бир сабаби бор. Золимнинг иши зулму жафо бўлса, кўнгли ҳамиша зулм этишга мойил бўлса, қилган ишига пушаймон бўлмаса, ўз зулмидан ўзига ҳалокат қайтади”, дейдилар ҳазрати Алишер Навоий. Мазкур ҳикматдаги “золим” ва “мазлум” атамаларига эътибор қилинг. Агар хотинингизни, фарзандларингизни, айниқса келинингизни ҳуда-беҳудага ранжитаверсангиз, сиз золимлардансиз, сизнинг тилингиз ёки қўлингиздан азият чекканлар эса мазлумдирлар. Мазлумларнинг ноласи кўкларга учганда, уларни эшитадиган, ҳимоя қиладиган меҳрибон Раббилари бор. Мазлумларнинг ноласи Тингловчига етиб боргач, сиз ҳимоясиз қоласиз…
Кимгаки бир ришта етурдинг зиён,
Қатлингга ул риштани билгил йилон (Алишер Навоий).
Ҳаётда, тушунибми ё тушунмайми, бемаъни, ҳатто уятли сўзларни бемалол айтиб юрувчиларни ҳам учратиб қоламиз. “Қизиғар”, “Энағар”, “Баччағар”, “Қизталоқ” каби сўзларни эркалаш ўрнида айтувчилар ҳам бор. Агар бу камчилик сизда ҳам бўлса, дарров тилингизни ислоҳ қилинг. Айниқса, келинингиз тожикчани биладиган бўлса, жуда уятли ҳолат юзага чиқади. Чунки “Қизиғар” – қизи фоҳиша, “Энағар” – онаси фоҳиша, “Баччағар” – боласи фоҳиша, “Қизталоқ” – қизи талоқ бўлсин, демакдир. Буларнинг ўрнига “Барака топгур”, “Бой бўлгур”, деганингиз яхшироқ эмасми?
Тўйга айтишда “Қизимни чиқаряпман”, дейилади. “Чиқариш”нинг маъноси хунук – ўлик чиқарилади. Қиз эса куёвга (турмушга) узатилади. “Бу тўйим охиргиси, болалардан қутулдим, Худога шукр” (ёки “Болаларингдан қутулдингми?” – деб ҳам сўралади), деган гапни эшитиб қоламиз. Ғалати-а? “Боладан қутулиш”нинг маъноси хунук-ку? Бунинг ўрнига “Худога шукр, барча фарзандларимнинг тўйини кўрдим, оилали, уйли-жойли қилдим”, дейилгани гўзал эмасми? Дўстимиз набира кўрса: “Янги меҳмон муборак бўлсин”, деб табриклаймиз. Ўйламаймизки, меҳмон – келиб-кетувчи одам. Тўғри, барчамиз бу ёруғ дунёга меҳмонмиз. Лекин чақалоқ дунёга келганида уни “меҳмон” демаганимиз дурустмикин. Бунинг ўрнига: “Аллоҳ сизга набира неъматини берибди, Ўзига шукр! Қадамини қутлуғ ва муборак қилсин, Ўзи берган фарзандни Ўз паноҳида иймон-эътиқод билан, соғлиқомонлик билан вояга етказиб, бахтли-саодатли қилсин”, деб дуо қилганимиз яхшироқ эмасми?
Аллоҳ сизга набира берган куни қувончингиз чексиз бўлади. Ақиқа маросими ўтказишга тайёрлана бошлайсиз. Моддий томондан имкони борлар қилаверишсин. Имконсизлар “Ақиқа қилиш шарт экан”, деб қарз олишмасин. Эҳсон энг аввал ўз оила аъзоларига қилинади. Ортиб қолса, ташқаридагиларга. Қарз олиб, бошқаларга ош бериш ўрнига оила дастурхонини ўйлаш керак. Биринчи галда келинни тўйимли ва мазали таом билан таъминлаш керак. Ширин сўзлар билан қувонтириш керак. Билиш шартки, келин наслингизнинг давом эттирувчисидир. Унга бўлган ҳурматингиз шундан келиб чиқиши керак.
Одамлар бир-бирларидан ибрат олиб яшайдилар. Агар мамлакат подшоҳи адолатли бўлса, пастроқдагилар ҳам шундай бўлишга интилишади, ишхонадаги раҳбар порахўр