Skryf die volgende sinne oor en voeg die korrekte leestekens in:
a. Ai dit is maar moeilik het Hannes verskrik uitgeroep
b. Wat het Alex gevra toe sy die SMS kry
c. Jeff het nader gekom en gevra om pret te hê
d. Wat jy nie moet vergeet nie is om nie moed te verloor nie
e. Die moordenaar wie se foto deurgefaks is staan langs ons
2. Verdeel die skuinsgedrukte woorde in lettergrepe. Skryf of die lettergrepe oop of geslote is.
a. Geagte voorsitter, dames en here.
b. Selfone is deel van moderne tegnologie.
3. In die volgende sin is sekere woorde verkeerd gespel en uitgespreek. Skryf die sin oor. Onderstreep die woorde wat jy reggemaak het.
As die selfoon ly, kan dit die kinners se andig aftrek.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
’n transkripsie van die toespraak lees
vrae oor die toespraak beantwoord
taalkennis toepas.
Lees ’n toespraak
Lees nou ’n transkripsie van die toespraak waarna jy geluister het.
Prelees: Lees die toespraak saam met ’n maat deur. Kyk na die opmerkings regs.
Hoe verskil die tema en onderwerp van mekaar?
Hoekom moet die onderwerp ’n werkwoord hê?
Tydens lees: Lees die transkripsie nou op jou eie deur. Kyk uit watter verskillende dele die toespraak bestaan.
| Selfone | Tema |
| Tegnologie is wonderlike gereedskap (wonderful equipment) as jy dit reg en verantwoordelik (responsibly) gebruik | Die onderwerp. Dit moet die gehoor kan oortuig (convince). ’n Standpunt word gestel. Die onderwerp moet ’n werkwoord bevat. |
| Struktuur | |
| Voorsitter | Die persoon wat aangepreek word. |
| “Druk die groen knoppiedruk die groen knoppieag man, druk tog net die groen knoppie nou!!” | ’n Aanhaling om die gehoor se aandag onmiddellik te trek. |
| Inleiding | |
| Ja geagte voorsitter, dames en here,selfone, soos baie ander elektroniese artikels, kan jou aandag aftrek. Mense moet leer wanneer en waar ’n selfoon beantwoord of gebruik kan word. Leerders se aandag word maklik in die klaskamer afgetrek as ’n selfoon lui. So word hulle leer onderbreek.Tegnologie is wonderlik en gepas as dit reg en verantwoordelik gebruik word. | Die gehoor word aangespreek. |
| ’n Kort inleiding en dan die onderwerp/standpunt wat gestel word. | |
| Inhoud | |
| Dit is ook ongeskik (impolite) om jou selfoon te beantwoord as ’n spreker praat of ’n aanbieding lewer. Ek hoop dus al julle selfone is afgeskakel of op vibreer. Ja, ons almal het selfone nodig en voel saans meer gerus as ons alleen is of ons kan ons ouers na sport of koor bel. Maar beslis nie in ’n klas wanneer jy moet leer nie. Gebruik jou stukkie suurstoftegnologie (oxygen technology) op die regte tyd en plek. | ’n Stelling word gegee, bespreek en gemotiveer. |
| Selfoongebruik is deesdae so algemeen dat dit moeilik is om dit te beheer. Veral op skoolvlak. Selfone is deesdae ’n item om te gebruik en op trots te wees. Net soos Nelson Mandela vir Suid-Afrikaners. | |
| My ma lees onlangs op die webtuiste www.findarticles.com oor ’n Amerikaanse onderwyser se reëls oor selfone. As ’n selfoon in die klas lui, moet die leerder dit oorhandig en sy beantwoord die selfoon. Sy het al met twee meisies se kêrels, drie seuns se meisies en ’n ouer gesels. Dit het nie weer gebeur nie.Hierdie onderwyser het haar leerders geleer hoe om selfone gepas (appropriately) en verantwoordelik te gebruik. Ek wonder met wie my onderwyser sal gesels as sy selfone moet beantwoord. | Bewyse word gegee om stelling te motiveer. |
| Voorsitter, dames en hereMnr. Tebogo Ngwenya, ’n onderwysspesialis, voel dat skole nie verantwoordelik gehou kan word as ’n selfoon gesteel word nie. Dit is die leerder se verantwoordelikheid om sy/haar eiendom op te pas. | ’n Kundige word aangehaal om die gehoor verder te oortuig. |
| Slot | |
| Dames en hereTegnologie, soos hierdie klein, pragtige en soms irriterende instrumentjie, die selfoon, het ’n plek in die skool en samelewing. Vandag, môre en oormôre.Die goue reël (golden rule) is egter: druk daardie groen knoppie slegs as dit gepas is en jy verantwoordelikheid kan aanvaar. | Dit som die toespraak se inhoud kortliks op. Die gehoor moet nou finaal oortuig word. |
Postlees: Beantwoord die volgende vrae oor die toespraak.
Vrae oor die inhoud van die toespraak.
1. Wanneer kan tegnologie goed wees? Gee twee redes.
2. Van watter groen knoppie praat die spreker?
3. Wat kan gebeur as ’n selfoon in die klas lui?
4. Waar het die spreker se ma die inligting oor die onderwyseres gekry?
Afleiding.
5. Skryf of die volgende waar of onwaar is. Gee ’n rede vanuit die toespraak vir jou antwoord.
Nie baie mense het deesdae selfone nie.
6. Kies die regte antwoord.
Die Amerikaanse onderwyser het in totaal met . . . mense gepraat.
a. twee
b. drie
c. ses
7. Skryf ’n woord uit die inhoud neer wat dieselfde beteken as “om nie vriendelik teenoor ander mense te wees nie”.
8. Is mnr. Tebogo Ngwenya se woorde ’n feit of ’n mening? Hoekom sê jy so?
Wat dink jy van die toespraak?
9. Wat sal jy in die toespraak wil byvoeg of verander? Hoekom/Hoekom nie?
10. Wie dink jy sal na hierdie toespraak luister? Hoekom sê jy so?
Taal in konteks
Leer meer van die selfstandige naamwoord in In ’n neutedop en die Taalgids.
Selfstandige naamwoord (s.nw.)
Ons ken ’n selfstandige naamwoord aan die volgende:
Die lidwoorde “ ’n” en “die” kan voor die woord geskryf word.
Die selfstandige naamwoord het gewoonlik ’n meervoud en verkleining.
Sekere selfstandige naamwoorde het ook manlike en vroulike geslag. Byvoorbeeld: mannetjie – wyfie, bul – koei.
Onthou wanneer jy meervoud of verkleining skryf:
As ’n woord ’n kort vokaal het, word die konsonant na die vokaal in die meervoud en verkleining dubbel geskryf, byvoorbeeld hysbak – hysbakke.
As ’n woord ’n dubbelvokaal het (been), val een vokaal weg wanneer die meervoud geskryf word, byvoorbeeld selfoon – selfone.
Soorte selfstandige naamwoorde
Soortname is die name van voorwerpe waaraan jy kan vat en wat jy kan sien, byvoorbeeld: das, mes.
Eiename is die name van mense, diere, plekke, ensovoorts, byvoorbeeld: Thomas, Hannes.
Versamelname is woorde wat ’n versameling van dieselfde tipe voorwerpe of mense aandui. Byvoorbeeld: ’n Span osse.
Abstrakte selfstandige naamwoorde is dinge waaraan ’n mense nie kan vat en wat jy nie kan sien of kan ruik nie.