қараб узала ётди-да, унга:
– Қани, Саидмақсуд, бир елкаларни босиб қўйинг, ўғлим, – деди.
У тўлқинланиб кетди: отаси ундан мамнун бўлган, уни яхши кўрган чоғлардагина сизларди.
У эҳтиёткорлик билан отасининг белига оёқ босди.
– Чиқаверинг, чиқаверинг!
Сўнг деворни ушлаб ўнг оёғини ҳам қўйди. Қалтираб кетди. Жуда баландликка чиққандай, йиқилиб тушса, суякларигача майда-майда бўлиб кетадигандай туюлди.
– Энди аста-секин юқорироққа юринг.
У авайлаб қадам босди. Оёғи отасининг салқиган териси билан тойрилганда, тўхтаб қолди. Отасининг суяклари қисирлади. Унинг кўнгли алланечук бўлиб кетди.
– Чап елкамни босинг!
Отасининг суяклари яна қисирлади,
– Энди ўнг елкамни.
У деворга икки қўллаб суянди. Тиззаларидаги титроқ пасайди.
– Энди икки елкамнинг ўртасини.
Отаси жуда баҳайбат, паҳлавон одам туюлди унга.
«Уч юз килолик той пахтани елкасига олиб юз қадам юришдан гаров ўйнаб ютган. Менинг оғирлигим нима бўлибди».
У дадилланиб бир текисда майда қадам ташлаганча отасининг кифтида уёқ-буёққа бориб кела бошлади. Отаси роҳатланиб, бир неча марта уҳ тортди. «Барака топинг!», деб алқади.
Дунёда ундан бахтиёрроқ одам йўқ эди.
– Ҳа, ана шундай!
Онаси чой кўтариб кирди.
– Кўп яшанг, ўғлим! Туш энди.
У чироқни ўзига яқинроқ суради, лўлаболишга кўкрагини босиб китобини очади.
«Орзиқул бобо ўлса, Ўсар ака жуда ёмон кунга қолади-да. Одам қандай қилиб ўладй, а? Жони қаеридан чиқиб кетади? Нариги дунёда жуда ёмон бўлади-ку! Оқшом мозоратда бир ўзи… Ҳаммаёқ қоп-қоронғи. Чиқай деса устида қалин тупроқ… Мункар-накир келади… Уҳ-ҳ, қандай кўрқинчли!..»
У китобнинг навбатдаги варағини очаётганда, ҳеч нарса ўқимаётганлигини сезиб, яна қайта бошдан ўқишга тутинди.
«Отам ҳам қарияпман, дейди. Қарийвериб-қарийвериб, охири ўлиб қолса-я! Йўқ, отаси ҳали бақувват. Бугун ўзи қўрқди, бўлмаса кифтида ўйин тушса ҳам отаси парво қилмас эди. Шундай кучли отасининг ўлиши мумкин эмас. Отаси ўлмайди, снра-сира ўлмайди. У ҳам ҳеч қачон отасини ташлаб, шаҳарга кетмайди. Мактабни битиргандан кейин шаҳарни роса томоша қилиб, кўп китоб олиб қайтади-да, умрининг охиригача отасининг ёнида яшаб, унга хизмат қилади, дуосини олади. Отаси билан бирга қарийди. Акаси нотўғри қилган. Нега у отасини соғинмайди, а? Ҳар куни отасини кўрмай яшашга қандай чидайди? Отанинг қарғишига қолган одамнинг иши ўнгмайди. «Ота қарғиши – ўқ», дейди онаси. Мана, энди қандай қилиб олим бўлади? Ҳамма ҳайиқадиган, ҳурмат қиладиган отасини қандай ташлаб кетиш мумкин! Қарий-қарий, охири мункиллаб, ўрнидан биров қўлтиғидан олмаса туролмайдиган, эшакка ўзи минолмайдиган бўлиб қолса, уни ким боқади?! Акаси шуни ўйламаган-да. У отасини…»
… У оқ қўйга миниб олиб, кўзларини қамаштираётган гардиш деворнине эшигини ахтаради. Оқ қўй эса тихирлик қилиб юрмайди, бир жойда қотиб тураверади. Пастда отаси қўлини пахса қилиб қичқиради: «Миянг хатоми сенинг! Нега ойга миниб олдинг? Яна йиқилиб тушиб бошимга бало орттирма. Сени кўтариб