vir dag met dieselfde verbleikte rok moet loop – want armoede is nie werklik prettig nie, behalwe as jy weet dat daar eendag ’n einde aan sal kom.”
Hy kyk diep af in die blou van die meisie se oë, en sy sien hoe ’n sagte gloed in sy oë kruip, sien hoe ’n vreemdheid in die effense glimlag om sy mond. “Jy het ’n verstandige ma, Ilse,” praat hy en sy stem is effens skor, “want sy het jou op haar manier geleer dat dit saak maak wat jy is, nie wat jy besit nie. Armoede was goed vir jou, want dit het van jou ’n mooier mensie gemaak.”
“Jy laat my byna dankbaar voel omdat ek arm grootgeword het,” skerts sy, maar dan kom die ou bitterheid weer in haar oë. “Miskien was dit goed vir my, maar dit kan nooit goed wees vir my ma nie – nie as dit vir ewig moet aanhou nie.”
“Maar sal …?” begin hy en swyg toe die kombuisdeur oopgaan en tant Truia, gevolg deur Sonja, die eetkamer binnekom.
“O, lekker, die ryk dingetjie is weg!” sê Sonja en neem weer langs Henk plaas. “En moenie soos ’n kerkvader na my kyk nie, Henk Retief. Jy vervies jou net so baie soos ek as Tanya haar pa se geld onder ons neuse vryf!”
“Ek staan beskuldig!” lag hy en neem sy bord by tant Truia. “Dankie, tante. Ek gaan darem volgende jaar hierdie lekker borde kos mis.”
“Aag, bog met jou, Henk! As jy op ’n plaas gaan werk, kry jy elke dag vars vleis en groente, om nie van al die vars melk en botter en room te praat nie!” maak tant Truia beswaar, dog haar oë blink toe sy sy vleiende woorde hoor.
“A, lekker aarbeie en room – dis waarvan ek gaan leef as ek die dag my eie plaas besit,” praat hy met niemand in die besonder nie.
“En voor jy veertig is, het jy ’n dubbele ken en ’n boepmaag,” voorspel Sonja.
“En ’n vrou en ses kinders wat glad nie sal omgee vir my dik middeljare nie, solank ek ’n stywe bankrekening het,” terg hy.
“Julle kinders darem!” glimlag tant Truia hoofskuddend. Sy kyk na Ilse wat reeds klaar geëet het. “Nog iets, hartjie? Jy en Sonja leer juis so hard. Julle moenie julle etes verwaarloos nie.”
“Ek het meer as genoeg gehad, dankie, tante. Gewoonlik verstom ek my so aan Henk en Sonja se vermoë, dat ek skoon my eetlus verloor!”
“Jy sal maak dat ek onder die tafel sit en eet,” dreig Henk donker. Hy kyk ’n oomblik na haar gesiggie en vra vinnig: “Waarvoor het jy die nuwe aandrok nodig? Gaan jy saam met Bruce dans?”
“Hy het my gevra, ja, maar die dans is eers na die einde van die eksamen,” antwoord sy en wonder ergerlik waarom sy byna skuldig voel om dit teenoor Henk te erken.
Tant Truia klik haar tong meewarig. “Nog steeds daardie ryk pierewaaier? Ai, tog, kindjie, maak nou ’n slaggie my ou hart bly en kry vir jou ’n ordentlike jongetjie voordat jy hier uittrek. Ek sal my mos siek bekommer as jy eers weg is, en daardie leeglêer lê nog soos ’n klein keffertjie op jou hakke. Nee wat, Ilse, daar is darem duisende ouliker mans as Bruce Reyneke op universiteit.”
“Ilse sal verstand kry as sy eers volgende jaar werk, tante,” sê Sonja vinnig toe sy die opstand in Ilse se oë lees. “Sy sal dit nie regtig geniet om saam met ’n leeglêer uit te gaan as sy eers haar eie geld verdien nie.”
“As jy so sê, Sonja … Maar ek weet nie so mooi nie. Dis darem nou al vier jaar wat jy met hom uitgaan, hè, Ilse? Jy is nie dalk van plan om einde van die jaar met hom te trou nie?” vra tant Truia bekommerd.
“Hoekom nie, tante? As hy genoeg geld het …” treiter Ilse haar en stoot haar stoel agteruit. “Ek weet dis Vrydag, maar ek wil nog ’n hele paar dingetjies doen voordat ek vanmiddag begin studeer. Verskoon my, asseblief.”
“Ons kom,” sê Henk en staan op. “Los nou daardie murgbeen, Sonja. Dankie vir die ete, tante. Dit was heerlik.” Hy volg Ilse na buite.
Ilse talm langs Henk toe hy sy kamerdeur bereik en omdraai om die deur oop te sluit.
“Meneer!”
Hy hoor die stout lag in haar stem en draai om. ’n Glimlag lê vlak in sy oë. “Ek ken daardie ‘meneer’ van jou, en ek kan raai wat gaan volg. Wil jy hê ek moet jou gou dorp toe neem?” Hy kyk na sy motor onder die peperboom.
“Jy ken my te goed!” lag sy oorwonne en skud haar kop. “Nie vandag nie, dankie, Henk, maar ek wil jou ’n guns vra. Kan jy weer vir my tikwerk kry om te doen? Of enige ander werk. Ek móét geld verdien om daardie aandrok te koop. En ek wil baie geld verdien, want dit moet die mooiste aandrok in die stad wees – net vir een keer wil ek ’n aandrok koop, nie weer met sente plooi om ’n goedkoop aandrok te maak nie.”
“Ek wens ek kon dit vir jou koop. Nee, moenie baklei nie, want ek weet jy sou my nie toelaat nie, en boonop het ek nie nou die geld nie.” Hy hou sy ken in sy regterhand, vryf met sy wysvinger langs sy mondhoek. “Ek wonder … Laat ek sien wat ek vanmiddag kan uitrig, Ilse, en dan kom sê ek jou. Reg?”
“Reg, meneer!” lag sy dankbaar. “Ek het geweet ek kan op jou staatmaak.”
“Ek wens jy wil dit meermale doen,” verwyt hy, trek sy asem skerp in en kyk na die pakkie wat op sy skryftafel lê. “Mintag, ek het so byna weer daarvan vergeet. Tannie Nicky het gisteraand hierdie pakkie vir jou afgelewer. Dit was net voordat jy saam met Bruce teruggekom het.” Hy stap met lang treë die kamer binne en keer met die pakkie terug.
“O, dankie.” Ilse loer in die plastieksak en glimlag tevrede. “Dis my blou blommetjiesrok. Tannie Nicky het vir my ’n nuwe ritssluiter ingesit. Was sy lank hier?”
“Nee, sy het eintlik net die pakkie gebring. O, ja, ons is uitgenooi om weer ’n slaggie te gaan kuier. Jy kan gerus met tannie Nicky oor jou nuwe aandrok gesels, ounooi. Sy is altyd so deftig geklee en sy sal wel raad hê.”
“En daarvoor betaal ook,” sê sy somber en skud haar kop. “Ek is nie ondankbaar nie, Henk, want ek weet tannie Nicky koop graag vir my iets, veral omdat Leana nou in die buiteland studeer – en Heinrich ook vanaf volgende jaar. Ek dink dit troos haar as sy vir my dingetjies kan doen, want ek weet sy is baie geheg aan haar oudste dogter, maar dit … help my nie regtig nie. Kan jy dit verstaan, Henk? Sy is my eie tannie, maar ek voel nooit so miserabel armoedig as juis wanneer tannie Nicky geskenke in my arms druk nie.”
“Ek glo nie dis hoe tannie Nicky daaroor dink nie,” sê Henk rustig. “Sover ek weet, is sy geweldig trots op haar jong niggie wat eers as joolprinses en toe as joolkoningin gekies is, en boonop akademies besonder goed presteer. Ek dink sy beskou jou meer as een van haar kinders, want sy spog net so graag oor jou as oor Leana of Heinrich. Miskien is sy werklik lief vir jou, ounooi.”
Ilse byt op haar onderlip, haar blik skerp op Henk se ernstige gesig. “Jy meen sy gee vir my dinge omdat sy … lief is vir my? Omdat sy trots is op my?”
“Natuurlik, klein domkop. Maar sy weet ook hoe sensitief jy is, daarom gee sy minder as wat sy graag wou. Sy het dit eendag vir my gesê. Ek dink as jy ’n rykmansdogter was, sou tannie Nicky jou baie meer bederf het, want dan sou jy nie soos ’n bedelaar gevoel het elke keer as sy vir jou ’n geskenkie gee nie.”
Ilse luister stom na hom en knik stadig met haar kop. “Ek is seker ’n bietjie laf om so oorgevoelig te wees, maar … Jy’s darem ’n slim ou, Henk, want ek het nooit voorheen so oor die saak gedink nie. Miskien sal dit van nou af makliker wees om ’n geskenk van haar te aanvaar.” Sy lag op in sy oë. “Jy’s die enigste mansmens wat weet hoe om my deurmekaar binnekant reg te pak sodat ek alles in ’n beter perspektief kan sien – seker omdat jy amper middeljarig is, nè, Henk?”
“Snip! Die vyf jaar voorsprong maak my nou wel twee keer slimmer as jy, maar dit maak my nog nie jou oupa nie. Sal ons Saterdagmiddag by tannie Nicky-hulle gaan inloer?”
“Graag. Eers so teen vyfuur se kant, want ek en Sonja wil die middag nog ’n bietjie werk doen. En nou moet ek eers weg wees. Tot later, Henk.”
“Sien jou, ounooi,” groet hy en stap sy kamer binne.