celibate was nie. Ek het hulle warm gevry, vier, vyf, ses van hulle. Ek het een keer in ’n ou wat medies geswot het se woonstel in Parkweg die hele nag by hom geslaap, maar hy moes bo die belt bly. Ek het partykeer gedrink. Dis omtrent onmoontlik om op varsity glad nie te drink nie, maar ek het probeer om dit te doen as dit ’n girls’ night is, vir die veiligheid. Met Intervarsity daardie eerste jaar het ek uitgepass – ons het ’n gangbraai by Loch Logan gehou en my rooms moes my met haar Beetle koshuis toe vat en in die bed gaan sit.”
Die rede vir haar selibaatskap het niks met haar pa se briewe te doene gehad nie – lang, onsamehangende preke en Bybelversverwysings wat sy later onoopgemaak en met genoegdoening in die vullisdrom gegooi het. Dit was ’n kontrak, ’n ooreenkoms met dié nuwe bestaan: “Ek sal niks doen om dit op te f … foeter nie.” Sy wou nie die noodlot tart, die gode uitdaag nie. Dit was, en sy het dit vaagweg besef, nie ’n rasionele ding nie, want sy het byvoorbeeld akademies nie goed presteer nie, sy het op die slaagpuntgrense beweeg, maar sy het by haar deel van die kontrak gehou en die gode het aangehou om vir haar te glimlag.
En toe ontmoet sy vir Viljoen.
* * *
In sharp criticism of the State’s handling of the case, Judge Rosenstein quoted from recent newspaper reports on the dramatic increase in crimes against children.
“In this country, 5 800 cases of rape against children younger than 12 years old were investigated last year, and some 10 000 cases where children between 12 and 17 years old were involved. In the Peninsula alone, more than 1 000 cases of child molestation were reported last year, and the number is rising.
“What made these statistics even more shocking was the fact that only an estimated 15 percent of all crimes against children are actually reported. And then there is the matter of children as murder victims. Not only are they being caught in the cross-fire of gangland shootings, or the innocent prey of pedophiles. Now they are being killed in this senseless belief that they can cure Aids,” he said.
“These facts and figures clearly indicate that society is already failing our children. And now, the machinery of the State is proving inadequate to bring the perpetrators of these hideous crimes to justice. If children can’t depend on the country’s justice system to protect them, who can they turn to?”
Tobela vou die beriggie weer op en druk dit in sy hempsak. Hy stap af na die strand toe, die sand sag en diep onder sy skoene. Hy gaan staan net buite bereik van die branders wat hier skuimend hul wye wit boë oor die sand spoel, sy hande in sy broeksakke. Hy sien vir Pakamile en sy twee maters wat in gelid oor die strand hardloop. Hy hoor hul uitroepe, sien die kaal bolywe, die sandkorrels wat aan hul velle klou soos sterre aan ’n diepbruin firmament, hul hande uitgestrek soos vlerke, ’n eskader in formasie net bokant die waterlyn. Hy het hulle na Haga Haga aan die Transkeise kus geneem vir die Paasnaweek. Hulle het in tente gebly en kos op ’n vuur gemaak, die seuns het geswem en visgevang met handlyntjies in die rotspoele en oorlogspeletjies in die duine gespeel. Saans tot laat het hy hul stemme in die ander tent gehoor, die gedempte lag en gesels.
Hy knip sy oë en die strand is leeg en sy gemoed is vol. Dit is die min slaap, die nadraai van die oormaat adrenalien.
Hy begin strandlangs loop, noord. Hy soek weer dít wat hy in die Yellow Rose gevoel het, die absolute oortuiging dat dit is wat hy moet doen, asof die heelal met ’n duisend wysvingers vir hom die pad aandui. Dit was soos twintig jaar gelede, toe hy die regmatigheid van die Stryd kon voel – asof sy herkoms, sy instinkte, sy natuur vir daardie oomblik geslyp was, die vaste wete van sy roeping.
Iemand moet sê “tot hier toe”. If children can’t depend on the country’s justice system to protect them, who can they turn to? Hy is ’n kryger en daar is steeds ’n oorlog in dié land.
Waarom het dit alles nou ’n holler klank?
Hy moet gaan slaap, dan sal hy beter perspektief kry. Maar hy wil nie, hy is nie lus vir die vier mure van die hotelkamer nie – hy het oopte nodig, ruimte, son en wind en horisonne. Hy wil ry, beweeg, iéts doen. Hy wil nie in sy kop stilstaan nie.
Hy wou nog altyd gedóén het, hy kon nog nooit net toekyk nie. Dit is wat hy is en dit is wat hy sal wees – ’n soldaat, wat voor die kinderverkragter gestaan het en al die oorlogsappe in sy lyf gevoel het en dit was reg, maak nie saak wat hy nou voel nie, maak nie saak dat die oortuiginge vanoggend nie dieselfde ondeurdringbaarheid het nie.
Hulle sal die kinders van hierdie land begin uitlos, die honde, daarvan sal hy seker maak. Khoza en Ramphele is daar iewers, wegkruipers, voortvlugtiges, vir die oomblik onsigbaar. Maar die een of ander tyd gaan hulle kop uitsteek, gaan hulle met iemand kontak maak of iets doen en dan sal hy hulle spoor vat en hulle jag, hulle in ’n hoek vaskeer en die assegaai laat praat. Die een of ander tyd. As jy ’n prooi wil plattrek, moet jy geduldig wees.
En intussen is daar ander werk om te doen.
* * *
“Ek was clueless met geld. Dit was net nooit genoeg nie. My pa het ’n honderd rand per maand in my rekening gesit. ’n Honderd rand. Maak nie saak hoe hard ek probeer het nie, dit het net twee weke gehou. Miskien drie, as ek nie tydskrifte koop nie, of ek probeer minder rook, of ek maak of ek besig is as hulle wil gaan uiteet of fliek of chill … maar dit was net nooit genoeg nie en ek wou nie vra vir nog nie, want dan wil hy weet wat ek daarmee doen en dan moet ek weer luister na sy genag. Toe hoor ek hulle soek studente by ’n catering-plek in Westdene wat troues en funksies doen en hulle betaal negentig rand as jy ’n Saterdagaand gaan waitress of opskep en hulle gee ’n advance vir die klere, jy moet swart pantyhose en ’n swart pencil skirt en ’n wit bloes hê. Toe gaan vra ek en hulle gee my die werk, twee sweet, middle-aged moffies wat elke twee weke ’n helse uitval het en dan weer opmaak, net betyds vir die volgende funksie.
“Die werk was okay, as jy eers daaraan gewoond raak om so lank op jou voete te wees, en ek het stunning gelyk in die pencil skirt, al moet ek dit self sê. Maar ek het die meeste gehou van die geld. Van die vryheid. Van die … die … ek weet nie, om in die Mimosa Mall in te loop en na Diesel-jeans te kyk en te besluit ek wil dit hê en dan koop ek dit. Net die gevoel, jy weet heeltyd jou beursie is nie leeg nie – dit was cool.
“Ek het eers net Saterdae gewerk en toe Vrydae ook en partykeer Woensdae. Net vir die geld. Net vir die … mens kan seker sê vir die mag.
“En toe, in Oktober, gaan doen ons Schoemanspark se gholfklubpaartie en toe ek buite gaan rook toe die hoofgereg klaar is, toe staan Viljoen op die agttiende green met ’n bottel in sy hand en so ’n knowing smile op sy gesig en hy vra of ek ’n slukkie wil hê.”
* * *
Hulle het hom met iets ingespuit, want toe hy wakker word, stadig en moeilik, is dit vroegoggend en hy lê net en kyk vir die hospitaalkamertjie. Eers later besef hy daar’s ’n naald en ’n dun plastiekpyp aan sy arm. Hy bewe nie.
’n Verpleegster kom en vra vir hom vrae en sy stem is hees as hy antwoord. Hy praat dalk te hard, want sy klink ver. Sy vat aan sy pols en hou met haar ander hand ’n horlosie vas wat aan haar bors vasgesteek is. Hy dink dit is eienaardig om dit daar te dra. Sy druk ’n termometer in sy droë mond in en haar stem is sag. Sy is ’n swart vrou, geset, en daar is letsels aan haar wange, die fossielgeskiedenis van aknee. Haar oë is sag op hom en dan skryf sy iets op ’n spierwit kaart en dan is sy weg.
Twee bruin vroue bring vir hom ontbyt, skuif die tafeltrollie oor sy bed. Hulle is opgewekte, kwetterende voëls, plaas die stomende skinkbord daarop en sê: “Jy moet eet, Sarge, jy’t die nourishment nodig.” Dan is hulle weg en wanneer die dokter kom, staan dit steeds só, afgekoel en ongeëet en Griessel lê soos ’n fetus, sy hande tussen sy knieë ingedruk en sy kop dik. Onwillig om aan enigiets te dink, want alles wat sy kop opdis, is moeilikheid.
Die geneesheer is ’n bejaarde omie, kort en krom, bles en bebrild. Die hare wat hy rondom sy kop oorhet, groei lank en grys teen sy rug af. Hy lees eers die kaart en dan kom sit hy langs die bed.
“Ek het jou vol tiamien en Valium gepomp. Dit sal help vir die onttrekking. Maar jy sal moet eet ook,” sê hy sag.
Griessel lê net.