і чараўніц мястэчак, але ніколі не называе імёнаў. Дзіцячыя гульні, і толькі.
– Але гэта не толькі сярод простага люду, пане пастар, – палкоўнік працягнуў свае разважанні. – Некалькі дзён таму атрад уланаў спаткаў воўчую зграю. І распавядаюць, што на чале гэтага воўчага вяселля быў сівы чараўнікпярэварацень. Перапужаліся, як малыя дзеці, ды пачалі паліць з самастрэлаў. Яшчэ потым прасілі даць людзей, прайсціся па пушчы… Звычайная воўчая зграя – а столькі клопатаў. Даў жа Бог мне такіх боўдзіл. Час змяняць назву з палка надворнага на народны. Не лепш за міліцыю… Грошы даюць зрэдку, узяць могуць амаль кожнага жадаючага, палове езуіты розум сапсавалі сваймі байкамі… Эх, пане Януш, цяжка мне з імі.
– Але ж вы павінны быць бацькам для сваіх жаўнераў. І па-бацькоўску вучыць і прабачаць ім.
На другое падалі не такую экзатычную страву – звычайнага аленя з ажынавай падлівай.
29 ліпеня 1794 года
Кожны год кірмаш находзіў паводкай на Зэльву. Паміж маленькіх дамоў і каменных двухпавярховікаў плыў чалавечы натоўп, запаўняў вуліцы і двары, як вада прасочваўся праз шчыліны дамоў, дзверы крам, гандлярскія шэрагі. І ў кожнай хаце начаваў нехта чужы, з далёкай Францыі ці Аўстрыі альбо амаль «тутэйшы» – з Гданьска ці Львова. Лён і шаўкі, падковы ды замкі, баранкі з марцыпанамі, чорныя пеўні ды ружовыя парсюкі, яблыкі, ялавічына, зерне, жалеза, шаблі, пістолі, кветкі, скуры і літыя паясы – калі табе нешта патрэбна, то лепшы шлях – вялікі кірмаш у Зэльве.
Чырвонае святло адцягнула Янцэка ад кавы. «Хм, дзіўна…» – перавярнуў кубачак ён і выйшаў у апаратны пакой. Шэрагі рознакаляровых газавых ліхтароў займалі сцяну. Зараз гарэў толькі адзін чырвоны, гарэў моцна і духмяна. Жоўты і зялёны ліхтары побач маўчалі.
Янцэк зняў шкляныя каўпакі з трох лямпаў і задзьмуў полымя. Кнаты на месцы. Можа, праблемы з палівам? Не, у агульным збане яго болей чым патрэбна. Магчыма, забіліся трубкі, што вядуць паліўную вадкасць да кнатоў? Ён прадзьмуў тры трубкі – усё добра. «Цікава!» – Янцэк сабраў ліхтары і перасмыкнуў заіржавелы падважнік, які быў збоку. Святло ад лямп, што запаліліся адначасова, заліло звычайна цёмнае памяшканне і так жа імгненна сышло. Гарэла толькі чырвоным пад надпісам «Zelwa».
«Незвычайна» – Янцэк выйшаў да гандлярскага пакоя. Там ён выцягнуў на стол тоўстую кнігу ў барвовай скураной вокладцы і адчыніў на першай старонцы.
– Так, Зэльва… – перагарнуў старонку.
«Я табе не камень, каб усё памятаць!» – блішчалі сінія літары на пергаменце.
– Даўно час спаліць гэтую кнігу… Кірмаш. Зэльва, – перагарнуў ён бескарысную інфармацыю.
Наступная старонка глядзела на Янцэка дробным тэкстам, некалькімі малюнкамі людзей у сялянскіх ды шляхецкіх строях і шэрагам лічбаў. «Раней на два месяцы…» – пачухаў патыліцу гандляр. Ён узяў пяро і на наступнай старонцы распачаў гандлярскую дакументацыю.
Пістоля стала нікуды не вартая – коні моцна патапталіся капытамі. Калі драўляную расшчэпленую дзяржальню