алай ук булмаганнардыр ла инде ул! – дип гаҗәпләнү белдерә. Бигрәк тә кызлары бүтән кешегә кияүгә чыкканга, үзенә кул салган егетләргә:
– Җүләр тәре, кызлар беткәнмени ул? – дип куя.
Ә шулай да мәхәббәт турында сөйләшкәндә, Барый абыйның эчендә олы бер лампочка кабына. Аның йөзләре аллана, күзләреннән очкыннар сибелә, колаклары ут яна, кул хәрәкәтләре ешая, матур итеп көлә, сөйләшүендә ягымлылык көчәя.
Аның күз карашлары әле беребезне, әле икенчебезне кочаклап ала, ахырдан үзе сөйләгәнгә каршы килеп:
– Дөрес түгелдер лә ул, Хөснурый, ышанмыйм. Шулай бит? – ди.
Ә әнинең мәхәббәткә карашы бертөрле: «Дөрес, Барый, дөрес».
Мондый җавапны ишеткән Барый абый моңсуланып кала һәм сүзне икенчегә бора.
Өч ел сизелми дә үтте. Барый абый, имтиханнарын «4»кә, «5»кә тапшырып, аттестат алды. Имтиханнарда нәрсәләр булганын сөйләп торгач, без дә имтихан тапшырдык, аттестат алдык.
Авыл Советы секретаре булып эшләүче әни дә кичке мәктәпкә укырга керде, өч елдан урта белем турында таныклык алды. Ә илленең теге ягына чыккан Барый абый, өйне ялгыз ташлап китеп булмый дип, институтка имтихан тапшырырга бармады. Барган булса керә иде. Минем университетта гарәп теле өйрәнгәнемне белеп, гарәпчә өйрәнә башлады. Кич белән килгәч, гарәпчә сүзләр әйтеп, аларның бүгенге телебездә шулай күп булуына шакката иде.
– Барый абый, укыган булсаң, синнән менә дигән илче, тәрҗемәче чыккан булыр иде, – дип үсендереп җибәргәндә, сабый бала кебек сөенә. Беркатлылыгы аның бәхете һәм бәхетсезлеге иде.
Ул ялганлауны, кешегә яраклашуны белмәде.
– Шуны да белмәгәч, надан бит инде син, Гафиятулла, – ди иде ул кызу канлы күршегә. Бүтәннәр хуҗаның наданлыгын искәрми: «Шулай, шулай», – дип җөпләп утыралар. Ә Барый абый шартларга җиткән Гафиятулланың ни өчен надан икәнен дә җентекләп аңлатып бирә, чөнки нәселләре белән надан булганнар, өйләрендә Тукай китабы да юк, әле балалары да надан булмагае.
Шушы аңлатудан соң зиһене арткан Гафиятулла абый аны өеннән куып чыгара.
– Шыр җүләр бу Гафиятулла, – ди Барый абый, – холыксыз, хатыны белән балаларына да рәт юк, өйдән куа да чыгара, аек вакытта булмаган акыл, эчкәч, каян килсен?! Сандалга салып кына чүкеп булсын иде дә, мин аны чүкеп бирер идем.
Кешеләр баедылар: мотоцикллар, телевизорлар, машиналар алдылар. Барый абыйда да үзгәрешләр бар. Өендә «Рассвет» телевизоры пәйда булды. Өйалларына, мунчага кырыклы лампочка куйса да, телевизор алган токка вакланмады. Тәрәзәсеннән зәңгәр ут яктысы урамга сибелә. Соңга таба ул сәяси мәсьәләләр буенча бәхәсләшә башлады. АКШның илле штатының да исемен белә.
– Хәтта син дә ул кадәр үк белмисең бит, кәкә, – дип, зур канәгатьләнү белән көлә. Англиянең мәйданы күпме дә халкы күпме? Яки Мозамбикның, Мексиканың дәүләт җитәкчесе безнең авылда кемгә охшаган? Ул аларны чатлатып әйтә дә бирә. Мин ул әйткән охшашлыкка шаккатып көлеп җибәрәм.
Барый абый велосипед алды. Тәгәрмәч калайлары никельле, ялт-йолт итеп тора. Кибеттән күтәреп алып төште дә