“Die mans wat my ma vergesel na die vele geleenthede waarheen sy moet gaan, is mans wat sy ken of lede van haar party. Kollegas met wie sy ’n streng werksverhouding het wat soms naure voortgesit word,” verdedig ek my ma se twyfelagtige eer. The lady doth protest too much, ek weet. Ek klink kompleet soos een van Ma se afgevaardigdes wat ’n saamgeflanste persverklaring aflees, maar ek voel dis my plig om my ma se sedes of gebrek daaraan te verdedig. Nie dat my betoog enigsins ’n indruk op Dora maak nie, sý is nou eenmaal immuun teen sugar-coated bull.
“Is maar dieselfde ding, kind. Net met ’n ander naam. Niks kom tot iets nie. Hulle is net by-products, dis wat die spul mans saam met jou ma is. Props wat sy met haar saamsleep. Mooi mansmense wat soos filmsterre lyk. Sy soek hulle uit soos sy na ’n nuwe handsak sal soek. Die regte kleur en alles sodat dit by haar rok pas. Ek ken jou ma mos langer as wat jy haar ken, kind. Jy kan my niks van haar vertel wat ek nie weet nie. Kyk dan nou die man saam met wie sy gister hier weg is ...”
Ek wil nie na Dora se gesanik luister nie, maar ek is tóg geïnteresseer. Op een of ander manier moet ek byhou met my ma se romantiese eskapades. Johanna van der Merwe het die vermoë om tussen die sosiale blaaie van die pers deur te glip sonder dat haar onderrok te ver uithang. Maar ék as haar one and only nasaat behoort te weet wat gaan vir wat en waar sy haar op die road less travelled bevind. Ek wens sy wou by een man hou, verkieslik ’n Karoo-omie met ’n skaapplaas en ’n slegte hoesie, maar dis net nie haar styl nie.
“Wie’s dit hierdie keer, Dora? Saam met wie is my ma hier weg?” vra ek met ’n innerlike sug.
“So ’n gladde jan. Jy kan hom deur ’n ring trek. Mister Perfect homself. Lyk ’n bietjie soos ’n kraai met ’n das om sy nek.”
“ ’n Kraai?”
“Ja, man. Sulke gladde swart hare wat hy agtertoe kam. Dik hare. Blink. Half mooi. Lyk soos ’n gentleman, as ’n mens nog glo daar bestaan ’n ding soos ’n gentleman.” Dora se hande begin saampraat. “ ’n Ken en ’n kakebeen soos ’n ... soos ’n broodblik. Of ’n baksteen. ’n Regte baksteen, nie van die gemors wat die regering gebruik om HOP-huise te bou nie.” Sy klop-klop op die tafel voor haar. “Sterk. If you know what I mean.”
“Dora? Hoe praat jy dan nou?” Ek lag in haar gesig. “Ek dog dan jy is klaar met mans?”
“Maxie, jy ken my. Ek soek nie ’n man naby my of my dogters nie. Mans is moeilikheid. Die meeste van hulle se maens moes hulle kleintyd doodgelê het. Maar hierdie een is mooi genoeg om aan ’n Kersboom te hang. Hierdie een bring nie net moeilikheid met hom saam nie, hy’s van troubles aanmekaar gesit, so groot soos wat hy is. Hóór wat Dora vandag vir jou sê. En hy’t genoeg guts vir ’n hele army. Hy’s te lank en hy’s ’n té mooie man. Hy’s dydelik, Maxie, té dydelik. Too much.
“Oor hierdie een gaan jou ma nog lang trane huil. Sy’t nie kop as dit by mans kom nie. Trek haar neus op vir goeie boeremense en val vir vreemdelinge. Dié een saam met wie sy gister hier weg is, is dalk nog ’n Mexican, of ’n Spaniard of miskien nog ’n Italian, hy’t die stem daarvoor. Klink of hy enige oomblik vir jou kan begin sing tot jy aan die huil gaan en sy voete soen, amper soos daardie vet mans wat so diep uit hul groot mae opera en sulke hogere dinge sing. Behalwe dat dié een nie vet is nie, net groot. Baie groot. Soos ’n man moet wees.”
Ek skrik. Kyk, as die man wat hierdie keer saam met Ma is, Dora se klipsteenharde hart kan raak, sal hy met Ma kan toor.
“Donker oë,” is Dora nog aan die swymel. “Kyk dwarsdeur ’n vroumens, onder haar klere in, anderkant uit.”
Onder Dora se klere ook in? Anderkant uit? Dis genoeg om ’n mens bang te maak.
“Sal beter wees as hy na sy eie land toe terug wil gaan,” brom Dora.
’n Nare vermoede kom by my op. Kyk, Dora is ’n drama queen, maar hierdie getjommel van haar oor ’n mansmens is ek nie gewoond nie.
“Wie’s die man, Dora?”
“Hy hét hom aan my kom voorstel. Vreeslik voor op die wa. My hand gedruk asof hy nie bang is vir my nie. Ook nie vir die duiwel self nie.” Dora frons. “Jou ma noem hom ... wat noem jou ma hom nou weer? Kort naam. Sterk naam. Groot stuk vleis met ’n kort naam.”
“Jay?” raai ek, my asem in my keel. “Moenie vir my sê dis Jay Zietsman wat saam met my ma hier weg is nie?”
“Dis reg! Dis die naam. Jay. Vreemde man.”
Ek sak langs die kombuistafel neer. Ek is dors, maar die tee sal moet wag. Ek sal eers my ekwilibrium moet herwin, eers wag dat my hart weer normaal klop. Van al die mans wat my ma kon nadersleep ... En hier wegsleep ... Was dít nou regtig nodig? Ek sug gelate. Oukei, toegegee, beter kon sy seker nie doen nie. Hierdie keer het sy die eerste prys gewen.
Maar Dora is heel moontlik reg. Van mans soos Jay Zietsman moet ’n vrou ver weg bly. As sy nie haar hart en dalk nog haar reputasie ook in skerwe wil hê nie. Dis ’n kraai daai wat jou oë sal uitpik terwyl jy heeltemal van jou trollie af gemesmeraais na hom sit en staar.
“Ek weet hoe die mansmens lyk,” sê ek bekommerd. “Jay Zietsman is nogal wow! Hy was deel van Ma se entourage nou een aand by die opening van ’n show in die Artscape.”
“Tell me about it. Ek was hier. Ek het gesien. Met hierdie twee oë van my gesien hoe hulle hier weg is. Jou ma is by die huis uit met ’n rok wat ek oor my dooie liggaam nie sal dra nie.”
Een van Ma se rokke sal beslis nie aan Dora se dooie óf lewende liggaam pas nie, maar dit sê ek nie vir haar nie. Ek het Ma se rok gesien, die hele wêreld, dié wat televisie het, het Ma se rok gesien. En die dele van Ma se lyf wat nie deur die rok bedek is nie. Dit was ’n Mariaan Maree-skepping, ’n off-the-shoulder affêre met ’n lyf daarin wat orals bewondering afgedwing het. Ma was seker weer lang ure onder die sonlamp, want daardie skouers waarteen die hele wêreld vasgekyk het, was sag gerond en bruingebrand.
“Ek het hulle op kykNET gesien. Jay het nie direk langs Ma gestaan nie, ook nie langs haar gesit nie, maar die televisiekamera het op hóm bly fokus. Hoe dan nou ook anders? Almal wou natuurlik weet wie hy is en waar hy vandaan kom.”
“Ek weet. Ek het daai ding gesien. Hier in jou ma se sitkamer, hier het ek gesit en die besigheid só sit en kyk op haar flat screen tiewie waar ek alles mooi kon sien, mind you. Vir mý word daar mos ’n gewone tiewietjie in die kamer gesit, klein soos ’n budgiehok. Maar hier staan die yslike groot screen soos ’n wit olifant in die bos. Want g’n niemand het tyd om hier te kom sit en kyk nie. Nou kom sit ek maar hier as ek die dag wil sien wat gaan aan daar buite in die wêreld waar jou ma haar dinge doen. Soos die aand toe hulle oor daardie show gepraat het en die mense gewys het wat daar was.
“Glo ’n klomp Kaapse mense wat sing en dans en elke jaap en sy maat was daar. Al die high society-mense soos jou ma. En jy sien net hoe flash die kameras. ’n Mens sou sê sy’s ’n movie star. Meantime is sy maar net Johanna van der Merwe van Tamboerskloof. Hoog op in die politics, maar dis ook maar al.”
Asof dít glad nie genoeg is om Dora te beïndruk nie.
“Dis ’n visitor, het jou ma gesê toe hulle uitvra oor die mooi man daar by haar. ‘All the way from America.’”
En toe het Ma soos gewoonlik ’n afdraaipaadjie gevat en oor toerisme begin praat, ek onthou. Oor die veiligheid in die land en die openbare vervoerstelsel en ek dink amper sy het ’n draai by bekostigbare vakansieverblyf ook gaan maak. My ma is geprogrammeer om aan Die Saak te werk net waar en wanneer sy in ’n hoek gedruk word. Sommer so met die druk van ’n knoppie rammel sy die gewone goed af wat haar in die parlement se sagte stoele laat sit.
Natuurlik was ek net so nuuskierig soos die res van die land oor die donkerkopman. En anders as die res van die land ís ek darem familie van haar, jy weet? Toe bel ek haar en vra uit. Wat natuurlik ’n helse kans is om te waag. Ma se sake is after all Ma se sake. En haar boeke is duister om te lees, wat in haar slaapkamer gebeur ook. Al wat ek gewoonlik daarvan weet, is wat ek in die tabloids te siene kry. En natuurlik wat Dora my vertel