Monarchy Revisited, op. cit., s. 51–83, tutaj s. 79; N.T. Gross, The Industrial Revolution in the Habsburg Monarchy 1750–1914 [w:] The Emergence of Industrial Societies, vol. 4/1, red. C.C. Cipolla, New York 1976, s. 228–278. D.F. Good, “Stagnation” and “Take-Off” in Austria, 1873–1913, „Economic History Review” 1974, vol. 27, no. 1, s. 72–88 wyjaśnia, że choć nie było żadnego austriackiego „skoku” ekonomicznego w ścisłym znaczeniu tego słowa, wzrost gospodarczy w austriackiej części monarchii był szybki przez cały okres przed pierwszą wojną światową. J. Komlos, Economic Growth and Industrialisation in Hungary 1830–1913, „Journal of European Economic History” 1981, vol. 1, s. 5–46; idem, The Habsburg Monarchy as a Customs Union. Economic Development in Austria-Hungary in the Nineteenth Century, Princeton 1983, zwłaszcza s. 214–220. Opis podkreślający wielkość austriackiego (w przeciwieństwie do węgierskiego) wzrostu PKB na głowę mieszkańca zob. M.S. Schulze, Patterns of Growth and Stagnation in the Late Nineteenth-Century Habsburg Economy, „European Review of Economic History” 2000, vol. 4, s. 311–340.
211
H.W. Steed, The Hapsburg Monarchy, London 1919, s. 77.
212
J. Leslie, The Antecedents of Austria-Hungary’s War Aims. Policies and Policy-makers in Vienna and Budapest before and during 1914 [w:] Archiv und Forschung. Das Haus-, Hof- und Staatsarchiv in seiner Bedeutung für die Geschichte Österreichs und Europas, red. E. Springer, L. Kammerhold, Wien 1993, s. 307–394, tutaj s. 354.
213
R.A. Kann, A History…, op. cit., s. 448; A.J. May, The Hapsburg Monarchy…, op. cit., s. 442–443; A. Sked, The Decline and Fall…, op. cit., s. 264; Sazonow do Mikołaja II, 20 stycznia 1914, GARF, zespół 543, inwentarz 1, teczka 675.
214
R. Okey, The Habsburg Monarchy, op. cit., s. 303, 305.
215
W. Pav, Die dalmatinischen Abgeordneten im österreichischen Reichsrat nach der Wahlrechtsreform von 1907, praca magisterska, Universität Wien 2007, s. 144, dostępne online na: http://othes.univie.ac.at/342/1/11-29-2007_0202290.pdf.
216
Na temat tej tendencji zob. J. Deak, The Incomplete State in an Age of Total War lub The Habsburg Monarchy and the First World War as a Historiographical Problem, nieopublikowany maszynopis, University of Notre Dame, 2011. John Deak przedstawił wersję tej publikacji na „Seminarium współczesnej historii europejskiej” w Cambridge w 2011 roku. Jestem mu ogromnie wdzięczny za to, że pozwolił mi zapoznać się z pełnym tekstem jeszcze przed jego publikacją.
217
M. Healy, Vienna and the Fall of the Habsburg Empire. Total War and Everyday Life in World War I, Cambridge 2004, s. 24; J.W. Boyer, Some Reflections on the Problem of Austria, Germany and Mitteleuropa, „Central European History” 1989, vol. 22, s. 301–3115, tutaj s. 311.
218
Na temat rozwoju gospodarczego państwa w tamtych latach zob. J. Deak, The Incomplete State in an Age of Total War, op. cit.
219
G.B. Cohen, Neither Absolutism nor Anarchy: New Narratives on Society and Government in Late Imperial Austria, „Austrian History Yearbook” 1998, vol. 29, no. 1, s. 37–61, tutaj s. 44.
220
R. Musil, Der Mann ohne Eigenschaften, Hamburg 1978, s. 32–33 [wyd. pol. Człowiek bez właściwości, t. 1, tłum. K. Radziwiłł, K. Truchanowski, J. Zeltzer, Warszawa 1971, s. 37].
221
B. Jelavich, History of the Balkans, vol. 2, Cambridge 1983, s. 68.
222
František Palacký do Komitetu Pięćdziesięciu parlamentu frankfurckiego, 11 kwietnia 1848 [w:] H. Kohn, Pan-Slavism. Its History and Ideology, Notre Dame 1953, s. 65–69.
223
Cyt. za: A.J. May, The Hapsburg Monarchy…, op. cit., s. 199.
224
L. Cole, Military Veterans and Popular Patriotism in Imperial Austria, 1870–1914 [w:]The Limits of Loyalty. Imperial Symbolism, Popular Allegiances and State Patriotism in the Late Habsburg Monarchy, red. L. Cole, D. Unowsky, New York–Oxford 2007, s. 36–61, tutaj s. 55.
225
Franciszek Józef jako „osoba pozbawiona osobowości” i „demon przeciętności” zob. K. Kraus, The Last Days of Mankind. A Tragedy in Five Parts, New York 1974, akt IV, scena 29, s. 154. Por. H. LeCaine Agnew, The Flyspecks on Palivec’s Portrait. Franz Joseph, the Symbols of Monarchy and Czech Popular Loyalty [w:] Limits of Loyalty…, op. cit., s. 86–112, tutaj s. 107.
226
L. Höbelt, Franz Joseph I. Der Kaiser und sein Reich. Eine politische Geschichte, Wien 2009. Rola cesarza w kształtowaniu prawa i konstytucji zob. L. Péter, Die Verfassungsentwicklung in Ungarn [w:] Die Habsburgermonarchie…, Bd. VII/1, op. cit., s. 239–540, zwłaszcza s. 403–414.
227
S. Beller, Francis Joseph, op. cit., s. 173.
228
J.M. Baernreither, Fragmente eines politischen Tagebuches. Die südslawische Frage und Österreich-Ungarn vor dem Weltkrieg, red. J. Redlich, Berlin 1928, s. 210.
229
Na temat lojalności wobec cesarza zob. S. Fischer-Galati, Nationalism and Kaisertreue, „Slavic Review” 1963, vol. 22, s. 31–36; R.A. Kann, The Dynasty and the Imperial Idea, „Austrian History Yearbook” 1967, vol. 3, no. 1, s. 11–31; L. Cole, D. Unowsky, Introduction. Imperial Loyalty and Popular Allegiances in the Late Habsburg Monarchy [w:] Limits of Loyalty…, op. cit., s. 1–10. W tym samym tomie por. C. Wolf, Representing Constitutional Monarchy in Late Nineteenth-Century and Early Twentieth-Century Britain, Germany and Austria, op. cit., s. 199–222, zwłaszcza s. 214; A. Freifeld, Empress Elisabeth as Hungarian Queen: The Uses of Celebrity Monarchy, op. cit., s. 138–161.
230
J. Roth, The Radetzky March, tłum. M. Hofmann, London 2003, s. 75 [wyd. pol. Marsz Radetzky’ego, tłum. W. Kragen, Kraków 1995, s. 88].
231
F.R. Bridge, From Sadowa to Sarajevo…, op. cit., s. 71.
232
N. Malcolm, Bosnia. A Short History, London 1994, s. 140.
233
M. Palairet, The Balkan Economies…, op. cit., s. 171, 369; P.F. Sugar, The Industrialization of Bosnia-Herzegovina…, op. cit. Mniej entuzjastyczna ocena podkreślająca instrumentalny, egoistyczny charakter austriackich inwestycji zob. K. Wessely, Die wirtschaftliche Entwicklung von Bosnien-Herzegovina [w:] Die Habsburgermonarchie…, Bd. 1, op. cit., s. 528–566.
234
R.J. Donia, Islam under the Double Eagle…, op. cit., s. 8; R.A. Kann, Trends towards Colonialism…, op. cit., s. 164–180.
235
M. Mayer, Grundschulen in Serbien während des 19. Jahrhunderts. Elementarbildung in einer “Nachzüglergesellschaft” [w:] Allgemeinbildung
