хуноби ошиб, бошқа гап эсига келмаганидан яна ўша саволини такрорлади:
– Билмайсанми!
– Билмайман. Ўзингиз айта қолинг, – деб эриклади ўсмир, – одамни кўп қийнаманг. Қаерда ишлайсиз?
Ҳамдамов индамади. Билдики, айтса баттар калака қилади. Кичик илмий ходимлигию академияда ишлаши буларга бир пул. Шунақа ҳам аҳмоқона савол бўладими?! Кўнглида бошқа гап-у, тилида… Бунақа ади-бади айтишиб ўтиргандан кўра, келибоқ солиб қолиши керак эди. Дўқ уришни эплолмагандан кейин… Энди кеч-да.
– Милицияда ишлайсизми, а? – дея ижикилашда давом этди ўсмир. – Мени қамаб қўясизми? Вой, қаманг!
Билади-да, милицияда ишламаслигини. Шунинг учун ҳаддидан ошяпти.
– Йўғ-э, – деб чайналди Ҳамдамов. – Сени қаматмоқчи эмасман, сал… мундоқ, ўзннгни… Қаерда туришимни ҳам билмайсанми?
Оббо, яна шунақа савол берадими, а?
У шоша-пиша саволига ўзи жавоб берди:
– Мен ҳу анави яшил дарвозали уйда тураман. Тўртинчи. Истаган пайтда боришларинг мумкин.
– Ароқ ҳам қуйиб берасизми? –деди ўсмир жуда эшилиб кетгандай.
Ҳамдамов кейинги гапини кўплашиб боришса ҳам муштлашишга тайёр эканлигини писанда қилиб айтган эди, ўсмир бутунлай бошқа нағмага ўтгандан сўнг сал довдираб, гапини йўқотиб қўйди.
– Боринг, ака, йўлингиздан қолманг! –деди ўсмир дабдурустдан, сиз ҳам одамми, дегандай.
– Э-э, сен жуда аҳмоқ бола экансан-ку! –деди Ҳамдамов бош чайқаб.
Ўсмирнинг кўзлари чақчайиб кетди!
– Ким аҳмоқ?
– Бор-э, сен билан пачакилашиб…
Ҳамдамов гўё қаттиқ афсуслангандай бир қўл силтадию ортига ўгирилди.
– Вой, ака, қамаб қўймадингиз-ку, уни! – деб қичқирди шу пайт уларнинг баҳсига аралашмай бир четда турган иккинчиси.
Ўсмирлар шарақлаб кулишди.
Ҳамдамов тишини тишига босди. Энди ортига қайтса ёмон бўлади.
Агар қайтса…
Ҳамдамов ўсмирларга қарамай, яна бир марта «Бор-э!» –дея қўл силтаб йўлига равона бўлди.
Дарвозанинг эски, занглаган қулфи ҳадеганда очилавермагач Ҳамдамовнинг ўбдон ғазаби ошди. Уйда ўтириб устларидан дарвозани қулфлаб олишади-я. Ўғри уриб кетармиди!
У шарақ-шуруқ қилиб дарвозани очгунча бўғилиб кетди, калитни синдиришига оз қолди.
Она сути оғзидан кетмаган мишиқилар! Бир урсанг етти юмалаб турадию бодиланишини айтмайсанми! Ҳе ўша…
Хуррам келибди. Семириб кетганини қара! Ўттизга чиқмасданоқ қорин қўйиб… Йигит деган сал уёқ-бу-ёғига қараб юрмайдими. Тиқмачоқ! Дўмбоқ! Ўл-е!
Хуррам қучоғини ёзиб пешвоз чиқди.
Ҳозир лабини чўччайтиради – ўпишиб кўришмоқчи. Ҳамдамов ўзини орқага тортиб қўлини чўзди
– Яхшимисиз? Қалай энди?
Шундан сўнг Хуррам ҳам қуруққина: «Юрибмиз-да», деб қўя қолди, Ҳамдамовиинг ёзғиришидан ранжиб.
Ҳамдамов шахмат тахтасига энкайган ҳамхоналари олдига келди.
– Келдингизми? – деди Турсун бош кўтармасдан.
– Келдим. И-и, ундай юрманг, чатоқ бўлади.
Исмоил ҳайрон бўлиб қўлини тортди:
– Нега?
– Фарзинингизни олиб