“Ek weet wat jy bedoel. Wil jy iets drink?”
“Nee, nee,” sê ek. Die mansklere het my afgesit. Ek wil nie hier betrokke raak nie. Die stemme uit hierdie woonstel en tuin is te hard, die sentimente te aggressief. Dwing ’n mens net om op te tree.
“Glo jy aan ’n doel?” vra sy. Dis asof sy my toets, my diepte peil. “Mense wat met ’n doel oor mekaar se pad kom.”
Ek vryf oor my ken. “Uh, nee, ek kan nie eintlik sê dat dit so werk nie.”
Of dit iets vir haar beteken, weet ek nie, want sy sê nou: “Die opsigter sê jy was hier toe John my geskiet het.”
Ek swig en gaan sit op die rusbank, op die punt, my bene uitmekaar, knieë op my elmboë. Ek het die opsigter vertel wat ek gehoor en gesien het. “Ons moet seker praat.”
“Dit was so onnodig. Ek wil hê jy moet weet dit was ’n ongeluk.”
“Ek het julle hoor stry voor die tyd.”
“Ons was vies vir mekaar. Het al hoe meer vasgesit. As ’n verbintenis net goor kon begin en van daar af beter word, maar dit werk andersom. Miskien begin ’n mens met te veel verwagtinge. Maar daardie middag … hy het sy skietgoed skoongemaak. Dit was sy stokperdjie, die arsenaal wat hy aangehou het, ’n ding oor jonk wees en ure op die skietbaan en in die bos en waar hy ook al oral was. Gesê as iets gebeur, as ons aangeval word, is hy reg. Kom hulle deur die tuindeur, gryp hy die haelgeweer. Is dit die slaapkamervenster, die Glock. Pistool in die kar onder die sitplek, een in die boot. Niks wettig nie. Ek moes aan die polisie verduidelik hoekom ons met al die skietgoed gesit het. Amper was ék die een in die moeilikheid.” Sy het langs my kom sit, op die mansdenim, in die wanorde van die vertrek. Ek ruik ’n deodorant of seep. Die reuk herinner my aan my ma. Ek asem diep in.
“Ek is jammer oor wat gebeur het,” sê ek terwyl ek uitblaas.
“Is jy?” vra sy.
“Hoekom stel jy dit so? Wil jy iets van my hê?”
“Soos wat?”
“Miskien voel jy ek moes iets gedoen het daardie middag?” vra ek, byna geïrriteerd. Miskien is ek te veel op my eie. ’n Mens vergeet gou hoeveel draadwerk daar aan ’n gesprek kan wees.
“Wat kon jy gedoen het? As jy afgekom het na ons toe, het jy jou dalk net in ’n koeël vasgeloop. John was in ’n verskriklike bui. Hy het moeiliker en moeiliker geword.”
“So daar was nie juis rede vir sy gedrag nie?”
“Watter ouerige man is nie moeilik nie? Dit maak ’n saak uit vir liewer ’n vriendin kry. Ek was die oggend dorp toe en toe ek terugkom, is hy aan die wapens skoonmaak en grumpy. En toe vra ek hom wat presies sy probleem is terwyl hy die magnum optel, sommer net so as ’n reaksie. En daar gaan die ding af en tref my. Liewe gode. Ek kon nie glo daardie stampgevoel is ’n koeël wat my tref nie. En die pyn in die hospitaal! Dis mal, wat gebeur het.”
Ek sê liewer niks. Miskien moet ek verkas. Kyk of ek in die berg kan gaan stap.
“En die man wat gedurig hier braai?” vra ek. “Ek moet vensters en deure toehou.”
“Ek moet die huur inkry, dis al hoekom hy hier is,” sê Soraya. “Hy stel nie belang in my nie. Hou van my tuin en chat lekker met my. Maar ek het nie ’n band met hom nie. Hy is baie jonk, onthou. Daar is nie die vertroue wat ’n mens as vanselfsprekend tussen ’n man en ’n vrou aanvaar nie.”
“Jy het ook nie met my so ’n band nie en ek is nie jonk nie.”
“Maar ek het tog so ’n band met jou. Jy was die mens naaste aan die ding toe dit gebeur het. Ek hoor jy was die eerste een om hom dood in die tuin te sien lê. Daardie soort van ding beteken iets.”
Ek staan op en skud my kop. “Jammer, kan nie help nie. Wat ek gesien het, was toevallig. Daar was niks wat ek gesien het wat ongewoon was nie.”
“Maar jy het tog gesien. En gehoor. Dis die situasie. Jy is betrokke, al wil jy nie wees nie. Jy het self gesê jy wil nie vergeet nie.”
Ek stap na die voordeur. Soraya bly sit op die rusbank. Sy sê agter my aan: “Jou gedrag.”
“Wat? Wat van my gedrag?”
“Dis selfsugtig. Sodra jy iets vir ander mense moet doen, verloor jy alle belangstelling in hulle.”
5
Die spul raas weer. Dit begin vroegmiddag, die gestamp van ’n deur wat nie teen die seewind vasgemaak is nie, die gelag van mans wat uitsien na ’n drinkery, die gekap van braaihout op die sementstoepie voor die tuindeur van die vrou se woonstel. Hulle praat hard, die man wat daar bly en een van die ander wat ledig hier in die blok ronddwaal. Ek het al ’n verskeidenheid onderwerpe aangehoor, sommige daarvan dinge wat ek laas in die army teëgekom het: besonder obsene grappe, hiperboliese verklarings van manlike mag ten koste van vroue, gays, oumense en kinders waaraan ek self deelgeneem het, als uitgedra deur my mond vol lemme. Dan, gou, warrel die eerste rook wit verby my oop balkondeur en ek staan op om toe te maak, in my eer gekrenk en ontevrede en magteloos.
Soms is daar musiek, van die soort wat wit mans oproep tot kragdadigheid en die drink van nog ’n bier sodat die volkstrots nie ondergaan nie. Vanmiddag word iets anders gespeel, ’n liedjie oor kokkerotte. Eers dag ek ek hoor verkeerd, maar nee, dis definitief wat besing word. Is ek al een met hierdie vrees dat iets verskrikliks met ons almal gaan gebeur? Ek maak iets om te eet en sit verder met my manuskrip oor die minister.
Die gesels en musiek bly tot my deurdring, nie besonder hard nie, maar aanstootlik. Ek gaan uit om ’n ent te gaan stap en voor die motorhuise kom ek die wit jong man teë wat vir my sê: “Dag, oom!” En my salueer. Ek groet mompelend terwyl ek merk dat hy na die vrou se motor op pad is en daarin klim. Maar dis nie my besigheid nie en vir vyftig minute stap ek deur Sandbaai tot ek kalm is en terugkeer.
Die musiek het intussen opgehou. Miskien het die opsigter kom gesig wys. Die gesprek gaan egter harder as voorheen voort.
“Daar is daardie nag ’n paar mense dood. Ek het gestaan en kyk hoe brand die plek. Wat moet jy doen? Jy meng nie in met daai mense nie, dis jou dood loop soek daai. Suid-Afrikaners weet nie hoe erg dit kan raak nie. En dit gaan nog hier gebeur. Kyk, ek werk meestal droog …”
Die voordeel van die spanning wat hulle by my skep, is dat ek langer ure in die manuskrip sit, bloot omdat ek nie kan ontspan nie. Dus kry ek ’n moeilik leesbare stuk leeswerk uit ’n Encyclopaedia Britannica uit die agtienhonderds afgehandel terwyl ek goeie aantekeninge maak.
Halfelf die aand besef ek dis warm en bedompig en waag ek dit om die balkondeur oop te maak. Dis nou stil. Voor my teen die berg skyn ligte geel en amber. Voëls, dalk fisante, raas in ’n oop veldjie tussen die huise. In die tuin skuins onder my is daar niemand, hoewel die tuindeur oopstaan en lig in ’n trapesium oor die gras val. Ek sien iets in die lig sit. Dis die hondjie, ’n wit-en-taankleurige diertjie. Dis eintlik ’n mooi gesig, rustig en verwelkomend en treffend, maar ’n skaduwee val in die trapesium en die hondjie skuif onder ’n struik in.
Dis die vrou wat uitkom, sigaret in die hand en opkyk asof sy die sterre wil sien voor sy my opmerk en na my kyk waar ek in my eie woonstel se lig op my balkon staan. Haar oë lyk groot in haar gesig.
“Het hy geraas?” vra sy. “Ek het gesien jou balkondeur is toe.”
“Nee,” sê ek. “Ek het niks gehoor nie.”
“Jy lieg. Hy raas verskriklik. Ek is keelvol. Ek moet iets doen.”
6
In die slaapkamer het ek begin om snags ’n waaier aan te sit. Nie vir die lug nie, vir die geluid wat ander klanke uitkombers sodat ek minder oor my bure begaan is. Dit werk goed. Ek slaap langer en wanneer ek wakker is, werk ek lekkerder. Maar een nag is daar ’n kabaal wat geen waaier kan uitdoof nie. Dit kom uit die woonstel skuins onder my.
Eers