nie? Wat gaan met my aan?
Gaan ek ooit rêrig lekker kan lewe? Wanneer begin die eerste hoofstuk?
Ek huur nie meer ’n kamer in daardie hoerhuis in Kaapstad nie.
Dis die jaar 2008; presies ’n kwarteeu later.
Ek woon net buite Londen, ’n halfuur se ry. Ek kan enige dag soontoe gaan as ek wil.
Ek woon ook ’n kort entjie weg van Washington D.C., Amsterdam, Perth, Rome, Singapoer, en elke ander belangrike stad op aarde.
Tegnies gesproke is ek omring deur armoedige squatterskampe, misdaaddeurtrekte lokasies, en tydelike skuilings waar slagoffers van geweld en natuurrampe elke dag toustaan vir kos. Maar dit kan my dalk langer vat per motor om soontoe te ry as wat dit my sal vat om Londen toe te ry. Londen is net ’n halfuur weg met die highway. Die ander plekke is moeilik om te bereik as gevolg van die verkeersknope en stukkende robots en hijacking hot-spots. Dis ingewikkeld om by daai plekke te kom.
Maar, dank God! Die Kaapstadse Internasionale Lughawe is maklik om te bereik. Van my huis af kan ek amper direk op die N2 klim en binne ’n halfuur daar wees.
Binne ’n halfuur kan ek vry wees van alles.
Ja! Enige tyd wanneer ek lus is, kan ek in my kar klim en padgee uit hierdie hartverskeurende land.
Ja! Enige oomblik kan ek dit alles agterlaat; die miserabelheid, die korrupsie, die moorde en die verkragtings en die kragonderbrekings en die koerantopskrifte wat hul slegte nuus van werkloosheid en politieke faksiegevegte uitbasuin. Ek kan op ’n vliegtuig na die vrye wêreld wees binne ’n halfuur, in besigheidsklas, met ’n glasie gratis lemoensap in die hand, my bene uitgestrek voor my uit, terwyl ek wonder watter restaurant, bistro of koffiewinkel ek eerste sal besoek wanneer ek daar land.
Nou hoekom doen ek dit nie?
Hoekom woon ek nog hier?
Wat maak ek nog hier, in hierdie huis waarby hulle al ten minste drie keer ingebreek het, in hierdie straat waar ek oor my skouer moet kyk elke aand as ek my kar by die garage intrek, waar my deurklokkie sonder ophou gelui word deur bedelaars en ouens met stukkende klere op soek na werk, waar ek elke Donderdagoggend my dumpsters vol trash uitsit op die sypaadjie net om te sien hoe die patetiese zombies van die onderdorp grawe deur my rubbish, my ou manuskripte, my stink kos?
Wie hou my hier? Wat hou my hier vas?
Dis nie asof ek enige hoop het nie. Om eerlik te wees, ek is lankal op moedverloor se vlakte.
Dinge is erg, en dit word dalk selfs erger.
En tog bly ek. Bankvas. Sonder om ’n voet te versit.
Dis moeilik om te verduidelik. Ek weet. Dit klink corny, selfs al probeer ek dit verduidelik.
Maar die bottom line is dit: ek is ’n Afrikaan.
Afrikaan is ek, en Afrikaan is ek gebore.
Ek’s nie ’n moerse goeie Afrikaan nie, en ek’s nie eers altyd seker of ek ’n donnerse Afrikaan sou wou wees as ek die keuse gehad het nie, maar dis nou eenmaal ’n feit soos ’n koei. Ek is deel van hierdie land. Ek het hier grootgeword. Dis die enigste plek waar ek voel of ek rêrig tuis is. Ten spyte van my aversie en apatie, is hierdie land tog myne.
Ek hou ook van die klimaat. Ek hou van die vars vrugte. Ek hou van die berge en die grasvlaktes en die strande en die blou, blou lug van hierdie pragtige plek. Ek hou van Suid-Afrika.
En, omdat ek ’n Afrikaan is, voel ek ook medeverantwoordelik vir die suksesse en die mislukkings van my land, Suid-Afrika. (Ek het julle gewaarsku, dit gaan corny klink.)
As ’n Afrikaan, en as ’n Suid-Afrikaner, is dit vir my onmoontlik om my in te dink hoe dit sou voel om na ’n ander kontinent te gaan en vir altyd daar te bly. Om my tot in lengte van dae besig te hou met ander issues, gewoond te raak aan vreemde mense se manier van doen, ander lande se kak en hare, ander mense se gekneuter oor voorvelle en fokkol.
O, ek is heel impressed met die gerief en die veiligheid van die Eerstewêreldse lande. Ek geniet dit om met my kinders daar in die parke te gaan stap sonder dat enigiemand my met ’n mes steek, of vermoor, of pla, sonder dat ek heeltyd voel asof ek omring is deur misdadigers.
En hier is so baie misdadigers in Suid-Afrika! Hier is misdadigers uit op borgtog, misdadigers wat ontsnap het uit polisieselle, misdadigers wat skuldig bevind is aan ernstige misdade en gevonnis tot ligte gemeenskapsdiens, ensovoorts, ensovoorts.
Maar nog steeds bly ek liewer hier. Ek bly hier, want as ek in ’n ander land probeer bly, sal iets in my doodgaan. Ek sal óf self doodgaan van pure verveling óf op die ou end myself skiet of iets. Dit sal verskriklik wees om so te leef, sonder uitdagings, ontwortel en gewigloos en bleek soos Earl Grey-tee.
Wat is so wonderlik aan Amerika? Jy word elke oggend wakker en lees net van orkane en oorstromings. Jy sit die TV aan, en dis net ’n geskinder oor movie-sterre wat skei of rehab toe gaan. Ergste van alles, jy moet heeltyd op CNN hoor hoe kak is die Moslems. Dis mos wat hulle amptelik glo, dat Moslems kak is. Hulle dink alle Moslems is dieselfde; daar is in hulle oë nie grade of skakerings van kak in Islam nie. G’n wonder hulle is altyd op die randjie van oorlog nie. G’n wonder die Here straf hulle met bosbrande, elevator-musiek en McDonald’s-burgers nie.
En wat van Engeland? Nee wat. Wie wil nou heeldag in hysbakke en moltreine rondry en luister na onsigbare tannies wat moroonlike stront oor die luidsprekers kwytraak soos “Please stand clear of the door” en “Mind the gap”? Asof mens nie self kan sien daar’s ’n deur nie. En die “gaps” tussen die treine en die platforms is net ’n kwart sentimeter wyd, ’n balpuntpen kan nie eens daar deurval as hy probeer nie.
Nieu-Seeland? Ag, asseblief. Dis heeltemal te groen. Al die plantegroei en groen gras en goed sal my mal maak. Die enigste intelligente geselskap daar is waarskynlik die skape. (En Jurie en Hestrie, as hulle nog daar is.)
Wat van België? Wel, al waaroor die Vlaminge ooit opgewerk kan raak, is Franse politici. En hulle eet mayonnaise oor hulle tjips in plaas van tamatiesous. Wat meer hoef ek te sê?
Erken dit maar: die meeste ander lande is boring. Die meeste ander lande maak nie sense nie. Amper alle ander lande is ’n bietjie vulgêr, as jy my vra.
Verstaan my mooi: ek is nie ’n patriot nie. Ek is nie altruïsties of edel nie. Ek weet ek gaan vreeslik aan oor die blou berge en die grasvlaktes en die mooi lug en die volkslied en alles, maar in die praktyk doen ek so min goeie dade as wat ek kan. Ek deel nooit komberse uit aan die arme bliksems wat op straat slaap nie. As bergies my vra vir geld, jaag ek hulle gewoonlik weg. As ek my kar parkeer, stap ek koponderstebo weg voordat die car guards my oog vang. Bedelaars irriteer my.
Ek is, om heeltemal eerlik te wees, in hierdie opsig nie baie anders as die meeste ander wit Suid-Afrikaners wat nog nie geëmigreer het nie. Net soos bruin en swart Suid-Afrikaners is ek gatvol vir swak dienslewering. Ek hou nie van die stand van sake hier nie. Ek kla oor alles. Ek skryf briewe aan die koerante en ek kritiseer die regering by elke moontlike geleentheid. Ek is totaal en al gekant teen die status quo.
Maar ek bly. Hier.
Al verskil tussen my en die meeste ander wit Suid-Afrikaners is dat ek net so erg te kere gegaan het onder die vorige regering as onder hierdie een. Ek het hulle net so gehaat. Om die waarheid te sê, ek het my deeltjie gedoen om hulle tot ’n val te bring. Die Nasionale Party-regering was net so erg, of erger, as hierdie klomp wat nou aan bewind is, glo my.
Dit het vir my reg gevoel om toe te protesteer. Ek weet nie hoekom so min ander whiteys dit destyds gedoen het nie. Maar nou ja.
Ek het so baie herinneringe. Die herinneringe bons rond in my kop en bots teen mekaar, hulle soek ’n uitkomkans, hulle wil ontsnap. As elke herinnering ’n drol was, het ek nou die ergste opelyf van my lewe.
Herinnering nommer een. Dis 2003 of 2004. Droë, geel Gauteng-gras. Ek sit oorkant die tafel van my ma by die Jan Smuts-museum