мустақиллик даври 1945-1973-йиллар ва ундан кейинги йилларда содир бўлганлиги сабабли, олтин асрда ривожланаётган мамлакатлар иқтисодиётининг самарадорлиги ҳақида гапириб бўлмайди.
Ривожланаётган мамлакатларнинг иқтисодий фаолиятини баҳолаш учун қабул қилинган муроса даври 1960-1980-йиллардир. Жаҳон банкининг маълумотларига кўра, ушбу ўн йилликлар давомида ривожланаётган мамлакатларда аҳоли жон бошига даромад йилига 3 фоизга ўсиб, йилига 3,2 фоизга ўсган ривожланган мамлакатлар билан тенглашди. Жанубий Корея, Тайван, Сингапур ва Гонконг иқтисодиётларининг “мўжизаси” юқоридаги даврда аҳоли жон бошига даромаднинг йилига 7-8 фоизга ўсиши бўлди, бу эса инсоният тарихидаги энг юқори ўсиш суръати эди (бу шунингдек, Японияни ўз ичига олади ва санаб ўтилган мамлакатлардан кейин Хитой жойлашган).
Шуни таъкидлаш керакки, ҳатто секин ўсишни кўрсатган ривожланаётган минтақалар ҳам бу даврда сезиларли ютуқларга эришди. 1960-1980-йилларда Марказий ва Ғарбий Африка мамлакатлари аҳоли жон бошига даромадлари йилига 1,6 фоизга ўсиши билан дунёдаги энг секин ривожланаётган ҳудудлар бўлиб қолди; Лотин Америкасида ўсиш икки баробар (3,1 фоиз) ва Шарқий Осиёда уч баробардан ортиқ (5,3 фоиз) бўлди. Бироқ бу кўрсаткичларни эътиборсиз қолдирмаслик керак. Эслатиб ўтамиз, саноат инқилоби даврида Ғарбий Европада аҳоли жон бошига даромаднинг ўсиши атиги 1 фоизни ташкил этган.
Ўртача олтин позицияс: капитализмнинг энг яхши хизмати давлатни муносиб тартибга солишдадир
Капитализмнинг олтин даврида давлат аралашуви, деярли, барча мамлакатларда муҳим аҳамиятга эга барча соҳаларда ошди, энг бой давлатлардаги халқаро савдо бундан мустасно. Шунга қарамай, ҳам муваффақиятли, ҳам ривожланаётган мамлакатларда иқтисодий кўрсаткичлар аввалгидан анча яхши эди. Ўша даврнинг кўрсаткичлари ҳозиргача ошиб кетгани йўқ – улар 1980-йиллардан бошлаб, давлат аралашуви даражаси сезиларли даражада пасайган пайтдан бошлаб ёмонлаша бошлади (бу ҳақда бироз кейинроқ гаплашаман). Олтин аср шуни кўрсатдики, капитализм тўғри тартибга солинса ва ҳукуматнинг тегишли ҳаракатлари билан рағбатлантирилса, ўзининг максимал салоҳиятига эришади.
"Интеррегнум" (1973-1979)
1971-йилда АҚШ долларининг олтинга конвертацияси тугаши билан олтин аср сўна бошлади. Бреттон-Вудс тизими макроиқтисодий бошқарувни ҳаддан ташқари қаттиқ қилиб қўйганлигини, унинг оқибатлари Буюк депрессия даврида яққол намоён бўлганлигини тан олиб, эски олтин стандартидан воз кечди. Бироқ тизим ҳали ҳам олтин билан боғланган эди, чунки бошқа барча асосий валюталар билан қатъий курсга эга бўлган АҚШ доллари ушбу қимматбаҳо металга эркин конвертация қилинган (унция учун 35 доллардан). Барча ҳисоб-китобларга кўра, ўша пайтда доллар "олтиннинг оғирлигига арзийди", чунки АҚШ дунё маҳсулотининг ярмига яқинини ишлаб чиқаради ва ҳамма жойда долларнинг кескин танқислиги бор эди, чунки ҳамма Америка нарсаларини сотиб олишни хоҳларди. Урушдан кейинги қайта қуриш