ection>
prof. dr hab. med. Ewa Bernatowska
Klinika Immunologii,
Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
dr med. Paweł Grzesiowski
NZOZ przy Fundacji „Instytut Profilaktyki Zakażeń”,
Przychodnia Szczepień Ochronnych i Centrum Medycyny Podróży, Warszawa
dr med. Bożena Mikołuć
Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży,
Uniwersytet Medyczny, Białystok
dr med. Anna Nitka
Poradnia Konsultacyjna Szczepień dla Dzieci z Grup Podwyższonego Ryzyka,
Warszawski Szpital dla Dzieci, Warszawa
mgr Anna Bernatowska
psycholog, psychoterapeuta, trener
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 17, Warszawa
© Copyright by PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości bądź części książki bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione.
Autorzy i Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, aby wybór i dawkowanie leków w tym opracowaniu były zgodne z aktualnymi wskazaniami i praktyką kliniczną. Mimo to, ze względu na stan wiedzy, zmiany regulacji prawnych i nieprzerwany napływ nowych wyników badań dotyczących podstawowych i niepożądanych działań leków, Czytelnik musi brać pod uwagę informacje zawarte w ulotce dołączonej do każdego opakowania, aby nie przeoczyć ewentualnych zmian we wskazaniach i dawkowaniu. Dotyczy to także specjalnych ostrzeżeń i środków ostrożności. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku nowych lub rzadko stosowanych substancji.
Wydawca: Anna Plewa
Redaktor prowadzący: Barbara Nowak-Pacholczak
Redaktor merytoryczny: Magdalena Pluta, Barbara Nowak-Pacholczak
Producent: Magdalena Preder
Projekt okładki i stron tytułowych: Lidia Michalak-Mirońska
Skład wersji elektronicznej na zlecenie PZWL Wydawnictwa Lekarskiego
Karol Ossowski/ Woblink
eBook został przygotowany na podstawie wydania papierowego z 2019 r., (wyd. III uaktualnione)
Warszawa 2019
ISBN 978-83-200-5753-9
PZWL Wydawnictwo Lekarskie
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 22 695 43 21
Księgarnia wysyłkowa:
tel. 42 680 44 88; infolinia: 801 33 33 88
e-mail: [email protected]
Wprowadzenie
Szczepienia ochronne to najskuteczniejsza metoda zapobiegania groźnym dla życia chorobom zakaźnym. Szczepienia chronią przed nimi nie tylko nasze dzieci, lecz także całą rodzinę. Są one tak ważne, ponieważ zmieniły zdrowotne i społeczne oblicze naszej planety. Żadna inna interwencja medyczna, nawet wynalezienie antybiotyków, nie wywarła tak znaczącego wpływu na zmniejszenie śmiertelności i wzrost zdrowotności ludzi. Szczepienia znacząco zmniejszyły liczbę zachorowań na choroby zakaźne, ratując rocznie miliony osób na całym świecie. Praktycznie wyeliminowały takie choroby, jak ospa prawdziwa, błonica, tężec, odra czy polio. Nie ulega więc wątpliwości, że wpływ szczepień na zdrowie i rozwój każdego z nas, bez względu na wiek i płeć, jest niepodważalny.
Na skutek reformy systemu ochrony zdrowia szczepieniami ochronnymi zajmuje się znacznie większa liczba lekarzy i pielęgniarek. Do tych osób kierujemy obecne, drugie wydanie książki Szczepienia ochronne obowiązkowe i zalecane od A do Z, która zawiera aktualne informacje na temat: ogólnych zasad wykonywania szczepień ochronnych, obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych, bezpieczeństwa szczepień oraz związanych z nimi aspektów prawnych. Ważną pozycją są odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez lekarzy, pielęgniarki i pracowników Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych podczas spotkań szkoleniowych oraz zainteresowanych rodziców, opiekunów czy same dzieci.
Jesteśmy otwarci na wszelkie uwagi i propozycje zmian w przygotowanym materiale, aby był jak najbardziej przydatny w codziennej praktyce w gabinecie szczepień.
Zarazem chcielibyśmy zaprosić również do aktywnego uczestnictwa w corocznej akcji edukacyjnej odbywającej się pod nazwą „Ogólnopolski Dzień Szczepień”, która przybliża ideę szczepień społeczeństwu. Więcej informacji znaleźć można na stronie internetowej www.ogolnopolskidzienszczepien.pl.
Zachęcamy też do udziału w corocznym sympozjum organizowanym w ramach Europejskiego Tygodnia Szczepień na temat „Szczepień Ochronnych” – [email protected].
Wykaz najważniejszych skrótów
A/H1N1 2009 – wirus grypy pandemicznej
AAFP – American Academy of Family Physicians (Amerykańska Akademia Lekarzy Rodzinnych)
AAP – American Academy of Pediatrics (Amerykańska Akademia Pediatrii)
ACIP – Advisory Committee on Immunization Practices (Komitet Doradczy ds. Programu Szczepień Ochronnych)
aP – bezkomórkowa komponenta krztuścowa
BCG – Bacillus Calmette–Guérin (szczepionka przeciwko gruźlicy)
BCG-itis – uogólniony rozsiew prątka bydlęcego BCG
D – szczepionka przeciwko błonicy dla dzieci i młodzieży
d – szczepionka przeciwko błonicy dla dorosłych
DT – szczepionka przeciwko błonicy i tężcowi
DTaP – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (komponenta krztuścowa acelularna)
DTP – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
DTwP – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (komponenta krztuścowa komórkowa)
GACVS – Światowy Komitet Doradczy ds. Bezpieczeństwa Szczepień
GSK – GlaxoSmithKline
HA – hemaglutynina
HAV – hepatitis A virus (wirus zapalenia wątroby typu A)
Hbd – tydzień życia płodowego
HBs antygen – antygen, który świadczy o zakażeniu wirusem HBV
HBV – hepatitis B virus (wirus zapalenia wątroby typu B)
HIV – human immunodeficiency virus (wirus zespołu nabytego braku odporności)
HPV – human papillomavirus (wirus brodawczaka ludzkiego)
IChH – inwazyjna choroba wywołana przez Haemophilus influenzae typu b
IChP – inwazyjna choroba pneumokokowa
Ig – immunoglobulina
IPV – Inactivated Polio Vaccine (szczepionka przeciwko poliomyelitis inaktywowana)
mc. – masa ciała
MMR – Measles-Mumps-Rubella (szczepionka przeciwko odrze, różyczce i śwince)
MMRV – Measles-Mumps-Rubella-Varicella (szczepionka przeciwko