keer vra sy my sonder verwysings na haar Liewe Heer, en ek knik dankbaar, want ek sal haar hulp goed kan gebruik.
Toe ons in die trein na Arnhem sit, is ek so dankbaar vir haar geselskap dat ek ’n bietjie toegeefliker raak.
“Sonder u sou ek nie reggekom het nie.”
Suster Olivia het gesorg dat my koffers in die regte trein gelaai word, sy het ons deur die stasie tot by die regte perron uitgebring en sy is die een wat die regte trein gevind het. Ek het rigtingloos soos ’n afkophoender agter haar aangeloop en dankbaar alle hulp aanvaar.
Die trein waarin ons nou sit, lyk baie soos die vorige een, al het ek die idee dat hierdie een onlangs skoongemaak is. Die reuk van groen seep hang om ons en herinner my aan die tyd toe ons op die plasie gewoon het. Ek het Mamma baiekeer gehelp om die kombuisvloer te skrop. Ons het dan op ons knieë gesit en Ma het my ’n borsel gegee. Ek het goed gekyk wat sy doen en haar dan probeer na-aap. Wanneer ons klaar was, ons knieë nat van die water en ons hande glad van die seep, het ons na mekaar gekyk en tevrede gelag. Selfs in die tyd van die Groot Griep, toe Pappa dood is, net soos Oupa en baie mense wat ons geken het, kon daar op sekere oomblikke tog nog gelag word. Wanneer het die lag uit ons huis verdwyn? Hoe het dit gebeur? Het dit te doen gehad met die huis self, het ons lag in die plaashuis agtergebly toe ons weggetrek het? Dalk sal ek die geluk terugkry, noudat ek daarheen gaan. Ek knyp my oë toe en probeer onthou hoe die plasie gelyk het. Daar was ná ons vertrek soveel dae van heimwee dat ek nie gedink het ek sal die besonderhede vergeet nie, maar noudat ek my dit probeer voorstel, bly dit wasig.
Die trein skommel en ek stamp teen suster Olivia, wat al weer sit en slaap. Ek kan haar dit nie kan kwalik neem nie. Sy skrik wakker en kyk reguit in my oë.
“Treinry is maar ’n eentonige besigheid,” sê sy en kyk mismoedig oor my skouer na die weivelde wat verbykom.
Ek knik, maar reageer nie verder nie. In plaas daarvan buk ek af en steek my hand in die sak op soek na nog ’n toebroodjie om die naarheid wat weer opstoot teen te werk. Suster Olivia kyk hoe ek eet, sonder om ’n woord te sê. Dit lyk of haar gesig vasgeklem is in die swart-en-wit kap op haar kop.
“Is dit nie hinderlik nie?” Die woorde is oor my lippe voordat ek dit kon keer. Ek skrik self daarvoor en voel hoe my wange warm word. Vinnig vat ek nog ’n hap van die toebroodjie om my onbehaaglikheid weg te steek.
“Die kap bedoel jy? Nee, nogal nie. ’n Mens raak gewoond daaraan. In die begin voel dit ’n bietjie vreemd, maar ná ’n ruk is jy nie meer bewus daarvan nie.”
“Dit lyk vir my eensaam en moeilik om ’n non te wees,” sê ek toe my mond weer leeg is.
“Soms was dit so, ja.” Suster Olivia kyk mymerend weg en begin toe glimlag. “Maar ek het soveel goeie dinge in die plek daarvan gekry.”
Ek knik terwyl ek nadink oor hoe haar lewe moes gewees het. Miskien is dit tog lekker om in ’n klooster te woon. ’n Plek met slegs vroue is veiliger as enige ander plek. Geen manslyf om in eensaamheid teen te stry nie, geen skaamte of vrees nie.
“Hoe het u ’n non geword?”
Dit lyk of suster Olivia nie my vraag hoor nie, want sy kyk verby my by die venster uit en skommel heen en weer op die trein se ritme. Uiteindelik antwoord sy tog.
“Dit het vir my gelyk na die beste ding om te doen.”
Sy kyk vinnig na my en ek sien ’n hartseer glans in haar oë wat my verbaas.
“Ek het nie oor die regte redes gegaan nie, Maria, hoewel ek dit later tog geleer het. Nee, toe ek my geloftes afgelê het, was ek ’n jong meisie en kon ek nie aan ’n beter oplossing as dit dink nie. Eintlik het ek gevlug.”
Sy glimlag effens.
“Dis maar goed moederowerste het dit nooit geweet nie. Sy was ’n harde mens. Oorweeg jy ook so iets, Maria?’
Ek skrik vir haar onverwagte en reguit vraag en kyk vinnig by die venster uit. Asof suster Olivia my gedagtes kon lees. Sonder om na haar te kyk, gee ek ’n veilige antwoord.
“Ek is ’n Protestant.”
“Wel, wel!” Laggend klap suster Olivia haar hande. “Wie sou dit nou kon dink? Die hele tyd het ek aangeneem … Jou naam is mos Maria …” Sy klap weer hande en lag vrolik. “’n Protestant en ’n Katolieke non, dit wys jou net, Maria, dat ons Liewe Heer hom nie aan sulke dinge steur nie.”
Ek knik, maar sê nie dat ek nie met haar saamstem nie. Haar Liewe Heer is nie meer by my lewe betrokke nie en dalk was dit net ’n deel van sy wrede grap om ons te laat ontmoet.
Die treinrit is eentonig en die non raak weer aan die slaap. Ek sorg angsvallig dat ek wakker bly, want dit voel vir my na iets verskrikliks as die trein jou na ’n onbekende, ongewenste bestemming neem. Noudat ons Arnhem nader, lyk dit of die omgewing sy arms na my uitstrek, asof ek welkom geheet word in my tuiste. Die reën waarmee die dag begin het, het opgeklaar en plek gemaak vir ’n blou lug met dik stapelwolke. Sonstrale val soos goue kettings tussen die wolke deur en raak aan die aarde, wat daardeur ’n warm gloed kry. Ek sien ’n ganspaartjie wat langs ’n smal sloot op die uitkyk staan, en glimlag toe hulle heldhaftig bly staan terwyl die trein verbyrammel. Langs die spoor staan mooi plaashuise en ek sien net een enkele draad vol wit wasgoed, wat herinnerings by my oproep aan Ouma se wasdag. Maandag is wasdag. Blykbaar steur die een wat hierdie draad vol wasgoed gehang het haar nie aan die ou gebruike nie.
Sou Tante steeds die ritme van vroeër volg? Vir alles op die plasie was daar ’n tyd, al weet ek nie meer presies watter bedrywigheid by watter tydstip hoort nie. Soveel herinnerings het vervaag of selfs heeltemal verdwyn. Sal ek Tante nog herken wanneer ek uiteindelik in Velp aankom?
Ek haal vinniger asem en maak my oë toe. Ek probeer my voorstel hoe Tante lyk, maar kan niks anders van haar onthou as haar Sondagmus nie. Hoe sal ek haar op so ’n groot stasie kry? Tydens die treinrit het ek die reisigers gesien op die stasies waar ons gestop het, almal doelgerig en seker van hulle saak. Hulle het hulle bagasie gekry, hulle geliefdes gegroet en die stasie se ontvangsaal verlaat terwyl hulle hard praat en lag, of soms in stilte, maar hand aan hand. Hoe sal ek haar tussen al daardie mense herken? Ek buk om my sak op te tel en sit dit op my knieë. Ek hou die leerhandvatsels styf vas; die vel van my vingers verkleur afwisselend wit en rooi, terwyl ek my probeer voorstel hoe my tante lyk wat ek tien jaar laas gesien het. Al doen ek ook my bes, onthou ek niks anders as haar mus nie.
“Ons is amper daar, Maria.”
Ek reageer nie.
Dit lyk of suster Olivia aanvoel dat iets die afgelope paar minute verander het, want sy sit haar ou hande op myne. Ek moet my weer inhou en verstrengel my vingers styf inmekaar om nie te laat blyk dat ek liefs my hande sou wou wegruk van haar goedbedoelde aanraking nie.
“Waarvoor is jy bang?”
Dit voel of die ou vingers myne dwing om te ontspan, terwyl ek nadink hoe om sinvol te reageer. Uiteindelik antwoord ek in ’n sagte fluisterstem.
“Alles.” My tante se reaksie. Haar gewilligheid of onwilligheid om my onderdak te gee.
“Kom iemand jou haal?”
“Ja …” Maar ek het haar jare laas gesien. Ek weet nie meer wie sy is nie.
“Familie of ’n onbekende?” hou suster Olivia aan om te vra.
“Familie, my tante.” Wat sekerlik nie lus is vir ’n ongetroude, swanger susterskind nie.
“Weet jy wat, ek bly by jou totdat jy en jou tante mekaar gekry het.”
My skouers ontspan ’n bietjie en ek sak terug in die bank.
“Baie dankie.”
Sy vra nie nog verduidelikings nie en ek wei nie uit nie, maar danksy haar vriendelike woorde voel ek beter. Ek is nie nou alleen nie, die ou vrou sal by my bly totdat ek Tante onder oë kry. Sal Tante glimlag en my omhels? Of sal sy net soos die dominee wees, van buite mooi en goed – op die stasie vriendelik, in die teenwoordigheid