hy wonder hoe hy ooit oor die losiesstorie kon twyfel. Die eerste nag in die huis teen die rant was eensaam en onrustig, en hy sou boonop mettertyd in vuilheid en ondervoeding verval het. Wat weet hy van skoonmaak en kosmaak? In sy lewe was dit nooit nodig nie.
Dis goed om deel van ’n gesin te vorm, al is jy die een op die rand. Hy sien hulle maar rakelings, eintlik net met etenstye, en dalk in die aand ’n rukkie se stoepsit; hetsy op die toegerankte stoepie, hetsy op los stoele op die kaal werf buite die agterdeur, naby die stofpad waar ander Driekolkers af en toe met vegende ligte verbyry.
Dis verbasend hoe besig hy is. Skoolouers ry aan om hom te ontmoet, verkieslik by die skooltjie, waar hy lang ure deurbring. Hy voel soos ’n uitgevrete stalperd, haastig vir die tuig. Al sal dit meermale skawe, hy verlang daarna.
Hy het nog nie sy telegramme aan Reinet en sus Freja opgevolg met die beloofde briewe nie.
Vir Freja moet hy tog maar bel, en hy weet nie hoe om te werk te gaan met die onkoste nie. Gedagtig aan sy hospita se berekeningsgees, neem hy ’n notaboekie en skryf daarop: C. Hoffman – oproepe. Hy bind ’n stukkie lyn daaraan vas, lank genoeg dat Leen dit om haar nek kan dra as sy wil.
“Hoe sal ek weet hoe lank om te praat?” pols hy vir Nida.
“Die sentrale se stem sal insny en sê drie minute is om, en jy kan dan vinnig klaarmaak of voortpraat. En onthou om wanneer jy klaar is ’n kort aflui te gee.”
“En die koste?”
“Ek is seker die posmeester sal jou hooflynoproepe kan uitsif. Ek waarsku net, daar is glo ’n nuweling op die skakelbord. Almal is nie ewe knap nie, party sukkel. Dalk leer sy nog.”
“Leerlinge is my nering.” Met ’n skerp steek van heimwee onthou hy die aand toe hy gesit en kyk het hoe Reinet met die bedrywige skakelbord speel soos ’n kat met ’n muis. Tien muise, twintig.
Hulle is besig om op te ruim na aandete, en Nida weier dat Nelis help. “Jy betaal losies,” is die verweer waarteen hy hom elke keer vasloop. Of wil sy hom dalk nie onder haar voete hê nie? Verplig voel om te gesels nie? Verwag sy vir Boel?
Dis wat hy gereeld wonder, maar Boel is inderdaad nie ’n gereelde aandbesoeker nie. Die moeder se ontevrede gesig verhinder hom waarskynlik. Nelis begin trouens al hoe sterker vermoed dat die uitnodiging tot losies ’n poging is dat hy vir Boel moet uitsit.
Boel kom soms daar aan, maar selde in tradisionele opsittyd. Gewoonlik teen skemer, bokmelktyd, gesels dan staan-staan en loop-loop, met Arno, met Nida veral, en ook skuinsweg met Nelis, altyd so half grappig asof iemand soos die skoolmeester nie waar kan wees nie en dus nie ernstig opgeneem moet word nie. Sulke tye is Leen Thirion besonder aanhalend teenoor haar loseerder, word hy stilweg opgehemel en voorgetrek.
Dis dan dat Nelis wens sy wil dit nie doen nie, sy stook net onrus. Verwag Leen van hom om Boel se hand in die as te slaan?
Hoe en waarmee? Hy is ’n gebroke siel, verswak deur skuldgevoel, en boonop met ’n meisie soos Reinet wat druk op hom plaas. Hy gaan beslis nie nog skuldgevoelens op sy gewete laai nie. Nida gee ook geen aanduiding dat sy op meer as toevallige wyse van hom bewus is nie.
Maar hy wonder tog: is Boel jaloers? Bekommerd oor sy teenwoordigheid hier? Dat hy hans kan raak met Nida? Wie sal waag om te vra? Hy kom glo meermale in die winkel, en dit lyk of Nida haar ma tart as sy tuis kom vertel: “Boel sê tant Bella het …” Dan luister Leen stuurs na wat Bella Meyer gesê of gedoen of reggekry het, hetsy in die tuin, kombuis of naaldwerkkamer.
“Sy het glo eenkeer my ma-hulle met ’n slagding se geld verkul,” het Nida vir Nelis gesê, sag genoeg dat net hy kon hoor. “Dit klink vir my na ’n storie, ek dink daar is iets anders.”
Die ligte geskinder is onskadelik genoeg dat hy hom dit laat welgeval. Die gewone lewe met sy kleine dinge is wat hy nodig het. Origens sal hy op hierdie Driekolk baie versigtig moet wees met wat hy sê en wat hy ander toelaat om vir hom te sê. Nida gesels min genoeg met hom. Daar is beslis geen maatjie-maatjie houding nie. Soos haar ma verklaar het, Nida loop haar eie pad, al is sy onder dieselfde dak as jy.
Toe Nida hom alleen by die telefoon in die kombuis los en bedagsaam die middeldeur toemaak, gee Nelis die vereiste lang lui met die telefoonslinger. Ten spyte van Nida se waarskuwing is die sentrale-meisie op Roosville se ligte, byna parmantige stem byna onmiddellik in sy oor: “Nommer asseblief?”
Iets in die situasie is hinderlik, maar hy druk deur en verstrek Freja se dorp en nommer in die Swartland. “Ek werk die oproep vir u.” Terwyl sy bedrywig raak om die oproep deur te skakel, met ander plaaslike oproepe tussendeur, versoek sy vrypostig: “Sê vir Freja groete van my af, Nelis.”
Hy skrik hom oor ’n mik. “Reinet,” roep hy gedemp. Hy is oombliklik onredelik kwaad, meer van skok as iets anders. “Wat soek jy hier?”
“Ek het ook maar gejeuk vir verandering. En die keuse van handsentrales raak al kleiner.” Sy bly ewe koel, maar hy kom agter dat sy geweldig gespanne is. Sy het goed toneel gespeel; sy stem so onverwags moes haar tog ook ontstel het.
“Het jy tog nie … Van wanneer af is jy hier?”
“O, ’n dag of twee. Moenie skrik nie, ek los net af, soos jy. Ek sal nie onder jou voete wees nie.” Sy moet eers wegbreek met ’n nuwe “Nommer asseblief” en “Jy gaan deur”. Sy het haar slag beslis nie verloor nie.
Sy woede en ontsteltenis vervloei namate hy gewoond raak aan die gedagte dat Reinet agter hom aan gedros het en op Roosville sit. “Jy respekteer nie juis my wens om ’n bietjie weg te kom nie,” berispe hy vermoeid.
“Ek sê mos ek sal nie onder jou voete … Nommer asseblief? … Soos ek verstaan, sit jy hoeka in die boendoe. Ek dog ek kry jou hier op die dorp in die hotel en … U gaan déúheur …”
“O, jy darem, Reinet Eksteen.” Hy begin tog blydskap voel om te weet dat sy met haar opgewekte geaardheid en ingebore ligtheid (en listigheid!) so naby hom is. Hy hou dit egter weg uit sy stem, herinner haar net: “Vir wat het jy dit nou staan en aanvang? Ek het getelegrafeer ek sien jou as ek my kar kom kry. Ek het bedoel een naweek.”
“Hoe moes ek weet? Ek dog jy bedoel as jy jou kar by my op Roosville kom kry. Toe bring ek dit maar … soos jy geskimp het.”
“Jy het wát?” Hy vergeet skoon van partylyn en woorde tel en sag praat.
“Ek sê mos, jou kar gebring. Die grondpad was ook glad nie sleg nie, jy was verniet bang vir jou kosbare Rolls.”
“Sê vir my jy maak ’n grap.”
’n Vrolike lag. “Voor jy my die leviete voorlees, ek het nie alleen gery nie. Ek het ’n oom en tannie opgelaai tot by hulle kinders in Kenhardt.”
Hy het geen verdere woorde nie. Sy het hom uitoorlê. En sy het dit vir hóm gedoen. Onderskat hy haar nog heeltyd? ’n Laaste, flou vraag: “En jou studie?”
“Sal vorder noudat ek weer naby my adviseur is.”
Teen die tyd wat hy met ’n mate van skrik onthou dat hy op ’n plaaslyn praat, tel Freja haar foon aan die ander kant op. Hy is ten minste bly dat Reinet nie teenoor Freja die geheim van haar bestemming uitlap nie.
Hy gesels flouerig met sy suster, onwillig om die inligting prys te gee wat sy verlang: oor sy huisvesting, wat hy eet, hoe hy sonder sy kar regkom, of hy reg is vir die skoolopening, hoe op aarde hy ’n klomp “stoute bloedjies” van verskillende grade in een vertrek sal kan onderrig. Hy is oorbewus dat nie net Driekolkers nie, maar nou ook Reinet kan luister na wat hy sê. ’n Hooflynoproep wek veral groot belangstelling, so het hy reeds uitgevind. Hoe baie het hy al geleer in die tyd wat hy hier is. Lang dae wat soos weke voel, indien nie maande nie.
Toe hy die gehoorbuis neersit, dink hy daaraan dat hy in sy verbasing redelik hard gepraat, selfs uitgeroep het. Hoe ver is die twee vroumense, en kon hulle iets hoor? Nida, veral?
Teenoor Freja het hy alles vertel wat ’n luistervink maar mag hoor: dat Driekolk toe nooit in die dorp self is nie, maar dat hier ’n eie klein skooltjie