калды.
Иптәшләр суды рәисе Вәлиша Хуҗин нишләргә белми торды. Башкаларга җитди сабак булырга тиешле судның мондый юнәлеш алуы Исрафилны да борчуга салды. Хәлне тагын шул ук Әкрам карт үзгәртеп җибәрде. Халыкның тына төшүен көтеп торды да бүтәннәргә ияреп көлгән Заурга текәлде:
– Ә синең авыз ник ерык?
– Кызык ич, – диде Заур.
– Кызыгы алда әле, энем… Беләсеңме күпме ыштраф түләтергә кирәк синнән?
– Илледән дә ким түгел, – диде Исрафил, беренче гаризасында язганны исенә төшереп.
– Миңа димәгәе, – диде Заур тыныч кына. – Өч көндә эшләп алам мин аны.
Әкрам картның күзләре түгәрәкләнеп килде:
– Ник ул хәтле күп? Мин, каланчада көн дими, төн ди- ми авылны ут-күздән саклап, бер айга шуның хәтле генә алам.
– Ә син аммиак ташып кара, Әкрам бабай. Саксызрак йөрсәң, борчак бете шикелле, өч минутта кәкрәеп катасың син анда.
– Ә миңа димәгәе, беләсеңме күпме чәпәргә кирәк сиңа ыштраф? – Әкрам карт, бик мәгънәле сүз әйтергә җыенганын белдереп уйлап торды да, бүлмәдәгеләрне сынагандай күз йөртеп чыккач: – Йөз тәңкә! – диде. – Ул агулы үләнне ашап, минем кара сарык үләргә мөмкин идеме? Юк, йөздән ким ярамый.
– Иптәшләр суды ун сумнан да артыкны бирә алмый, – дип төзәтте рәис Вәлиша. Исрафил моны онытуына оялып куйды. Кызган баштандыр инде.
– Чарасына керешсәңме? – Әкрам үзе генә белгән ниятеннән ләззәтләнеп, чыелдап куйды да өстәл янына ук узды. – Түккән ыммыегы йөз тәңкәлек кенә булгандыр ич?
– Нинди мыегы?
– Шул инде, сыегы. Менә шуны түләсен. Социалистик милекне әрәм-шәрәм иткән ул. – Дөрес сөйлимме дигәндәй, ул куе каш астыннан халыкны күздән кичереп алды. – Шуңа өс- тәп синең ун тәңкәне дә, – диде ул, Вәлиша алдындагы дәфтәргә буынтыклы бармагын кадап. – Яз. Әкрам Шәйморзинның тәкъдиме шундый.
Шаулашып алдылар. Кайберәүләрнең бу тәкъдимгә күркәдәй ачулары кабарды. Фикерләре икегә бүленде. Кайсы ун тәңкә ди, кайсы – йөз. Исрафил кешеләрдән яшереп кенә улына карап алды. Ул исә көлә-көлә маңгаена төшкән бөдрә чәчен тарый иде.
– Алайса, җинаять урынын барып карарга кирәк, – диде дулкынланудан тирләп чыккан Әкрам. Мондый тамашаларга аның бөтен җаны-тәне белән кушылып китә торган гадәте бар иде.
– Бу эш җинаять дип бәяләнми, – дип бүлдерде аны Вәлиша. – Безнең алда – ваемсызлык, гамьсезлек үрнәге.
– Ә мин әйтәм – җинаять. Бер генә сүз – көрәш мәйданы! Халыкны сансызлаган бит ул, игелексез… Үзе дә көрәшеп маташа бит әле. Әйтәм аны, былтыр Мөбарәкша Хатибы белән көрәшкәндә аяк чалган шикелле тоелган иде… Ышанмаган булдыгыз.
– Чалмады, дөрес салды аны Заур.
Әкрам бик тирәнгә кереп бара иде, Вәлиша махсус алып килгән кыңгыравын чылтыратып алды.
– Тәкъдимең ни, Әкрам?
– Заурны быел көрәшкә кертмәскә. Ел саен сарык тәкәсе алырга димәгән. Бүтәннәрнең ашыйсы килми мәллә?.. Менә шул… Ә ыштраф – үзеннән-үзе аңлашыла – йөз дә ун тәңкә! Шуннан кимгә мин риза-бәхил түгел, теләсә нишләтегез… Әкрам кодаңны үпкәләтмим дисәң, карар