hierdie aktiwiteit gaan jy
die kenmerke van ’n boekomslag identifiseer
’n uittreksel uit ’n storie lees
vrae oor die prosa beantwoord.
Prelees
Al gedink hoe word ’n boek saamgestel? Kyk na die volgende boekomslag.
Lees die volgende wenke oor ’n boek se omslag.
Kenmerke van ’n boekomslag
Uit watter dele bestaan ’n boek?
Voorblad: Die boek se titel en wie die skrywer is. ’n Illustrasie of foto wat by die boek se titel of inhoud kan pas. Dit moet die leser se aandag trek
Rugkant: As die boek in ’n boekrak is, kan jy die volgende maklik lees: die boek se titel, wie die skrywer is en die uitgewer se logo.
Die agterblad bevat die agterbladteks wat ’n kort oorsig oor die boek gee om die leser se aandag te trek. Die gee nie die geheim van die boek weg nie. Dit het ook die boek se ISBN-nommer (International Standard Book Number). Dit is die boek se unieke nommer.
Gesels met jou maat oor die volgende vrae.
Wat is die boek se titel?
Wie is die skrywer van hierdie boek?
Hoe verskil die lettertipe en -kleur van die boek se titel en skrywer van mekaar?
Watter uitgewer het die boek uitgegee?
Wat kom alles op die boekrug voor?
Waaroor dink jy gaan die boek as jy na die illustrasie op die voorblad kyk?
Sal jy die boek wil lees? Hoekom/Hoekom nie?
Waarom dink jy is dit nodig om ’n kort opsomming op die boek se agterblad te gee?
Kyk nou na jou Leerderboek se omslag en probeer al hierdie kenmerke identifiseer.
Lees die volgende wenke vir as jy ’n teks soeklees.
Soeklees
Met soeklees beweeg jou oë vinnig oor die bladsy of ’n lys. Jy soek na spesifieke inligting.
Jy kan datums, name of ander feite makliker so opspoor. Dit is nie nodig om die hele teks te lees of te verstaan nie.
Tydens lees
Vluglees die uittreksel uit ’n jeugverhaal op die volgende bladsy om die vrae wat volg te beantwoord.
1. Lees die titel. Wat sê die titel alles vir jou?
2. Lees nou die eerste en laaste paragraaf.
a. Waarmee is Thomas besig?
b. Waar is Thomas? Wat dink jy het gebeur?
c. Hoekom dink jy “hamer” hy teen die hyser se deur in die laaste paragraaf?
3. Lees vinnig die eerste sinne van die res van die paragrawe.
a. Watse werk dink Thomas doen die man?
b. Vir wie probeer Thomas in paragraaf 9 bel?
c. Watter geluid het die selfoon in paragraaf 10 gemaak?
Lees die uittreksel nou aandagtig deur. Maak seker jy verstaan die inhoud goed. Jy gaan dit vir jou maat moet kan oorvertel en die vrae beantwoord.
Carina Diedericks-Hugo
1Verveeld (bored) sit Thomas deur sy ou SMS-boodskappe en lees. Hy glimlag toe hy die een sien wat Lizemarie nou die dag vir hom gestuur het: Xsmaak jou ore 100! Flippit! As Alex moet weet ’n ander meisie het dít vir hom gestuur, sal sy baie vies wees!
2Thomas loer na die man langs hom. Die man staar (stare) net voor hom uit. Sy hande is in sy baadjiesakke gedruk. Hy lyk regtig weird. So asof hy nie eintlik hier is nie.
3“Is Oom ook ’n advokaat?” vra Thomas versigtig.
4“Nee,” sê die man en kyk nie na Thomas nie.
5Thomas kyk weer na die man en trek sy asem in. Dit is die man op die foto wat nou net na sy pa toe gefaks is! Die reeksmoordenaar (serial killer)! Hy is amper doodseker daarvan!
6Die man draai skielik na Thomas en kyk hom met donker oë aan.
7“Wou jy nog iets gevra het?” vra hy.
8“Eh, nee, Oom,” stamel Thomas. Sy oog val op die man se wit hemp. Verbeel hy hom of is daar klein rooi spatsels op die hemp? Die man draai vinnig weg.
9Thomas haal weer sy selfoon uit en probeer sy pa bel. Nog steeds beset (engaged). Langs hom haal die man iets uit sy baadjiesak. Hy trek sy baadjie effens weg en Thomas voel hoe sy hart vinniger begin klop. Hy wil nou nie snaaks wees nie, maar daar steek ’n moewiese (massive) mes uit die man se binnesak! Blitsvinnig begin Thomas tik: d ou is d reeksmoordenaar!
10Hannes se selfoon biep en Thomas sien hoe hy frons en dan na die man kyk. Hy SMS terug: jo bryn lek.
11Thomas probeer weer ongemerk (unnoticed) na die man kyk. Ja, dit is die man van die foto! Dieselfde lang gesig, dooie, donker oë en ingesonke wange. Hy weet die ou is net ’n verdagte, maar hoekom loop hy met die doktershandskoene rond? En hoekom is daar bloedspatsels op sy hemp?
12Hy probeer Hannes se aandag trek, maar hy is besig om ’n SMS te tik. Hy het ’n snaakse skaapagtige glimlag op sy gesig – amper soos die keer toe hy vrot koejawels geëet het. Hy SMS weer: kyk moi!!!! Check hande & bloed op hemp! mes in sak!!
13Hannes sug en probeer ongemerk na die man kyk. Thomas hou hom gespanne dop. Hy trek sy vingers deur sy kort, donker hare. Hannes kyk skielik na Thomas en sy oë is groot.
14“Ehm, miskien moet ons iemand probeer roep,” sê Hannes en sy stem klink snaaks. Hy staan op en begin teen die hyser se deure hamer.
(Uit: Thomas@ SMS.net. LAPA UITGEWERS)
ongemerk (unnoticed) – sonder dat iemand jou raaksien
skaapagtige glimlag (sheepish smile) – dommerige glimlag, asof jy nie weet waaroor jy glimlag nie
sy oog val op die man se wit hemp (he spots something on the man’s shirt) – om iets raak te sien
verbeel (to imagine) – as jy nie seker is of jy iets gesien het nie
verveeld (bored) – as jy nie weet wat om te doen nie
vies (mad/cross) – om kwaad te wees
Lees die volgende inligting oor karakters in ’n storie.
Karakters
Die hoofkarakter is die belangrikste persoon in die storie. Die leser weet gewoonlik die meeste van hierdie karakter deur . . .
hoe die karakter optree
wat die karakter dink en doen
wat ander van die karakter