ander mans begin uitgaan nie. Ek het by die huis gebly en gewag totdat hy terugkom. Dis wat ek bedoel met liefhê.”
Ilse kyk met iets soos bewondering in haar oë na haar kamermaat. “Hoe voel dit om iemand werklik lief te hê, Sonja? Soos jy vir Kobus het?”
’n Sagte glimlag kruip om Sonja se mond en Ilse sien die glimlag vonkel in haar groen oë. “Ek dink dis ’n gevoel van veiligheid. O, en altyd bly wees, tevrede wees … as ek by hom is. En ek voel vreeslik trots as ek na hom kyk en weet hy het net vir mý lief, hy is mý Kobus. Dis ’n samevoeging van baie dinge, maar ek dink ek het die belangrikstes genoem.”
“Dis meer as genoeg, want dit klink Grieks vir my!” Ilse sug en skud haar kop. “Een ding is seker: ek is nie lief vir Bruce of enigiemand anders nie, want ek het nog nooit só oor ’n man gevoel nie.”
“Nie eens oor Henk nie?” waag Sonja ’n skoot in die donker.
Ilse lag verras. “Henk? Natuurlik nie! Miskien voel ek veilig by hom, maar dis omdat hy ons altyd soos sy susters behandel. O, en ek bewonder hom, want hy is ’n sterk mens, maar dis al.”
“Dis ’n goeie begin,” terg Sonja en sê ernstig: “Ek spot maar net, Ilse, maar ek sal meer gerus voel as jy liewer op ’n ou soos Henk verlief raak. Bruce is ’n pierewaaier, soos tant Truia sê; net, ek kan veel erger benamings vir hom uitdink. Bruce is nie ons soort nie.”
“Jy het dit reeds gesê,” kom dit effens geïrriteerd van Ilse. “En ek het jou mos beloof ek sal nie met so ’n man trou nie. Of glo jy my nie?”
“Ek weet nie,” antwoord Sonja impulsief. “Ek weet net slimmer meisies as jy het al wanhopige dinge aangevang, bloot omdat hulle gedink het hulle doen goed. Dit kan nooit goed of reg wees om met ’n man ter wille van sy geld te trou nie.”
“Seker nie, maar ek sal nie aan die goed of reg van die saak dink as ek so iets doen nie. Ek sal net aan my ma en die kinders dink. Maar los dit nou, Sonja. Bruce het my na ’n groot dans uitgenooi op die dertiende November. Ek sal dan klaar wees met eksamen, en hy ook. Sonja, ek móét net ’n nuwe aandrok vir die geleentheid kry, want dit gaan ’n spoggeleentheid wees. En jy weet self wat kos ’n ordentlike aandrok. Waar gaan ek binne ’n bietjie meer as twee maande sestig of sewentig rand in die hande kry?”
“Sestig of sewentig rand? Mensig, maar jy wil omtrént uithang vir die geleentheid!” Sonja frons bekommerd en skud haar kop. “Jy praat nou met ’n arm student, en ’n dom een daarby. Maar vra vir Henk – hy kan moontlik vir jou tikwerk kry om te doen, soos verlede jaar. Moet net nie te veel tyd daaraan afstaan nie, ou Ilse. Jy weet hoe belangrik die eindeksamen is.”
“Moenie jou daaroor kwel nie,” glimlag Ilse gerusstellend, “maar dankie in elk geval vir die raad. Ek sal sommer môre met Henk praat. As daar iemand is wat kan help, sal dit hy wees,” sê sy tevrede en buk oor haar aantekeningboek.
3
Tant Truia luister na die vier jong mense se opgewekte gesels, haar oë afkeurend op Tanya wat aan haar middagete peusel. Sy soek troos by Henk, wat met sy gebruiklike goeie eetlus aan sy bord kos weglê, en glimlag tevrede.
“Hoekom is studente so arm?” vra Sonja en kyk skuins op na Henk wat langs haar sit. “As ons enigiets nodig het wat meer as vyf sent kos, is dit omtrent ’n nasionale ramp!”
Tant Truia sluk ’n mondvol warm koffie vinnig af, klap haar tong en sê: “Haai, hartjie, ek het skoon vergeet. Jou ma het vanoggend gebel om te sê jou peetma het vir jou ’n tjekkie van twintig rand gestuur. Jou ma sê jou peetma het so ’n rukkie daar gekuier.”
“Dierbare ryk tant Lenie!” sê Sonja ondeund. “Toe ek klein was, het ek altyd gewonder waarom my ma nou juis die lelikste ou vrou moes uitkies om my peetma te wees, maar hoe ouer ek geword het, hoe blyer was ek daaroor. Sien, tant Lenie beskou haar peetmaskap in ’n baie ernstige lig, en sy gee my nooit minder as tien rand as sy kom kuier nie.”
“En ek neem aan sy kom dikwels kuier?” vra Henk laggend.
“Héél dikwels!” beaam Sonja, terwyl haar oë op die glimlaggende Ilse rus. “Vra maar vir Ilse hoeveel keer tant Lenie se tien rand ons uit ’n groot droogte gered het. Haai, Ilse, ek wonder …? Maar natuurlik, die twintig rand kan in ons porseleinvarkie gaan vir jou nuwe aandrokfonds!”
“Beslis nie, Sonja,” protesteer Ilse en daar is ’n blos van verleentheid op haar wange. “Ek gaan nie jou geld gebruik om vir my ’n nuwe aandrok te koop nie.”
“O, jy sal dit mooitjies moet terugbetaal as jy volgende jaar begin werk, met rente!” dreig Sonja. Sy soek hulp by Henk. “Toe, praat met die kind, Henk. Sy wil ekstra werk doen om geld vir ’n aandrok te verdien, maar jy weet self daar is nie juis tyd om in hierdie stadium van die jaar te mors nie. Ek het nie nou tant Lenie se twintig rand nodig nie, en as ek boonop ’n sommetjie vet rente kan kry …” Haar oë rus stout op Ilse wat hulpeloos glimlag.
“Ek sou sê dis niks anders as goeie besigheid nie,” sê Henk. “Vat die geld, Ilse, en as sy jou volgende jaar te veel rente vra, skryf vir my. Dalk moet ek en tant Truia ook ’n paar rand in die aandrokfonds belê. Dit lyk my ons kan goed geld maak!”
“Hoekom skryf jy nie net vir jou ma dat jy ’n aandrok nodig het nie, Ilse? Ek het nog gister vir my ’n nuwe aandrok gekoop, en my ma het beloof om later in die maand vir my nog een te koop,” sê Tanya onbegrypend.
“Hemel, maar sy’s toe,” knor Sonja grimmig. “Hoeveel keer moet ons nog verduidelik dat ons ouers nie geld soos tamatieplantjies in die groentetuin kweek nie, Tanyatjie?”
“Wie sê hulle doen dit?” kap Tanya terug. “Ek weet Ilse se ouers is nie so ryk nie, maar hulle kan seker vir haar ’n laaste aandrok koop. Goeiste, dit kos mos nie duisende rande nie!”
“Nee, net ’n hele maand se kruideniersware,” sê Ilse met ’n stil glimlag in haar oë. “Moenie jou kop daaroor breek nie, Tanya. Jy sal tog nooit verstaan hoe ’n mens genoeg geld vir kos kan hê, maar nie genoeg om elke dag ’n nuwe aandrok te koop nie.”
“Maar dis mos nie elke dag nie. Jy het al jou ander aandrokke self gemaak, en ek dink dis gemeen van jou ma-hulle om –”
“Jy praat deur jou nek, Tanya,” sê Henk rustig, maar sy oë is koud. Hy draai na tant Truia. “Kan ek nog ’n bietjie groenbone en rys kry, tante?”
“Natuurlik, my kind,” antwoord die bejaarde vrou met ’n ingenome glimlag. “Dis so lekker om te sien ’n mens se moeite word waardeer.” Sy neem self sy bord en skommel kombuis toe.
“Ek wil nog pampoen en vleissous hê, tante!” roep Sonja en draf met haar bord in haar hand agterna.
“Verskoon my,” kom dit kil van Tanya. Sy skuif haar stoel ergerlik agteruit en stap heupswaaiend die eetkamer uit.
“Foei tog, julle moenie so snaaks teenoor Tanya optree nie, Henk,” sê Ilse. Haar oë is pleitend op sy gesig. “Tanya het eerlikwaar nie ’n benul van die waarde van geld nie. Sy koop doodeenvoudig wat sy sien, en sy kan net nie begryp dat daar wel mense is wat hulle sente twee keer moet omdraai nie.”
“Onsin,” antwoord hy ongeduldig, sien die blos op Ilse se wange en vervolg gemoedeliker: “Sonja kry tog ook volop sakgeld en klere, Ilse, maar sy verstaan dat jy dit nie so breed het nie. Moenie vir my sê Tanya het nog nooit voorheen iemand geken wat nie alles kan koop wat hy wil hê nie. As ek en Sonja dit kan begryp, kan sy ook, maar ek weet dis haar manier om te spog, om ons almal te laat verstaan dat sy darem ’n hele entjie ryker as jy is. Dis wat my so kwaad maak! Sy vryf behoorlik jou armoede vir jou in, en dan is jy nog partydig vir haar!”
“Seker omdat my armoede my nog nooit kon skeel nie.” Sy sien die ongeloof op sy gesig en vervolg ernstig: “Ek bedoel dit, Henk. Toe ek nog jonger was en dikwels gekla het omdat ek nie ’n nuwe rok of ’n tennisraket kon kry nie, het my ma my eendag na die spieël geneem. Sy het vir my gewys ek het ’n mooi gesiggie en ’n gesonde liggaam – iets wat duisende ryk kinders nie het nie. En sy