бабасының сакалыннан учлап тотты.
– Аңлатыбрак сөйлә! – диде ул.
Өлкән камның тары бөртегедәй елтыр күзләре чәчрәп чыгардай булып акаеп калды. Кайнарлыгы, ачуы-ярсуы шундук юкка чыкты, бөтен явызлыгы, бергә җыелып, кинәт каядыр эчкә төшеп китте. Теле тотлыгып, беравык эндәшә алмый торгач, ул, этенә-төртенә:
– Б-б-бүген иртән б-б-барсам… – диде.
– Шуннан? – диде би, аның сакалын ычкындыргандай итеп.
– Ш-шуннан… – диде Утташ кам. – Из-зге нарат төбендә… ч-ч-чүмәлә дисәң, ч-чүмәлә түгел… у-утын дисәң, утын түгел… Йа Тәңрем! Үле бүреләр өелеп ята! Кайсын ук белән, кайсын кылыч, сөңге белән… Унлап-унбишләп! Бүре каны койганнар! Изге җиргә, изге нараткаебызга… бүре каны койганнар!
Утташ кам, сакалы ычкынгангамы, изге наратны кызганыпмы, кычкырып җылап җибәрде.
Күрән би, яшен суккан кебек, телсез-өнсез калды: бу чыннан да коточкыч иде, бу чыннан да беркайчан да булмаган, була алмастай яман бер эш иде.
– Арлар түгел микән? – диде ул, аптырап, бабасының җирәнгеч йөзенә карамаска тырышып.
– Язык! Язык! – дип такмаклады Утташ кам, тынычлана алмыйча. – Башы аягы астына гына килсен! Кулы корысын! Күзе чыксын! Йөргән җирендә җир йотсын!
– Кемне каргавыңны әйтеп карга, – диде би, кашларын җыерып.
– Тотыштан башка… – диде кире беткән кам, үксеп.
Күрән би ике куллап бабасының иңбашларыннан кысып тотты да, күзләренә карап:
– Күрдеңме? – диде әкрен генә.
«Юк» дигәнне аңлатып, Утташ кам башын чайкады.
– Күрүчеләр булганмы? – диде би.
– Юк, – диде кам, мыгырданып.
Күрән би җиңел сулап куйды, маңгаена бәреп чыккан тир бөрчекләрен кулы белән сыпырды да Утташ камнан читкәрәк китте, кинәт авырта башлаган эчен тотып, йөзен чытып, кояш яктысы төшкән төннек аша беравык тышка карап торгандай итте. Шуннан соң ул яңадан Утташ кам янына килде.
– Бу турыда беркемгә лыгырдыйсы булма! – диде ул, боерып, янап.
Монда килгәндә, Утташ кам бине чын-чынлап өркетә алырмын дип уйлаган иде. Бинең бу кыланышы аның уйларын үзгәртеп җибәрде. Ул инде изге нарат турында да, үтерелгән бүреләр турында да уйламады, ул бары үзенең мыскыллануы турында гына уйлады. Бинең яңадан үзенә якынлашуын күреп, ул:
– Кычкырам! Сөрән салам! – диде, ишеккә ташланып.
Күрән би аның артыннан ыргылды, ишек бавын кулыннан йолкып алды да үзен идән уртасына төртеп җибәрде.
– Син… белексез! – диде ул, төкерекләрен чәчеп. – Син минем Йолдыз-кашкамны алдың – каршы килмәдем. Инде минем углыма теш кайрыйсыңмы?! Мин сиңа углымны чалырга юл куймам! Әллә син үзең кыргансыңдыр ул бүреләрне… юрамалый… каян белим мин аны!
– А Тәңрем! А кояш! – диде Утташ кам, кулларын югары күтәреп.
– Бар, кычкыр! – диде би. – Синең миңа аяк чалырга маташуыңны ырудашлар белмиме әллә? Мин әйтермен, миннән, Койтым бикәдән үч алмакчы булып, үзе үтерткән, диярмен. Бар, ник кычкырмыйсың?! Шунда ук, муеныңа элмәк салып, агач башына асып куярга боерырмын. Бар-бар, кам баба, бар, сөрән сал!
– Юк,