tion>
Нуриддин Исмоилов
БАХТНИНГ ОЛИС МАНЗИЛИ
Мен севиб қолдим.
Аслида, қишлоқнинг оддий боласиман, бунинг устига, онам уч фарзандини чирқиллатиб, ҳали мен ўнга ҳам кирмасимдан ўлиб кетган. Отам, ўзининг айтишича, эсини таниганидан бери сувчилик қилади. Камбағал. Туманимиз марказидан бошқа жойни кўрмаган. Боришга қўрқади – адашиб кетаман, дейди. Бунинг устига, ўлардай содда. Агар биров киприк қоқмай: “Туянинг думи ерга тегибди”, деса, чиппа-чин ишонади. Ишонганини бировга айтмайди-ю, лекин биз болаларга жўшиб-тошиб, бир хум тилла топиб олган одамдай завқ-шавқ билан гапириб беради. Биз ҳам ёшлигимизда отамнинг гапларига ишонардик. Ёшимиз улғайиб, оқ-қорани таний бошлагач, кўнгли учун кулиб қўядиган бўлдик. Тўғри, баъзан жаҳлимиз чиқарди, лекин отамга ҳеч нарса деёлмасдик. Сабаби, у содда бўлгани билан, чапани эди. Хурсанд пайти биров унга қарши гап айтиб қўйса, тамом, қиёмат қўпди, деяверинг. Қўлига илинган нарса билан тушириб қолади. Болохонадор қилиб сўкишларини-ку, айтмай қўя қолай. Хуллас, икки укам билан шундай бир шароитда катта бўлдик. Четдан қараганда, отамдан бизнинг деярли фарқимиз йўқ эди. Ишонувчан, бир бурда нон бермаса ҳам бировларнинг хизматини қилиб кетаверадиган, эртамиз нима бўлади, деб ўйламайдиган болалар эдик.
Қишлоғимиздаги оғзига кучи етмайдиганлар гоҳ ошкора, гоҳ орқамиздан гапирадиган, куладиган бўлишди. Бунга мен, отам каби, аввал индамай келдим. Бироқ кейинчалик бўлар-бўлмас гаплар оғир бота бошлади. Бирорта одам (у ким бўлишидан қатъи назар) сал ножўя гап айтиб қолса, аямасдан башарасига мушт тушириб қолар, кучим етмаса, қўлимга илинган нарса билан урар эдим. Бу қилиғим оқибатида “тентак” деган лақаб орттирдим. Аммо шу-шу ҳеч ким бизни ерга урадиган гап қилмайдиган, одамга ўхшаб сўрашадиган, гаплашадиган бўлди.
Мактабни битираётганимда, синфимизнинг энг сулув, аълочи қизи Нозимадан хат олдим. Очиғи, ўшанда довдираб қолганман. Чунки бу пайтга келиб синфдошларим аллақачон икки-уч мартадан севишга улгуришган, мен эса юрак ютиб биронта қизга ҳатто тузук-қуруқ қарай олмаганман. Бунга камбағаллигимизми, одамовилигимми сабабчи дейман-у, яна ким билсин…
Ўша қизни зимдан кузата бошладим: юриш-туришига, дугоналари билан, ўғил болалар билан муомаласига қарадим. Ёмонмас. Ҳатто бир-икки марта гапиришга ҳам чоғландим, негадир юрагим бетламади. “Мен сенга ҳазиллашгандим. Сен бечоранинг ҳам кўнглингни бир кўтариб қўяйин дедим-да”, дея изза қиладими, деган хаёлга бордим. Аммо адашганлигимни кейинроқ билдим. Мактабда охирги имтиҳонни топшириб ҳовлига чиқсам, Нозима турган экан.
– Беш бўлдими? – деди у очилиб, чиройли кулиб.
– Уч қўймоқчийди, амаллаб тўрт қўйдирдим, – дедим ундан кўзимни олиб қочиб. – Аслида, уч ҳам бўлаверарди.
– Нега унақа дейсиз? Ўқишга киришингизга асқотиб қолиши мумкин, – деди у ҳеч кутилмаганда мени “сиз”лаб.
Юзимдан “лов” этиб ўт чиқиб кетди гўё.
– Мен… Мен… – дедим бироз довдираб, – ўқишга кирмайман.
– Оддий ишчи бўлмоқчимисиз?
– Билмадим…
– Уйга кетаяпсизми?
– Ҳа, сен… Эй-й, сиз ҳам кетасизми? – дедим ғалати аҳволдан чиқолмай.
– Юринг, бирга кетамиз.
Биз ёнма-ён, жуда секин қадам ташлаб мактабдан узоқлашар эканмиз:
– Нодиржон, – дея мурожаат қилди у менга. Боя сизлаганида юрагим бир ҳаприққан бўлса, бу сафар кўкрагимдан отилиб чиқиб кетай деди. – Мен сизни ака десам майлими?
– Нега? – дедим мен ҳам ҳайрон бўлиб, ҳам титраб. – Мендан икки ойлик каттасиз-ку.
– Нима қипти? Менинг акам йўқ, иккита опам бор. Кимнидир ака дейишим керак-ку. Ўйлаб-ўйлаб, охири сизни ака деб чақиришга қарор қилдим. Ака бўлганингиздан кейин, “сиз” дейишим керак.
– Фақат шуми? – бирдан тилимни тишладим. Тўғриси, ўзим ҳам бу гапни қандай айтганимни билмай қолдим.
Нозима жим бўлди. Шу бўйи анча вақт ундан садо чиқмади. Бунгача мен неча марталаб ўзимни-ўзим койидим: “Ўл-а, латта, гўл, шундай пайтда шунақанги гапни айтасанми?”
– Нодир ака, – дея бир маҳал тағин тилга кирди Нозима, – мен сизга хат ёзгандим.
– Хат? – дедим мен ўзимни билмаганга олиб.
– Анча бўп кетди, – у бироз сукут сақлади, сўнг чуқур хўрсинди, – ўқимаган бўлсангиз яхши.
Мен жавоб бермадим. Аслида, нима дейишни билмасдим. Шу боис, индамай қўя қолдим. Шундан сўнг гапимиз қовушмади. Қадамларимиз эса тезлашди.
Уйга бориб ўзимни кўрпачанинг устига ташладим, анча вақт шифтга термилиб хаёл суриб ётдим. Ўзимни ниҳоятда аҳмоқона тутганимни сездим. Бир қиз менинг довдирлигимга қарамай юрагидагини айтиб турса-ю, мен товуқмия назарга илмасам! Ўзим кимман-у, тағин осмондан келаман? Уларнинг оиласи ўзига тўқ, отаси тиш дўхтири, онаси мактабда адабиётдан дарс беради… Мен галварс, ҳатто мактабни битирганидан сўнг нима иш қилишини ҳам сўрамабман…
Қаттиқ ҳаяжонландим, шекилли, бошим оғрий бошлади. Чалқанча ётиб, кўзимни чиппа юмдим. Бироздан кейин ухлаб қолибман.
Уйимизда