en skerp koud. Die winter was onmiskenbaar in die lug. Ek kon die nat blare in die voortjies ruik. Terwyl ek deur die skemer stad ry om na die vroeë koerant te soek, was dit moeilik om te glo dat dié strate dae tevore tydens die demonstrasie-mars ná Chris Hani se sluipmoord ’n slagveld was.
Nou in die heel vroeë môre was alles verraderlik vreedsaam – Adderleystraat en die St. George-wandelhal waar die woede oopgebars het. Vreemd ontroerend was dit in die dag wat net begin breek. Ek het dit half verleë genoem teenoor die koerantverkoper wat styf van die koue sy voete staan en stamp het. Die stad is mooi as die son net so opkom.
Hy het onbewoë gelag: “Kannie self soe sê nie, meneer, hy lyk vi my ma elke môre enerster. Kyk hoe lê die villis en die pampiere van vinnag se storm dan.”
“Maar daar is tog ook iets moois,” het ek hardnekkig probeer.
“As meneer soe sê.”
Toe ek met die koerant wegstap, het hy agter my aan gesê: “Meneer is sieker nie van hieso nie.”
“Hoekom sê jy so?” het ek omgedraai en gevra, en gewonder of hy dit aan my aksent gehoor het.
Hy het verleë gelyk asof hy nie daarop gereken het dat ek hom sou hoor nie. “Nie, ek dag ma as meneer die gemorste Woensdag hieso gesien het, sil meneer noeit wee dink dit lyk mooi hie nie.”
“Wat dink jy nou gaan hier in die land gebeur?” het ek op die ingewing van die oomblik gevra.
Hy het sy oë vinnig laat sak. “Ek sillie kin sê nie, meneer.”
“Maar jy is tog séker bly oor die nuwe Suid-Afrika wat kom?”
Hy het teen die koerante geskop en nie opgekyk nie. “Nie as hy sóé gat lyk nie,” het hy gedemp gesê.
Ek het skielik my entoesiasme om foto’s op die Waterfront te gaan neem, verloor, meteens net verlang na die vertroudheid van my kamer en ’n koppie koffie. Toe ek die koerant op die sitplek langs my in die motor neergooi, het my oog ’n paar reëls op die voorblad gevang:
SIX DIE IN ZULULAND VIOLENCE
FARMER DIES AFTER HOME IS PETROL-BOMBED
HUNT AFTER HIGHWAY KILLINGS
PLETT WOMAN, 82, STRANGLED
CHURCHGOING COUPLE SHOT
Die son was op toe ek terugry en die lug wonderbaarlik helder. Soos ek die Kaapse herfs uit my kinderdae kon onthou. Teen die muur voor die universiteit het die Virginiese klimop al rooi geword. Toe ek deur Nuweland ry, het die bruin-en-rooi blare geluidloos uit die bome oor die pad gestuif.
In die middag staan Ruud stram voor die rekenaar op en bel Anne. “Wat maak jy?” vra hy toe hy haar stem hoor.
“Skoolwerk.”
“Wat?”
“Ek sien die matrieks se opstelle na. Besonder opwindend. Wat doen jy?”
“Werk aan my rubrieke vir Holland.”
“Jou ‘Briewe uit Suid-Afrika’?”
“Juis.”
“Ek het vanmôre voor skool gebel, maar Pieter het gesê jy het baie vroeg uitgegaan.”
“Ja. Ek was erg geïnspireerd om foto’s – swart-en-wit, nogal – van dagbreek op die Waterfront te gaan maak. Ek dag vir ’n volgende rubriek, jy weet. Maar my ywer het halfpad verdamp.”
“Hoe’t dit dan gebeur?”
Hy vertel haar van sy gesprek met die koerantverkoper. “Absoluut niks wat jy hier wil skrywe, kan meer los staan van die geweldsituasie nie, Anne.”
“Uiteraard.”
“Annie?”
“Hmmmm?”
“Wil jy vir my kos maak vanaand?”
Sy lag. “Ek wil vir jou kos maak as jy vir my slaai wil saambring.”
“Ek wil,” en ná ’n oomblik: “Dinner, bed en breakfast?”
“Ek sal moet kyk of daar ’n kamer oop is …”
Vroeg in Maart, twee maande ná hy by Pieter ingetrek het, het Ruud op ’n oggend by Anne opgedaag.
Toe sy vir hom die deur oopmaak, sien hy dat sy pas gestort het, want haar hare is slierterig nat en haar T-hemp klou klam aan haar borste. Sy het ’n sakkerige kortbroek aan en hy kan sien hoe goedgevormd haar bene nog is.
“Ek is net besig om bietjie brekfis te maak.” Sy klink selfbewus. “Het jy al geëet?”
“Ek sal saam met jou koffie drink.”
Hy gaan op een van die kroegstoeltjies oorkant haar sit en sy begin ongevraagd vir hom ook roosterbrood maak.
“Hoe gaan dit in jou nuwe verblyf?”
“Heel goed. Dis ’n heerlike kamer …”
“Hoe vind jy Pieter?”
“Gasvry, vriendelik. Ek sien nie te veel van hom nie.”
“Ek dink hy werk hom half dood. Al die jong manne wil maar vaste grond onder hulle voete inwerk voor die brander van die Nuwe Suid-Afrika met regstellende aksie en al oor hulle slaan.”
“So lei ek af.”
“Hy is in elke geval nooit danig spraaksaam nie. Veral nie ná hy uit Angola teruggekom het nie.”
“Miskien is hy nie so in sy skik daarmee dat jy my so maklik in jou lewe toegelaat het nie.”
Sy kyk vinnig op. “Maklik?”
Hy trek sy skouers op. “Seuns is bekend daarvoor dat hulle nie graag hulle ma’s met enige man deel nie.”
“Ek glo nie. Hy het nie met my ander vriende probleme nie.” Sy hou haar oë op die koffie wat sy aan ’t maak is. Hy sien hoe klein haar hande is. Die stomp geknipte naeltjies.
“Is julle twee ná aan mekaar?” vra hy.
Sy reageer nie dadelik nie. Asof sy haar antwoord oorweeg. Toe sy eindelik opkyk, het haar oë donkerder geword.
“Miskien is ek té na aan hom. Miskien is ek so alles vir hom dat hy nie ’n ander vrou in sy lewe nodig het nie …”
Dié intensiteit betrap hom onkant. “Hoekom sê jy so?”
Sy skud die warrige hare uit haar gesig weg, sug. “Ek weet nie altyd hoe ek teenoor hom moet optree nie. In ’n sekere sin was hy vir my alles. Vir ’n lang tyd gewees. Kind, man, pa, vriend, vertroueling …” Sy beduie onbeholpe met haar hande. “En toe hy uit Angola terugkom, was hy verander.”
“Hoe verander?”
Sy beweeg haar kop ’n tyd lank heen en weer. “Ek kan dit nie heeltemal sê nie. Asof hy te veel… bagasie met hom saamdra. Waarvan hy nooit wil hê dat ek iets moet weet nie. Ek wil hom help en hy keer my elke keer weg.” Haar oë het langsamerhand vol trane geword. “Ek het hom só lief en ek weet nie wie ek vir hom moet wees nie.”
Die emosie beklem Ruud; hy wil daaruit wegkom.
Hy vra: “Hoe lank het jy nog vakansie?”
Sy haal diep asem en draai haar gesig van hom weg voor sy hom antwoord. “Ons begin oor veertien dae. ’n Week voor die staatskole, want ons het ’n langer wintervakansie. Privaat skool.”
“Ek vind party van die Steiner se idees nogal weird. Wat doen ’n Afrikaner soos jy in ’n Waldorfskool?”
Sy haal die brood uit die rooster en stoot dit saam met die botter oor die toonbank na hom toe. “Lang storie.”
“Moet wees.”
’n Ruk lank sit hulle krakend aan die roosterbrood en eet. Alexander, wat in die sonkol langs haar stoel gelê het, stoot