оламан. Агар манави алвасти рози бўлса, бугун шу ерда ётиб ҳам қоламан.
Бизни аллақандай ҳадик ва зуғум билан кутиб турган Нисор кампир бу гапга ортиқ чидолмади:
– Мен алибасти йўқ, сен алибаст, сенга бунда каравот ҳам йўқ! Қўшнилар пис-пис қилади, уйида эркак қолди, Нисорни ўйнаши бор, дейди. Бу номус, биласанми, номус!
Мен ўшанда… Ишонасизми, Собир ака, Нисор кампирнинг бу гапидан ўлиб бўлганман. Ёши саксонларга бориб қолган, бели букри, бетлари нақд шафтолиқоқининг ўзи, чалпакка ўраб ташласангиз ҳатто дайди ит емайдиган оддий яҳудий кампир номус деган нарсадан қанчалик чўчияпти! Ҳали қирчиллама ёшдаги келишимли Донининг шу ерда қолишидан номус қиляпти! Мен эса… ана шу кампир номус қилаётган эркакдан ҳомилам борлиги учун келиб ўтирибман бу ерга. Ўртамизга яна бир зум жимлик чўкди. Тахминанинг сўнгги сўзларидан мен шу нарсага амин бўлдимки, орият ва ориятсизлик, номус ва номуссизлик каби тушунчаларни у яхши фарқ қила олади. Фарқ қила олади-ю, бироқ бу тушунчаларни ўзи учун сингдиролмайди. Сингдиришни истамайди ҳам.
X
– Хўш, уёғи нима бўлди? Сир бўлмаса айтарсан? – мен Тахминани ўша аччиқ хотиралардан ўзини олиб қочмасликка ундадим.
– Нима бўларди… Ойни этак билан ёпиб бўлмас, деганлари рост экан. Ишимиз барибир силлиқ кўчмади.
Нисор кампирникида анча азоб чекишга тўғри келди. Бунисиям майли эди. Азоб чекканга яраша шу ташвишлардан қутулиб олсам гўрга эди, дегандим. Йўқ, бундай бўлиб чиқмади. Мен учун энг даҳшатли, энг фожиалиси шунда эдики, кейинроқ маълум бўлишича, мен энди бир умрга фарзанд кўриш бахтидан, оналик бахтидан маҳрум бўлган эканман.
Шу ерга келганда, Тахмина менга қараб ғамгин жилмайиб қўйди: – Ана шундай, Собир ака. Ўзим танҳо фарзанд эдим, энди мен билан Келдиёровлар авлоди батамом йўқолиб кетадиган бўлди…
Мен ўзимни унинг бу гапига эътибор бермаганга солдим.
– Аянг… барибир шубҳага тушгандир? – вазминлик билан сўрадим ундан.
– Аям… Эртасига кечки пайт Дони мени уйга элтиб қўйди. Тошкентдан қайтган одамлардек, қўлимизда оз-моз совға-саломлар билан… Рангимда қон йўқ, бемажол қадам босаётганимни кўриб, аям хавотирга тушиб қолди. Нима бўлганини сўровди, мендан олдин Дони жавоб қайтарди:
– Тошкент иссиқлик қилдими ёки бирон нима ботмадими… ишқилиб йўлда кўнгли беҳузур бўлиб қайтди.
– Сиз-ку, иш билан юрган одамсиз, – дейди аям куйикиб.– Нега энди бу сизга бунчалик илашиб олди?
– Илашса, илашар. Мен ўзим олиб кетдим. Тошкандни морожнийсини соғиндим дегани учун.
– Тушунарли. Ичини музлатиб қўйган, қизи тушмагур.
– Гапингизда жон бор. Кела-келгунча қорнини чангаллаб келди. – Ундай бўлса ўтиб кетар. Ҳозир сут қайнатиб бераман.
Ҳа, аям унга бу сафар ҳам ишонди. Мен индамай ўз жойимга кириб ётдим. Эшик очиқ қолди. Дони билан аямнинг ғўнғир-ғўнғири қулоғимга чалинади:
– Ишлар қандай боряпти, Хуршида?
– Ёмон эмас. Кеча Мелиқўзи билан Бешариқда бўлдик. Исфаралик ошнангиз Муқимжонни кўриб қолдим. Хо