Die bleek man op my hakke. Harriet Christou

kan vertrou; hulle maak my nooit seer nie.

      My ma het ’n rukkie by vriende gebly totdat sy ’n werk by ’n kitskosrestaurant in Bloemfontein gekry het en in ’n woonstel bokant die restaurant ingetrek het. Ek moet nou naweke by my pa op Wepener gaan kuier, en dit is aaklig om sonder my ma in die groot huis te wees. Ek gaan saans by my pa inkruip, want die man met die sekel is steeds daar in die gang. Ek help my pa naweke in die winkel, maar eet seker meer van die voorraad op as wat ek verkoop. Op ’n manier is dit tog lekker om alleen by my pa te wees, en oom Johan meng nooit in as ek by Pappa is nie. Hy gun my altyd die ruimte as iets vir my kosbaar is, maar hy is altyd daar om ’n ogie te hou.

      Maria vra elke keer hoe dit met my ma gaan, en dan jok ek maar en sê dit gaan goed. Ek probeer in elk geval om nie aan my ma te dink as ek by my pa is nie en andersom as ek by haar is. Dis nie dat ek nie vir hulle omgee nie, maar ek wil drink wat die een in daardie stadium vir my skink.

      ’n Maand of ses nadat my ouers uitmekaar is, kom ek by ons huis op Wepener en kry ’n vreemde vrou in die sitkamer. “O, Tinna,” sê my pa, “dis tannie Ansie. Ansie, dis nou my dogter, Harriet.”

      Dit was gou duidelik dat die tannie nie maar net ’n toevallige kuiergas was nie, sy was my pa se nuwe metgesel. Skaars ses maande en hy het al iemand anders! Het my ma dan so min vir hom beteken?

      Ek het uit die staanspoor niks van haar gehou nie. Hoewel ek niks van haar geweet het nie, het ek in my kop klaar besluit. Van toe af het ek enige verskoning gebruik om eerder by my ma te bly as om Wepener toe te gaan. Maar ek kon dit nie oor my hart kry om die waarheid vir my ma te vertel nie. Dit sou haar knak.

      Toe ek uiteindelik een naweek my mond verbypraat, kon ek die seer in my ma se oë sien. Ek moes haar toe noodgedwonge alles vertel, en ek het nog kwater en kwater vir my pa geraak omdat hy my in daardie situasie laat beland het. Dis nie asof hy gesê het ek mag nie vir haar sê nie, maar omdat ek die verantwoordelikheid teenoor haar gevoel het, het dit my nog woedender gemaak.

      Ek het gesien hoe my ma verkrummel. Ek wou haar vashou, maar Moeksie het toe lankal nie meer daarvan gehou om vasgehou te word nie. Ons het net daar teenoor mekaar gesit en huil, elkeen op sy eie stoel met ons hande wat mekaar vertroos. Daardie aand, en nog ’n hele paar aande daarna, het ek gelê en luister hoe sy haarself aan die slaap huil.

      Al wat dit vir my moontlik gemaak het om terug te gaan na my pa, was die feit dat oom Johan elke keer belowe het hulle gaan saam. Die ander vrou se teenwoordigheid het dit nie maklik gemaak nie; sy was kortaf met my en ek met haar. Dit het gevoel asof sy my ma se plek wou inneem en alles oorneem en maak asof my ma nooit bestaan het nie.

      Ek het ook dikwels siek geword as ek van haar kos geëet het, en ek het doodeenvoudig geglo sy gooi gif daarby. Ek was oortuig dat sy my wou doodmaak. Soms het ek dan net gemaak asof ek eet, en as hulle nie kyk nie het ek die kos in ’n plastieksak gegooi wat ek by my gehad het. Party Maandae was ek so uitgehonger van die hele naweek se min eet dat ek die eerste pouse al my koshuisbroodjies verslind het. Oom Johan het my probeer oortuig dat daar niks in haar kos was nie, maar ek het vas bly glo sy wou my vergiftig. Ek het geglo sy wou van my ontslae raak om my pa vir haarself te hê. Lisa het my soms gesmeek om iets te eet, maar ek het verseg om toe te gee. Ek moes vir my ma bly leef, sy het my nodig gehad.

      In daardie tyd was die koshuis my toevlug. Vrydae wou ek iewers op die skoolterrein wegkruip sodat ek net nie weer Wepener toe moes gaan nie. Ek wou nie gaan na die plek wat eers my ouerhuis was nie. Dit was nie meer mý huis nie. Ek was sonder gesin en sonder huis. Soms het ek van my vriende gesmeek om saam met my huis toe te gaan.

      Die bakkie se enjin dreun buite en ek hardloop kombuisdeur toe. Pappa sit al agter die stuurwiel; tannie Ansie staan aan die ander kant. “Ons is vanmiddag terug,” sê Pappa en klap die deur toe. Tannie Ansie hou haar hand teen haar voorkop en kyk kwaai na my. Pappa kyk net voor hom uit.

      “Moet nou nie staan en moeilik wees nie, Harriet,” sê tannie Ansie. “Jou pa het mos nou gepraat.”

      My pa kyk oor sy skouer agtertoe en die tannie klim in. Sy klap haar deur hard; ek weet my pa hou nie daarvan nie. Die bakkie begin agteruit ry. Hulle ry sonder my. My pa kyk nie eens na my nie. Ek kyk hoe die bakkie met die paadjie afry en om die huis verdwyn. Ek hoor hoe hulle wegry.

      Daar is iets soos ’n bol dorings in my bors. Op die kombuistafel lê ’n messie, die hef is koel in my hand. Ek loop oor die wit gras na die tuinhuisie in die middel van die grasperk, langs die mopkopboom. Lisa sit op ’n kruiwa en kyk na my. Sy huil. Moenie, Harriet, nee, sê Lisa. Ek druk die messie se punt onder die vel op my bobeen in en ’n groot druppel donkerrooi bloed kom uit. Die druppel bly ’n rukkie net daar sit voordat dit teen my been afloop. Lisa huil harder, maar ek weet nie wat ek anders kan doen nie. Ek kyk na die bloed, maar ek sien net my pa in die Ford-bakkie, hoe hy en die tannie wegry. Die tuinhuisie se deur gaan oop. Hartjie, sit neer daardie mes. Dis oom Johan. Hy loop tot langs die kruiwa en kyk na my. Tannie Anna is agter hom. Wat sal jy nou vir ’n ou man luister, sê sy. Sny! Sny! Laat jy leegbloei, meisiekind, dis al wat help. Jou stupid ou man! skreeu ek. Jou vieslike, vieslike ding wat wegry en my net so los. Maar oom Johan word nie kwaad nie. Hartjie, sê hy. Hartjie.

      My ma, wat ’n gesiene vrou in die gemeenskap was, moet nou in ’n takeaway-plek werk, vir ’n salaris waarmee sy nie eens haarself kan onderhou nie, wat nog van my. Ek kry soms skaam om te sê waar my ma werk. Lisa neem my saans na my ma se kamer, en ek bly dan in die deur staan terwyl sy my ma se trane afvee. My ma is ’n sterk vrou, maar sy is ook weerloos in die nag.

      In die skool het ek fokus verloor. Baie keer staar ek net by die venster uit terwyl die juffrouens klasgee. Hulle sê ek het rooihakskene, maar verliefdheid is geensins my probleem nie. Ek kan nie konsentreer nie, al is oom Johan-hulle daar. Wat het geword van die bruisende, borrelende persoonlikheid? Die een wat aan alles deelneem? Die een wat nie bang is om die juffrouens uit te daag nie?

      Die dag toe ek as hoofrasieleier gekies is, wou ek nie eers opgewonde raak nie. Dis die ou Harriet wat gekies is, het ek gedink. Ek het my glimlaggie aangeplak en gemaak asof ek in ekstase was. Dit was immers ’n groot eer om uit al die kinders gekies te word.

      My ouers se egskeiding het my hart geknak. Ek was nie meer die mens wat ek eintlik moes wees nie, ek was net ’n bondel vrees in ’n vel. Dae het soos maande gevoel en die begeerte om weg te loop het gereeld in my binneste opgeborrel. Ek wou van die seer en warrelwinde van vrae ontvlug, maar daar was ook ’n stem in my wat gesê het ek moes bly loop al was my hart verlam.