ekrem Kalan. “Tarihi Kaynaklara Göre Cuci Adının Kökeni ve Cengiz Kağan’a Oğul Olma Sorunsalı”. Tarih İncelemeleri Dergisi. C. 27, S. 1, 2012.
62
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 186-217; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 45-52; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 60-68; Lubsandanzan, a.g.e., s. 73-78.
63
Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 115, 137, 299.
64
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 697-720; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 168-173; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 207-211; Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 285-286.
65
Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 300-301.
66
Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 301-302. Kızları hakkında daha ayrıntılı bilgi için bk. Çetin Kaya. “Cengiz Han’ın Kızları ve Yapmış Oldukları Evlilikler”. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. C.11, S. 22, 2021; Ömer Subaşı. Moğollarda Kadın, Evlilik ve Dış Siyaset. İstanbul; Selenge Yayınları, 2021; Jack Weatherford. Cengiz Han’ın Kızları. Çev. Mehmet Bilgen, İstanbul: T&K Yayınları, 2016; George Qingzhi Zhao. Marriage as Political Strategy and Cultural Expression Mongolian Royal Marriages from World Empire to Yuan Dynasty. New York: Peter Lang, 2008.
67
Bu takvimlendirme şekli Türkler, Moğollar ve Çin halkları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Takvim on iki hayvandan oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla Sıçan, Sığır, Kaplan, Tavşan, Ejderha, Yılan, At, Koyun, Maymun, Tavuk, Köpek ve Domuz şeklinde olup her biri bir yıla tekabül ederek on iki yılda bir başa dönmektedir. Ayrıntılı bilgi için bk. Osman Turan. Oniki Hayvanlı Türk Takvimi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2016; Edouard Chavannes. On İki Hayvanlı Türk Takvimi. Çev. Mustafa Daş, İstanbul: Selenge Yayınları, 2020.
68
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 234-238, 316-325; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 56,57, 76-78; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 74, 106-108; Lubsandanzan, a.g.e., s. 109.
69
Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 303.
70
Bu kadının ismi Reşîduddîn Fazlullah tarafından Yesülün olarak kaydedilmiştir. Bk. Reşîduddîn Fazlullah Hemedânî, Câmiu’t Tevârîh, s. 303.
71
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 325-330; Anonim, The Secret History of the Mongols, s. 78-79; Anonim, Moğolların Gizli Tarihçesi, s. 108-109; Lubsandanzan, a.g.e., s. 109-110; Şirin Beyânî. Moğol Dönemi İran’ında Kadın. Çev. Mustafa Uyar, Ankara: TTK, 2018, s. 29-30.
72
Aydın Taneri. “Hârizmşahlar mad.”. DİA. C. 16, İstanbul: TDV Yayınları, 1997, s. 228-231; İbrahim Kafesoğlu. Harezmşahlar Devleti Tarihi. Ankara: TTK, 2000.
73
Anonim, Mongolun Nigoça Tobçiyan, s. 754-756; Anonim, The Secret History