білімге құмартқан бала Ағын мектеп табалдырығын аттаған сәттен өзінің алғырлығымен көзге түсіп, 1949 жылы қазіргі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті философия факультетінің студенті атанады. Болашағынан зор үміт күттірген жас ғалым кейіннен университет аспирантурасын үздік көрсеткішпен тамамдап, ғылым әлеміндегі алғашқы қадамын сол кездегі ҚазКСР Ғылым академиясының Философия және құқық институтында кіші ғылыми қызметкер болып бастайды.
Ағын Хайроллаұлы Қасымжанов 1960 жылы Мәскеу қаласында КСРО Ғылым академиясының Философия институтында «В.И. Лениннің «Философиялық дәптерлеріндегі» диалектика, логика және таным теориясының сәйкес келуі мәселелері» атты тақырыпта кандидаттық диссертациясын қоргайды.
Арада тоғыз жыл өткеннен кейін Мәскеу қаласында «Диалектиканың логикалық аспектілері» деген докторлық диссертациясын қоргайды. Келесі жылы ҚазКСР Ғылым академиясының ең жас корреспондент-мүшесі болып сайланады.
Бүкіл болмыс-бітімі елден ерек тұратын Ағын Хайроллаұлы ғұмырын философия әлеміндегі күрделі зерттеулерге арнап, көптеген іргелі істерге, нәтижелі жұмыстарға басшылық ете білді. Қазақ ғылымының көкжиегіне ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фарабидің баға жетпес еңбектерін қосып, 1993 жылы әл- Фараби ғылыми орталығын құрды. Қазақ оқырмандарын әл- Фараби мұраларымен сусындатып қана қоймай, философия тарихында есімі алтын әріппен жазылған ғалымға айналды.
Ағын Хайроллаұлы Қасымжанов ғибратты ғұмырының соңына дейін өзі білім алған қара шаңырақ Қазақ ұлттық университетінде ұстаздық етті. Кемеңгер философтың дәрістерін тыңдап, тәрбие алған мыңдаған шәкірт Қазақстанның түкпір-түкпірінде ел үшін қызмет атқарып жүр.
Бүгінгі таңда Ағын Хайроллаұлы Қасымжановтың университет қабырғасындағы ізбасарлары ұстаз жолын жалғастырып, мәні зор, мазмұны терең ілімге ден қойып, ұрпақ сабақтастығына айналған Қасымжанов өнегесін насихаттап келеді.
Есімі Қазақстанга гана емес, әлемге танымал ғалым Ағын Қасымжановтың өнегелі өмірі өскелең ұрпаққа үлгі болсын деген ниетпен осы кітапты ұсынып отырмыз.
КАСЫМЖАНОВ АГЫН ХАЙРУЛЛОВИЧ
(1931 – 2000)
А.Х. Касымжанов – ученый с мировым именем, первопроходец в изучении наследия аль-Фараби в Казахстане, стоявший у истоков известной в СССР и за рубежом казахстанской философской школы. Под его руководством впервые в Советском Союзе были выпущены труды аль-Фараби по философии, социально-этические, логические трактаты. Агын Хайруллович оставил зна- чительное философское наследие в области истории отечественной и зарубежной философии, теории познания и диалектики, философии науки, Степной цивилизации и духовного наследия казахского народа. Его труды издавались на казахском, русском, английском, арабском, болгарском, польском, португальском, финском, французском и чешском языках. Сочинения ученого публиковали ведущие союзные издательства: «Мысль», «Наука», «Политиздат», «Прогресс». В 1962 г. молодому казахстанскому ученому была оказана высокая честь – стать автором статей Философской Энциклопедии, в редакцию которой входили такие титаны-философы, как Валентин Фердинандович Асмус, Михаил Трофимович Иовчук, Бонифатий Михайлович Кедров, Евгений Петрович Ситьковский. Ряд статей также был опубликован на страницах центрального философского журнала «Вопросы философии». В течение нескольких лет был членом редколлегии известного журнала «Философские науки».
Доктор философских наук (1969), профессор (1970), член- корреспондент Национальной академии наук РК (1970), философ, педагог и наставник Агын Хайруллович Касымжанов родился 19 октября 1931 г. в г. Алма-Ата. В числе первых выпускников философского отделения закончил в 1954 г. КазГУ имени С.М. Кирова.
Кандидатскую диссертацию защитил в 1960 г. в Институте философии АН СССР, докторскую в 1969 г. также в Москве. В 1970 г. А.Х. Касымжанов становится самым молодым членом-корреспондентом АН КазССР, возглавляемой тогда академиком Шахмарданом Есеновичем Есеновым.
Над комплексным исследованием актуальных проблем логики и диалектики работает в 60-е годы вместе с Касымжановым группа талантливых философов – Ж.М. Абдильдин, М.И. Бака- нидзе, Л.К. Науменко и другие. Вопросы логики и диалектики по- знания рассматриваются в книге А.Х. Касымжанова «Проблема совпадения диалектики, логики и теории познания» (1962). Высокую оценку получили монографии: «Законы и категории диалектики» (1966), «Как читать и изучать «Философские тетради» В.И. Ленина» (1968), «Круги» в познании» (1975) (в соавторстве с А. Кельбугановым и К. Сатыбалдиной), статьи «К вопросу о диалектике», «Качество» во втором томе «Философской энциклопедии» (Москва,1962), статьи в Казахской советской энциклопедии (1972); на казахском языке «Арабская философия», «Аль-Фараби», «Голландская философия», «Гуссерль», «Наука», «Отражение».
С 1957 по 1963 гг. А.Х. Касымжанов – младший научный сотрудник Института философии и права, с 1961 по 1963 гг. – старший преподаватель, затем с 1963 г. – доцент кафедры философии АН. С 1966 г. – заведующий отделом «История философской и общественно-политической мысли Казахстана». История отечественного фарабиеведения многим обязана той огромной работе, которая