zdobywania biegłości w sztuce interpretacji EKG. Życzymy na tej drodze wiele satysfakcji.
SŁOWO WSTĘPNE
Profesora Marka Kucha
Przez 30 lat mojej pracy zawodowej, podczas których jestem związany z kardiologią, obserwuję fenomenalne zjawisko – nazywa się ono ELEKTROKADIOGRAFIA. Spostrzeżenia moje są zresztą znacznie wcześniejsze, gdyż elektrokardiografia fascynowała także mojego ojca – kardiologa.
Fenomen tej metody diagnostycznej nie jest łatwy do wytłumaczenia. Jest to metoda stara, właściwie nieewoluująca, ponadto nic nadzwyczajnego, odkrywczego w badaniach nad elektrokardiografią spoczynkową w ostatnich dekadach się nie działo, a jednak… sala podczas wykładów jej poświęconych jest stale zapełniona po brzegi słuchaczami. Magia? Nawet jako przedstawiciel nauk biologicznych nie umiem zaprzeczyć, że jest jakiś element magiczny w tych hieroglifach, jak zapis EKG nazywają osoby niezwiązane z medycyną. Układ kresek i krzywych odzwierciedlający czynność serca, a zwłaszcza odnajdywanie nieprawidłowości sugerujących choroby, ma w sobie coś intrygującego i przyciągającego. Aby jednak takie emocje mogły powstać, niezbędny jest jeszcze jeden warunek, który musi zaistnieć – elektrokardiografia musi być odpowiednio i przystępnie przedstawiana.
Na rynku wydawniczym są liczne pozycje książkowe bądź też artykuły poglądowe poświęcone elektrokardiografii, jednak jedynie niektóre z nich zyskują aprobatę czytających. Powodem selekcji jest zapewne możliwość klinicznego zastosowania przedstawionej wiedzy, a także zrozumiała dla każdego zainteresowanego forma jej przekazania. Wydaje się również, że – pomimo pewnej stałości wiedzy elektrokardiograficznej – metoda ta ulega przeobrażeniu ku jej praktycznemu zastosowaniu, co wymuszają na niej zresztą wchodzące nowsze dynamiczniejsze metody diagnostyczne. I to właśnie ta „praktyczność” jest odpowiedzią na pytanie, dlaczego powinny powstawać nowe podręczniki do nauki elektrokardiografii.
Taki właśnie jest podręcznik „Interpretacja EKG. Kurs podstawowy”, napisany przez Zespół Ekspertów Sekcji Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego pod redakcją Pani Profesor Małgorzaty Kurpesy i Pana Doktora Bartosza Szafrana. Jest to ponad 200 stron solidnej wiedzy, stanowiącej elemetarz elektrokardiografii, w prawidłowym tego słowa znaczeniu. Skorzystają z niego zarówno zainteresowani studenci medycyny i kierunków pokrewnych, jak i lekarze podstawowej opieki zdrowotnej oraz interniści. Jestem przekonany, że chętnie przypomną sobie wiedzę elektrokardiograficzną także ogólni, praktykujący kardiolodzy.
Co w takim razie w książce znajdziemy? Przede wszystkim skondensowaną wiedzę teoretyczną i praktyczną, dotyczącą podstaw elektrokardiografii i rozpoznań klinicznych. Są więc zasady elektrofizjologii i zasady praktycznej interpetacji zmian widocznych na krzywej EKG. Słowo pisane jest wzmocnione przejrzystymi wykresami, rysunkami i tabelami. Najważniejsze są jednak liczne oryginalne, z życia wzięte przykłady zapisów EKG wykonanych u pacjentów.
Każdy, kto z lat wczesnej młodości pamięta prawdziwy elementarz, wie, że rozpoczyna go nauka pojedynczych liter, ale kończą pełne długie teksty do czytania. Tak jest też w podręczniku „Interpretacja EKG. Kurs podstawowy” – są w nim podstawy zapisu EKG, ale także wymagające już pewnej wprawy w interpretacji kanałopatie i zaburzenia repolaryzacji czy też zasady funkcjonowania stymulatorów serca. Autorzy pomyśleli również o dołączeniu zasad rozpoznanawania zmian w EKG u dzieci. W końcu na tych, którzy dobrną do końca wiedzy szczegółowej, czeka przygotowany przez Redaktorów samosprawdzający quiz EKG.
Mam takie wrażenie, że lekarze, a zwłaszcza zdający egzamin z kardiologii, czekali na taki podręcznik. Czy mam rację i czy książka wejdzie do kanonów elektrokardiografii – zdecydują Czytelnicy. Moim zdaniem książka ta ma na to dużą szansę.
SŁOWO WSTĘPNE
Profesor Marii Trusz-Gluzy
Poproszono mnie o recenzję nowej książki polskich ekspertów w zakresie diagnostyki elektrokardiograficznej „Interpretacja EKG. Kurs podstawowy”. Tytuł sugeruje dalsze plany, czyli kurs zaawansowany. Według mnie książkę napisano bardzo przystępnie i zrozumiale. Mam nadzieję, że taka będzie też opinia przyszłych Czytelników.
Diagnostyka elektrokardiograficzna jest swoistym fenomenem. To jedno z najstarszych narzędzi diagnostycznych, ale nadal po prostu nieodzowne. Czy można sobie wyobrazić szybką diagnostykę zawału serca bez EKG, najlepiej w wersji teleEKG? Czy można inaczej zdiagnozować zaburzenia rytmu serca? Oczywiście do tego niezbędne są różne odmiany standardowego EKG: od 24-godzinnej rejestracji metodą Holtera po wielotygodniowe monitorowanie zewnętrzne lub wszczepialne rejestratory EKG.
Jak oceniam książkę?
Po pierwsze, zrozumiałam, że celem Autorów było stworzenie podręcznika poświęconego diagnostyce EKG dla osób bez doświadczenia z tym narzędziem. Sądzę, że miano na uwadze studentów medycyny, lekarzy specjalizujących się w kardiologii, ale także w chorobach wewnętrznych, medycynie rodzinnej czy ratunkowej. Osobiście sądzę, że podręcznik będzie przydatny dla lekarzy specjalistów, a także dla pielęgniarek, które nie tylko wykonują to badanie czy śledzą monitory, ale w miarę zdobywania wiedzy i doświadczenia znakomicie interpretują zapisy EKG.
Po drugie, aby zrealizować ten cel, należało dostosować przekaz do potencjalnych odbiorców. Książka napisana jest niezwykle jasno, a najbardziej zawiłe problemy diagnostyki EKG przedstawiono wyjątkowo przystępnie. Trafnie dobrano ryciny, tabele i schematy. Ponadto dodano trochę informacji na temat diagnozowanych za pomocą EKG patologii.
Po trzecie, układ książki jest bardzo logiczny. Podręcznik zawiera informacje na temat: zjawisk elektrycznych zachodzących w sercu, zasad wykonywania i oceny elektrokardiogramu, zaburzeń rytmu serca (kolejno arytmii nadkomorowych, komorowych, zaburzeń automatyzmu i przewodzenia, odrębnie omówiono kanałopatie i EKG u chorych z wszczepionym urządzeniem do elektroterapii), niedokrwienia i zawału serca oraz przerostu mięśnia sercowego. Na końcu umieszczono quiz z 10 zapisami EKG do oceny.
Po czwarte, nie zapomniano o posiadającej odrębności diagnostyce elektrokardiograficznej u dzieci. Dość rozbudowany rozdział przygotowały chyba najbardziej doświadczone i kompetentne w kraju osoby.
Po piąte, Autorzy książki to rzeczywiście wysokiej klasy eksperci. Co ważne, reprezentują różne ośrodki kardiologiczne w kraju, a mimo to uzyskano konsensus.
Podsumowując, należy mieć nadzieję, że Czytelnicy z wielką radością przyjmą to dzieło. Zachęcam do lektury.
1
Zjawiska elektryczne zachodzące w sercu
Krzysztof Szydło
Aby poznać i zrozumieć elektrofizjologię serca oraz mechanizmy powstawania zaburzeń rytmu i przewodzenia, trzeba posiadać wiedzę na temat budowy anatomicznej układu bodźcotwórczo-przewodzącego, a także najważniejszych zasad fizjologicznych będących podłożem procesów elektrycznych serca.
PODSTAWOWE INFORMACJE Z ANATOMII UKŁADU BODŹCOTWÓRCZO-PRZEWODZĄCEGO
Węzeł zatokowy (zatokowo-przedsionkowy, węzeł s-a) jest fizjologicznym nadawcą rytmu. Jest to mała podnasierdziowa, wrzecionowata struktura zlokalizowana w bruździe granicznej pomiędzy żyłą główną górną a prawym przedsionkiem.