het, het die gekoer opgehou. My ma het dae later eers agtergekom dat die voëltjies weg is, want my ouers het hulle eie badkamer gehad. Toe sy vir Maria beskuldig, moes ek maar met die waarheid vorendag kom. Ek kon nie dat Maria die blaam dra nie. “Mamma, ek het dit gebreek,” het ek gesê – het ek met trots gesê.
My ma kon nie verstaan hoekom ek nie spyt was nie, maar al wat vir my saak gemaak het, was dat ek weer in vrede kon bad.
As dit naweek is, braai Pappa. Dan kom oom Leon kuier en Mamma maak baie lekker slaai. Oom Leon help eers vir Mamma in die kombuis en dan kom staan hy by Pappa by die vuur. Oom Leon is nie oud nie en hy lag baie. Partykeer speel hy saam met ons wegkruipertjie, maar net as Boetie ook by is. Partykeer sit ek op die groen bank met my poppe en sing vir hulle hoeka-toeka-ja-ja. Dan klap oom Leon hande en skreeu ênkôr!, ênkôr! wat beteken baie mooi, baie mooi.
As ons braai, eet ons altyd buite, al het my ma die tafel gedek. My pa kan baie goed vleis braai, lekker sag met net genoeg sout. En dan bring Mamma haar lekker wortelslaai en sy sê sy hoop dit is lekker al weet sy dit is lekker.
Een aand terwyl my pa gebraai het en ma slaai gemaak het, het ek op die groen bank gaan sit en sing, dié keer nie hoeka-toeka nie, maar ook ’n liedjie van tannie Carike, en oom Leon het baie hard hande geklap. Hy het gekom en my ’n drukkie gegee, maar hy het my baie lank vasgehou. En hy het so gevryf. Maar toe streel sy hand so oor my bors en dit sak laer en laer. Hy het sy vinger op sy mond gesit en vir my gefluister: “Jy’s ’n mooi dogtertjie, moenie bang wees nie.” Ek het nie gehou van wat hy doen nie. Dit het my ongemaklik laat voel, want hy het regtig hard gevryf. Sy hande was hard.
Gelukkig het my ma toe na my geroep en hy het my dadelik laat los. Maar hy ruk my toe aan my arm terug. “Dis ons geheim, nè,” sê hy toe. “Jou ma sal jou in elk geval nie glo nie.”
Ek het my kop geknik en vinnig weggehardloop. Ek was nog nooit so bly om my ma te sien nie.
Dit was ook die einde van die salige vleisbraaie. Ek het nooit weer by hulle aangesluit nie, nooit weer op die groen bank gaan speel nie. Ek het eerder in my kamer weggekruip, maar ek het geweet hy sal altyd kom inloer wanneer hy op pad toilet toe is of so iets.
Hy het ook daarna altyd vir my geskenkies gebring en soms ’n geldjie in my hand gestop. Dit was baie oulike geskenke en ek het op ’n manier weer van hom begin hou. Dit was een rede hoekom ek nooit vir iemand vertel het nie. Ook omdat ek geweet het my ouers sou my nie glo nie. Hulle was mal oor hom en het goeie vriende geword.
Daar kom weer kwaai stemme uit Mamma-hulle se kamer. Baklei hulle oor my? Is dit my skuld? Ek klim van my bed af om die bruin koffertjie te kry. Ek weet wat daarin is: vetkryt, inkleurboeke, tekenpapier en ’n skêrtjie. Dis die skêrtjie wat ek wil hê. Ek hoor die stemme in die kamer; ek maak die skêrtjie se mond oop. Met twee vingers van my ander hand druk ek die vel op my knie dat dit so ’n bultjie staan. Die skêrtjie byt in die bultjie in. Daar kom bloed uit. Dit is seer maar ook nie seer nie. En ek hoor nie meer die geraas in die kamer nie.
Die kamerdeur klap en Mamma kom verbygeloop. Ek kan sien sy het gehuil. Sy stop. Sy sien my knie en vra wat gebeur het. Ek begin huil. Van my trane drup op my knie en die bloed word so waterig teen my been af. Mamma bring ’n bakkie met water en Dettol, en met watte druk sy teen die seerplek op my knie. Dit brand en ek huil nog meer. Ek huil totdat Mamma ’n pleister opplak en toe is al my huil verby.
Elke keer as my ouers baklei het, of as ek bang was, het ek myself seergemaak. Nie noodwendig deur myself te sny nie, soms was dit ook deur myself te byt of my kop teen die muur te stamp. Die fisieke pyn het die werklikheid verdring.
Ek het dikwels voorgegee dat ek geval het. Vir party mense sou dit lyk of ek aandag gesoek het. Wie weet, dalk het ek, maar om seer te kry, was ’n moet vir my. Dit het my vir ’n ruk emosieloos laat voel. Die wêreld daar buite was ’n lelike plek vir my. Die kamer in my kop was my toevlug en ek het geleer om in my kop veilig te voel as my hart uit vrees om uitkoms smeek.
My ouers het my na ’n sielkundige in Bloemfontein geneem – ’n koddige vroutjie wat my met karretjies laat speel het. Ek moes lyntekeninge maak en dit uitknip. Ons het nie veel woorde gewissel nie, want ek het lankal na die kamer in my kop geëmigreer. Niemand sou weet wat my binnegoed breekbaar maak nie.
Mamma het vir my ’n bedlampie gekoop, een met ’n Mickey Mouse op. Ek los dit nou elke aand aan en dan kom die voetstappe nie meer nie. Maar nou kom Mamma ook nie meer by my sit nie. Ek weet nie wat die slegste is nie, die voetstappe of Mamma wat nie meer kom nie. Mamma sê sy doen wat vir ons almal goed is.
Drie aande terug het die mense weer kom kuier. Hulle het my baie bang gemaak, veral die man met die sekel. Vir hom is ek die heel bangste. Ek het my oë met my hande toegedruk en eers ná ’n lang ruk gekyk, maar hulle was nog daar. Hulle het gelag, maar ek het niks gesê nie.
Nou weet ek die mense sal daar wees as ek kamer toe gaan. Hulle kom altyd wanneer Pappa sy en Mamma se kamerdeur toetrek. Dan kom die ou oom met sy swart bolhoed en bruin onderbaadjie eerste en hy dans so met sy hande so weg van hom. Die dogtertjie met die wit hare is skaam en sy is altyd agter die oom. Dan skreeu die baba ook en daarvan hou ek nie. Die tannie wat die baba vashou, hou ook nie van my nie, sy kyk so vir my.
Gister het die baba weer so geskreeu en toe vra ek die tannie sy moet dat hy stilbly, want Pappa-hulle gaan wakker word. Dit was die eerste keer dat ek met hulle gepraat het. Toe praat die tannie ook met my. Sy is net so kwaai soos sy lyk. Sy sê ek is jaloers en ek wil haar baba seermaak. Toe sê die ou oom nee sy moet stilbly. Moenie so met die kind praat nie, sê die oom, want sy het niks aan jou gedoen nie. Ek hou van die oom, want hy is aan my kant. Ek hou nou baie van hom.
Ek het tog uiteindelik aan die besoekers in my kamer gewoond geraak. Ek kon my verwonder aan hoe die ou oom my boekrak bestudeer en die klein dogtertjie met my poppe speel. Nie dat ek juis daarvan gehou het nie, want ek was heilig op my poppe. Die tannie het my voortdurend dopgehou. Haar oë was kil. Sy het kort, bruin hare gehad en ’n helder bloes met blomme daarop gedra. Haar parfuum was iets tussen Red Door en aangebrande rys. Dit het my naar gemaak.
Maar die vrees vir hulle het verdwyn en plek gemaak vir nuuskierigheid. Ek wou weet wie die snaakse karakters was en waar hulle vandaan kom. Ek het hulle nagte deur aangestaar, na hul manier van loop en watse gebare hulle maak. Maar as hulle vir my gekyk het, het ek altyd afgekyk. Dit het ’n hele ruk geduur voordat ek aan hul kuiertjies gewoond geraak het. Ek het geweet hulle kom, en ek moes net kies of ek daarmee wou saamlewe of nie.
“Aangenaam, ek is oom Johan,” sê die oom en hou sy hand na my uit. Ek weet nie of ek sy hand moet vat of nie, dis só oud en vol plooie. Toe sien ek sy oë, dit lyk asof die blou lug in sy oë is, dit is so blou, blou. “Kyk, poppie, die oom se hand gaan afval as jy hom nie nou vasdruk nie,” sê hy. Hy lag. Ek lag ook en vat sy hand. Dit is grof en koud.
Oom Johan wys met sy vinger na die klein dogtertjie. “Daar is Lisa,” sê hy. “Sy is maar ’n skaam enetjie.”
Ek klim uit my bed en stap na Lisa toe. Dis die eerste keer dat ek dit doen. Sy sit by die pophuis. “Jy’s mooi,” sê ek, en haal my beste pop uit en sê sy mag daarmee speel.
Die oom praat weer. “O, gats,” sê hy. “Voor ek uitgeskel word, dis tannie Anna.” Hy wys na die tannie. Die tannie draai haar rug na ons.
“Sy kan maar nors raak, so moenie alles glo wat sy sê nie,” sê oom Johan.
“Hallo, Tannie,” sê ek.
“Ek ken jou soort, jy lyk maar net so soet, maar agter toe deure is jy lekker stout,” sê die tannie.
“Issie,” sê ek. “Ek is nie stout nie.” En toe vra ek vir die oom: “Oom Johan, hoekom hou sy nie van my nie?”
“Ag, my hartjie, dis seker die baba. Moeilike kind daardie. Hou nooit op skree nie. Maar tussen my en jou: ek dink sy is nie lekker daar bo nie.” Die oom praat saggies en maak met sy vinger sulke kringetjies langs sy kop.
Lisa het my pop aangetrek en uitgetrek en weer aangetrek. Ek kan sien sy speel baie lekker.
Dit is koud en ek klim weer in my bed. Oom