га кириб келасиз. Хонадонимга гўё нур ёғнлгандек бўлади. Болаларим югуриб чпқишадн. «Тогам, тоғажоним келдилар». Бирини қўйиб, бирини суясиз, қўлчаларига конфетлар тутқазиб, уларни бир дунё севинтирасиз, энг кичигим Давлатжонимни тиззангизга ўтқизиб эркалайсиз. Газетага ўралган анча яиги оқ қоғозларни авайлабгина қўлимга тутқазасиз. «Булар сенга, кеча бозордан олдим, оппоқ, чиройли экан, яхши кўринди кўзимга, қоғозларинг етиб турувдими?
“Ҳа бор, буларга эса бутун бошли қисса ёзса бўларкан”, дейман астойдил қувониб.
Сўнг, сўнг… Бу дунёнинг барча ташвишларидан холи, беғубор суҳбатлашиб ўтирамиз. Янги ҳикоябоп воқеалардаи гапириб берасиз. Кейин дейсиз: «Ёзувчи учун энг муҳими чиройли, ишонарли ёзиш, қачон чиқиши шарт эмас, бир куни албатта ўқувчисини топади. Ҳар жойга кўтариб юрма ёзганларингни, худога шукр, оз қолди, ҳадемай тузалиб қолсам, ўзим ёрдам қиламан”, дейсиз. Рангингиз оқариб, чуқур нафас оласиз. Шошиб «Нима бўлди?» дейман безовта.
“Ҳозир, ҳозир… – тасалли. берасиз менга, – ўтиб кетади, мана ўттиз саккиз ёшга кириб қўйибман, кечагина бола эдик, ҳадемай қирқ, ҳает қизиқ эканда…”
…Кўзимни очсам, булар туш, бари хотира. Энди сиз ҳеч қачон эшигимдан кириб келмайсиз, қўлларимга дафтар ва қаламлар тутқазиб, «Менинг сингилжоним, насиб этса у энг яхши ёзувчи бўлади», деб айтолмайсиз, ўзингиз мўлжаллаган қирқ ёшингизниям кўролмайсиз.
Ҳаёт маънисиз туюлиб, қўлёзмаларимни ҳар жойларга тиқаман. Тушларимга безовта кириб чиқасиз. Мана, сиз келтирган дафтарлар ҳам тўлиб кетди. Юрагим тўлиб сиз юрган йўллар бўйлаб телбамисол шаҳар айландим. Сиз бу жойлардан нималар излаб, ннмага эришдингиз. Нималарни топиб-топмадингиз. Ва… умримда илк бора қўлёзмаларим учун дафтарлар сотиб олдим. Сотувчи кўзнмдан оққан ёшларга ажабланпб, уларни ўраб берди…
Қабристонга чопаман. Мадад истаб совуқ қабрингиз қучаман. Бу ерда тириклигингизда ўзингизга айтилмаган, айолмай қолган сўзларимни баралла айтиб йиғлаймаи:
«Менииг устоз акам. Суянчпм акам. Сирдошим акам, меҳрибоним акам, сирдоппш акам…» Мснинг энди мудом талпинувчи бокира меҳробим, саждагоҳим шу қабр дея тиз чўкаман. Суянч – қабр вужудимни кутилмаганда ойдин ва иурли бир шуурга йўғиради, ҳолсизланган руҳимга гўё куч ато этади. Сизнинг ўта қисқа, мураккаб, баъзи саҳифалари ёлғиз менгагина аён сирли ва беғубор ҳаётингизга бағишланган қиссамни давом эттиришга фатво беради.
Чиройда ҳеч кимдан колишмас акам,
Ақл ва билимда эмас эди кам.
Фақат умри қисқа, умри экан кам,
Менинг фозил акам, фидойи акам.
Ихлосу меҳр-ла муйиб юрганинг,
Қўллаб-кувватласии паноҳ – Оллоҳим.
Қабринг нурга тўлсин, ёғдуга тўлсин,
Менинг саждагоҳим, зиёратгоҳим.
АЁЛ
Ўлим – ҳаёт тўфонининг умидсизлик майдонида иложсиз қотган ва ундан мағлуб бўлган ожиз, иродасиз кишилар талпинадиган адолатсиз истакдир. Яшаш ва бахтга интилиш, энг оғир дамларда ҳам ҳаёт лаззатини ҳис эта олиш эса олий неъмат. Бу каби гўзал туйғуларни юрагида жо қила олган инсон энг, энг бахтлидир.
Жамила қишлоқ поликлиникасида бош врач бўлиб ишларди. У ишдан ҳар галгидек шошилмасдан қайтаркан, канал ёқалаб тик тушган, камқатнов йўлда рўпарасидан чиққан йигит-қизни кўрдию, қотиб қолди. Хаёл биланми, бугунги ўтган воқеалар таъсиридами улар шу қадар яқинлашгунча пайқамабди-я.
«Қарилик ёки паришонхотирлигим қурсин». Қотмадан келган, қорачароқ, узун бўйли йигит қизнинг қўлини қўйиб юборди-ю, яхши юрибсизми, тинчмисизлар, деганча секин, жуда секин тўхтаб унга яқинлашган каби бўлди-ю, лекин юриб кетди. Йигит иккиланган қадамлари-ла анча узоқлашгач хиёл бурилиб ортига қаради-ю, қизга алланималарни тушунтирган бўлди. Севишганлар йўлнинг чап томонига бурилдилар ва кўздан ғойиб бўлдилар. Аёл эса ҳушини йиғиштиргач, қўлидаги унча огир бўлмаган чиройли сумкачасини бир дам ерга қўйиб, дастрўмолини олди-да, юз-кўзини қоплаган терларни артди. Сўнг йўл-йўлакай лаҳзада юз берган кутилмаган бу учрашувни таҳлил қилишга киришди.
«Ўғлим, менинг бегона ўғлим. Эҳ, худо. Бу сўзни ҳатто ўз-ўзимга айтишга ҳам бунчалар қўрқамаи. Қани у ўн беш йил олдинги журъат, дадиллик. Ёш эди, кучи бор эди, имкони ҳам. Нега ёлғиз ўғли учун талашиб-тортишмади, олишмади. Ахир ўшандан буён неча туну кун, ою йилларни шу ёлғизи, ўғли учун бедор, адоқсиз соғинч, дард билан ўтказаяпти-ку».
Аллақандай алдамчи ҳислар уни ўз гирдобига тортгани энди билинмоқда.
Шундай бўлса ҳам, начора, қўл етмас даражада узоқлашаёттан дийдорга яна негадир ўзини ишонтиргиси келарди. “Салом берди, –ҳамон изтироб билан ўйларкан, қиз билан йигитнинг шу пайтдаги туришлари, кўз қарашлари маъноси энди унга аниқроқ кўрина бошлади. – Ленин сўришишга журъат қилмади, негаки қиз ҳам шу маҳалладаи, улар тарихи билан яхши таниш, шу сабабдан болагинам мен билан илиқ-иссиқ сўрашишдан истиҳола қилди, қиз олдида ғурури йўл қўймади”.
Ўғлини оқлай бошлади хаёллари. “Эҳ, худо. Болам нега энди шу пайтгача меҳридан йироқ бўлган аёлга, гўё одамлар назарида оқибат кўрсатолмаган, оналик учун курашолмаган бу аёлга бош эгиши, қуюқ сўрашиши