In Afrikaans kom daar twee soorte lidwoorde voor:
Onbepaalde lidwoord: ’n Man. (Verwys nie na ’n spesifieke man nie.)
Bepaalde lidwoord: Die man. (Verwys na ’n spesifieke man.)
Beantwoord die volgende taalvrae in jou werkboek.
1. Teken die tabel in jou werkboek oor. Vul dan die regte enkelvoud, meervoud of verkleining in.
| Enkelvoud | Meervoud | Verkleining |
| onderwysspesialis | ||
| verantwoordelikheid | ||
| instrumentjie |
2. Kies die regte versamelnaam uit kolom B om by die woorde in kolom A te pas.
| Kolom A | Kolom B |
| ’n . . . potlode.’n . . . papier.’n . . . gedigte. | bundelriempaksak |
3. Die woord “knoppie” kan verkeerd as “knopie” gespel word. Maak ’n sin met die woord “knopie”.
4. Kies die regte lidwoord tussen hakies.
a. Daar stap (’n/die) man van wie ek jou vertel het.
b. Dit is moeilik om (die/’n) goeie selfoon te kry.
5. Skryf die regte vorm van die woorde tussen hakies.
a. Daar is nie baie (foto) geneem nie.
b. Dit is maar ’n klein (skerm) wat jou selfoon het.
c. Sjoe, maar al die (kleur) verskil van mekaar.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
’n toespraak skryf
vereistes van ’n toespraak nakom en toespraakstruktuur gebruik
vir ’n spesifieke teikengroep skryf.
Beplan ’n toespraak
Jy weet nou waaroor ’n voorbereide toespraak gaan. Jy moet nou self ’n toespraak gaan beplan en skryf. Jy gaan hierdie toespraak later aanbied.
Die wenke in Pitkos kan jou help ’n goeie toespraak voor te berei.
Toespraakstruktuur
Onthou: dit is ’n oorredingstoespraak. Jy moet mense van jou standpunt oortuig.
Inleiding
Kry ’n goeie aanhaling wat by die onderwerp pas. Jy moet die gehoor se aandag onmiddellik trek.
Inhoud
Hier moet jy minstens twee of drie argumente kan noem en beredeneer.
Dit is ook belangrik dat jy jou argument met toepaslike voorbeelde kan toelig/motiveer.
Elke argument met sy ondersteunende gedagtes moet aansluiting vind by jou onderwerp. Moenie van jou onderwerp afdwaal nie!
Slot
Vat jou inhoud/argumente saam in ongeveer twee tot drie sinne. Hierdie is die finale kishou vir jou gehoor.
Jy moet kragtig opsom hoe jy oor die saak voel. Gebruik ’n gepaste idioom of pas die idioom spesiaal vir jou aanbieding aan. Wees oorspronklik.
Die slot moet nie te lank wees nie.
Gaan berei nou ’n toespraak van ongeveer 2-3 minute oor een van die temas op die volgende bladsy voor. Jy moet self ’n onderwerp formuleer.
Onthou:
Die onderwerp moet ’n werkwoord bevat.
Jy moet ’n standpunt stel waarvan jy die mense kan oortuig.
Beplan jou toespraak volgens die verskillende stappe van prosesskryf. Blaai terug na die vorige module as jy vergeet het hoe.
Temas
Vriende
Kleredrag
Afrikaans
Formele assessering: Gebruik die volgende kontrolelys om jou aanbieding te finaliseer en assesseer. Jou onderwyser kan julle toespraak formeel assesseer vir Taak 1 in kwartaal 1.
| Kriteria | Ja | Nee | Kort aandag |
| Ek het standpunt ingeneem. | |||
| Ek het verskeie bronne geraadpleeg en genoem. | |||
| Ek het ’n gepaste inleiding wat onmiddellik die gehoor se aandag getrek het. | |||
| My hoofgedagtes is georganiseer en bevat toepaslike ondersteunende besonderhede. | |||
| Ek het ’n gepaste slot wat my gehoor nog lank sal onthou. | |||
| Ek het gepaste woordeskat en taalstrukture gebruik. |
In hierdie aktiwiteit gaan jy
oefen en jou toespraak in die klas aanbied.
Bied jou toespraak aan
Jy het jou toespraak beplan en neergeskryf. Jy moet dit nou in die klas aanbied.
Onthou die volgende wanneer jy jou toespraak voor ’n gehoor aanbied:
Voorkoms en houding: Sorg dat jy netjies lyk. Praat met selfvertroue. Moenie te veel rondbeweeg of rondtrap nie.
Stem, spraak en uitspraak: Praat so dat almal jou kan hoor. Moenie te hoog (toonhoogte) praat nie. Wissel jou stem natuurlik. Spreek die woorde duidelik en hoorbaar uit. Breek sinne op die regte plek (frasering).
Gebare en notas: Gebare moet spontaan en met ’n rede gebruik word. Dit moet nie die gehoor se aandag van jou toespraak aftrek nie. Notakaartjies moet nie te groot of helderkleurig wees nie. Wissel dit so dat die gehoor dit nie agterkom nie.
Gehoorkontak: Jy moet die gehoor kan oortuig. Kyk na hulle terwyl jy praat. Jou liggaam en gebare moet ook met hulle “kontak” kan maak sodat hulle besef jy praat met hulle. Jy moet jou gehoor se aandag behou. Pasop om nie op jou gehoor te skreeu en hulle te oordonder nie.
Gaan oefen nou om jou toespraak in die klas te kan aanbied. Jou onderwyser sal die rubriek met jou bespreek.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
’n strokie vir begrip lees en bekyk
vrae oor die strokie beantwoord
die kenmerke van ’n strokie verstaan
’n berig lees en vrae beantwoord
taalkennis toepas.
Lees en kyk na ’n strokie vir begrip
Strokiesprente kom elke dag in sekere koerante voor. Strokies het sekere kenmerke. Lees die wenke in Pitkos.
Strokiesprente en -verhale
Die doel van strokies is om mense/die leser te vermaak.
Sekere strokies en selfs spotprente lewer kommentaar op ’n sosiale gebeurtenis of politiek. Dit spot soms met bekende mense. Dink aan die strokies van “Madam en Eve”.
Strokiesverhale