Plaasmoord. Karin Brynard

net ’n bietjie vetvoer,” het hy saggies vir die voël gesê terwyl hy wag dat sy opklim, “dan’s jy weer op jou eie. Kyk ons of jy dié keer iets gevang kry voor jy omkap.”

      Toe sy uiteindelik op die handskoen wip, het hy haar rieme tussen duim en voorvinger vasgeknyp en haar na die hok op die stoep gedra.

      En toe die grote kom haal.

      “Hoesit, ou pêl?” het hy gedemp gesê, ’n sagte lig in sy oë.

      Hierdie een is ’n breëkoparend, het hy oor sy skouer aan Saar verduidelik. Sy wou haar verkyk aan die voël se imposante donker veredos en priemende geel oë. Die kroon van vere op sy koninklike kop.

      Hy het kwaai na Dam se hande gepik terwyl hy die rieme van die staander losmaak en stewig om sy handskoenhand se pols bind.

      “Hy vertrou my nog nie honderd persent nie,” het Dam saggies verduidelik. “Ek het hom in die veld gekry met ’n lam vlerk. Hy moes teen ’n draad of ’n ding vasgevlieg het. Maar hy’s amper weer reg.”

      In ’n stadium het die voël skielik sy kop laat sak, venynig na die handskoen gepik en sy reuse vlerke oopgesprei vir balans. Vir ’n oomblik was dit donker oor die agterplaas.

      Maar Dam se voete was stewig geanker. “Kom, ou pêl, slaaptyd. Son trek al water,” het hy gefluister en gewag dat die voël tot bedaring kom en op sy vuis klim. “Mooi so, Krakus.”

      Hy was byna verdwerg deur die dier, maar het met rustige hale teruggeloop stoep toe en hom behendig in sy groot hok laat inwip en ’n kombers daaroor gegooi.

      Toe het hy die handskoen aan ’n haak teen die muur teruggehang, sy pyp van ’n kassie afgehaal, rustig uitgekap en begin stop. Saar wou haar verkyk aan sowel die man as die voëls, die byna magiese ritueel wat sy pas kon aanskou – soos ’n toerbus-toeris wat iewers in ’n tydgaping verdwaal het.

      Oom Sak het na ’n ruk van die lammerkamp se kant af aangestap gekom en eers sy hande uitgebreid by ’n buitekraan met ’n stuk blouseep staan en was. Toe kom handgee. Hy’s al dekades op die plaas, vir so lank as wat sy kan onthou. Hy het versigtig verskoning gemaak vir die ander mense, verduidelik hulle is bang – sodat sy nie sou dink hulle het uit ongevoeligheid getrek nie.

      “Dis orraait, oom Sak. Ek dink ek verstaan heeltemal,” het sy hom verseker.

      Dam het haar genooi om saam te eet.

      “Dis ’n eenvoudige maaltyd,” het hy gewaarsku.

      Hulle het in die kombuis gaan aansit. Dam het ’n geurige koue lamsboud te voorskyn gebring. Dit het na roosmaryn en wilde kruie geruik, wat hy saam met ’n plat brood en kruisementwater in groot bolwynglase voorgesit het. Sy’t in die Kaap laas behoorlik geëet, het sy besef, en weggeval.

      En tussendeur versigtig probeer uitvra. Maar haar gasheer was steeks om oor homself te praat. “Ek het op ’n plaas grootgeword,” het hy vertel, “in die diep-Kalahari in. My mense was arbeiders daar.”

      “Broers en susters?”

      “Nee.”

      Hy het elke keer eers sy mes en vurk versigtig neergelê, deeglik klaar gekou en dan sy kort antwoord afgelewer. En laat blyk dat die eienaar van die plaas, wat hy “oubaas van Jaarsveld” noem, hom in ’n stadium Kimberley toe gestuur het om te gaan leer.

      Sy wou nog baie weet. Soos hoe dit dan gekom het dat hy so anders is – maar hoe vra mens nou so iets?

      “Tannie Yvonne sê jy het in die Midde-Ooste gewerk voor jy hierheen gekom het,” het sy later weer gewaag. “By ’n klomp ryk Arabiere?”

      Oom Sak het geproes vir die vraag, en vir ’n oomblik was sy bang dat sy nou te ver gegaan het met haar invraery. Dam het tydsaam klaargekou, sy eetgerei neergesit en sy mond met ’n lapservet afgevee. Daar was ’n effense glimlag oor sy strak gesig, het sy verlig gemerk.

      “Ek het in die veld grootgeword,” het hy begin. “Wild, soos die mense sê. My oupa N!xi het my soos ’n regte Boesman grootgemaak, toe dit nog moontlik was – voor alles so verander het. Ek is eers laat skool toe. Toe wou ek veearts word, maar daar was nie geld nie. Die oubaas het probeer help om vir my ’n beurs te kry. Maar daai dae was dit nie so maklik vir ’n ‘agtergeblewene’ nie.”

      Agtergeblewene. Die woord sit skeef op hom, het sy gedink.

      Hy het weer sy mes opgetel, ’n puntjie botter oor sy brood platgevee. Rustig. “Die oubaas het my gehelp om ’n werk te kry – en ek het na-uurs in die rekeningkunde gestudeer. Darem ’n diploma behaal.”

      “En die voëls?”

      “Op Kimberley begin. Ek het ’n paar outjies ontmoet van ’n valkeniersklub. Toe’t ek my vakleerlingskap gedoen by een van hulle. Hy’s toe naderhand Dubai toe. En ek is agterna.”

      “Is dít waar jy by die ryk Arabiere opgeland het?”

      Hy het gelag.

      “Nee, ek het nie direk vir die ‘ryk Arabiere’ gewerk nie. Ek het vir ’n Brit in Dubai gewerk wat ’n klomp valkeniers in diens gehad het – eintlik nog steeds het. Ons jop was om die stad se duur hotelle duifvry te hou.”

      “Met die valke?”

      “Ja.”

      “Maar hoe ... En hoe’t jy toe hiér opgeëindig?”

      “Ek was maar net moeg vir daardie soort lewe. Ek het genoeg geld bymekaargemaak om terug te kom. En dis dit.” Hy het ’n lepeltjie konfyt op die brood gesit, die potjie na haar uitgehou. “Vorige jaar se kwepers,” het hy gesê. “Ons het dit self ingemaak. Dis lekker surig.” Toe het die gesprek geswenk na die stand van die plaas – hoeveel skaap daar is, hoeveel bees, die wild. Oom Sak het tjoepstil gebly dwarsdeur die ete, oënskynlik nie gewoond aan die geselskap nie.

      Na ete het hulle in stilte afgedek en die skottelgoed gewas.

      Maar die stilte was nie ongemaklik nie. Daar is iets aan Dam, besef sy nou – sy ongeaffekteerdheid, ’n soort ligvoetse vredigheid wat hy uitstraal – wat ’n mens ongemerk laat ontspan. Jy wil naby hom bly, in die lawende nabyheid van sy kalmte. Dis iets wat jou aanraak, wat jou laat vergeet van gister, wat môre se kommer laat verdof. Jy vind vrede in die hier en die nou. Ten spyte van die buitengewone omstandighede – van wat net twee dae vantevore gebeur het. Daar, skaars ’n paar treë verder.

      In die groot huis.