Отто Либман

К анализу действительности – Zur Analysis der Wirklichkeit, 1876


Скачать книгу

a xriori. Как известно, уже Лейбниц доказал, что эта пропозиция неверна. Однако в последнее время оно было заменено великим естественным законом сохранения силы. Сумма всех живых сил и напряжений в природе постоянна и неизменна, какие бы метаморфозы ни претерпевала Вселенная.

      83

      Princ. Phil. Nat. Mathem., Axiomata, lex III. Actioni con trariam semper et aequalem esse reactionem: sive duorum actiones in se mutuo semper aequales esse et in partes contrarias dirigi.

      84

      Kant’s Werke edit. Rosenkranz, vol. V, p. 275 u. f.

      85

      M. A. d. N., Mechanik, Lehrsatz 4. Rosenkranz, Vol. V, p. 409 u. f.

      86

      Сейчас я начинаю понимать, что мне чего-то не хватает в выражении «движение и покой». Я никогда не должен употреблять его в абсолютном смысле, но всегда соответственно». Кант, т. V, с. 279.

      87

      Представьте себе тело, находящееся в состоянии покоя в движущемся железнодорожном составе или на парусном судне, которое в состоянии относительного покоя движется со скоростью железнодорожного состава или судна.

      88

      В. Вундт в своей книге «Die physi kalischen Axiome», вышедшей в 1866 г., попытался вывести из относительности движения все основные истины математического естествознания.

      89

      От переводчика. escamotage (фр.) устар. фокус-покус

      90

      Da eine eingehende historisch-kritische Erörterung der hier gerügten Jnconsequenzen viel zu weitläufig werden würde, so begnüge ich mich damit, einige unzweideutige Belegstellen dem Leser vorzulegen. Cartesius für die Relativität: Ut situs corporis determinetur, respicere debemus ad alia aliqua corpora, quae ut immobilia spectemus: Ac prout ad diversa respicimus, dicere possumus eandem rem eodem tempore locum mutare, ac non mutare. Princ. Phil. II, 13. Als Beispiel wird angeführt der Schiffer, der sich im Verhältniß zum Schiffe in Ruhe befindet, im Vergleich zum Ufer sammt seinem Schiffe bewegt a. Dieses sehr nahe liegende Beispiel kehrt, beiläufig gesagt, in gleicher Angelegenheit häufig wieder. Man findet es: Cartes. Princ. II, 24; Leibnitz, edit. Erdmann, pag. 604; Newton: Princ. edit. 1714, pag. 6; Berkeley: Princ. §114; Kant: Metaph. A. d. N.; Phoron. Grundsatz I, Anmerkung. – Et illeireo, quem all mollum supra monuimus, eanllem rem eollem tempore äiei posse locum mutare et non mutare, ita eallem llici potest moveri et non moveri. II, 24. Dicere possumus, motum esse translationem unius partis materiae, sive unius corporis, ex vicinia eorum corporum, quae illud immediate contingunt et tanquam quiescentia spectantur in viciniam aliorum. II. 25. – Additi denique, translationem illam fieri ex vicinia, non quorumlibet corporum contiguorum, sed eorum duntaxat, quae qanquam quiescentia spectantur. Ipsa enim translatio est reciproca, nec intelligt potest etc. II. 29. – Derselbe gegen die Relativität: Princ. II, §37—39 wird aus der Immutabilitas vei das Gesetz gefolgert: Unam quamque rem, quatenus est simplex et indivisa, manere quantum in se est in eodem semper statu, nec unquam mutari nisi a eausis externis. Si quiescat, non

      credimus illam unquam incepturam moveri, nisi ab aliqua causa ad di impellatur. – Nec ulla major ratio est si moveatur, cur putemus ipsam sua sponte, et a nullo alio impeditam, motum illum suum esse intermissuram. – Unam quamque partem materire seorsim spectatam, non tendere unquam, ut secundum ullas lineas obliquas pergat moveri, sed tantummodo, secundum rectas etc. – Hier also wird absolute Bewegung im Sinne von Galilei’s Tragheitsgesetz postulirt; ebenso spater bei den falschen Stoßgesetzen. – B. Leibnitz bemerkt in dem oben angeführten Specimen dynamicum, edit. Gerhardt, pag. 247 mit Recht gegen Cartesius: – consequitur motum revera nihil aliud esse, quam mutationem situs, adeoque motum quoad phaenomena in mero respectu consistere, quod etiam Cartesius agnovit etc. Sed in consequentiis deducendis oblitus est suae definitionis, regulasque motuum constituit, quasireale quiddam esset motus et absolutum. Hierauf leitet er aus der Relativität d. B. die Gleichheit von Wirkung und Gegenwirkung ab. Und damit vergleiche man dann z. B. die Unklarheiten, Schwankungen und Widersprüche in dem Briefwechsel mit Clarke, dem Vertreter Newton’s. Leibn. opera, edit. Erdmann, pag. 766,31; pag. 770,53; etc. Doch genug hiervon!

      91

      principa wathematica plilosophiae naturalis; Ausgabe von 1714; pag. 9.

      92

      Rosenkranz, Bd. V, S. 433. Allgemeine Anmerkung zur Phänomenologie.

      93

      Так называемая масса тела или количество содержащейся в нем материи может быть названа также его «инерционным сопротивлением» (tzuaotum inertisö). Эйлер говорит, что если материю понимать как нечто противоположное силе, то сущность материи состоит исключительно в инерционном сопротивлении. Теперь масса тела никогда не является чистой, отдельной, изолированной, данной сама по себе, а только в своем механическом эффекте, т.е. слитой с определенной виртуальной или реальной скоростью. Мерой массы является неравное сопротивление инерции, которое по своей величине определяется неравным ускорением, действующим на различные тела под действием одной и той же силы. Когда возникает ситуация, когда различные тела получают одинаковое ускорение под действием земного притяжения, когда, следовательно, силы ведут себя так же, как и массы, появляется �