ёнига чорлаб:
– Салимжон, бу ҳовлида бобонгнинг излари қолган. Сен менга кичикроқ бир квартира олиб бер, бу уйни сенларга топширай, ахир бобонг, бувинг юрган жойлар, уларнинг чироғини ёқ, савоб бўлади. Сўнгги пайтларда Сўфи дадам тез-тез тушимга кираяпти. Шу ҳовлини сизларга бермасам, тинч ухлай олмайман. Мени шу ташвишдан халос этгин.
Албатта акам бу таклифни рад этган ва бизнинг бобомиз жойларига умуман ҳеч қандай даъвомиз йўқлигини баён этган.
Ҳусанохун ака ҳақида гап кетганда, унинг баъзи бир қирралари ҳақида тўхталиб ўтмоқчиман. Чунки у киши ва ота-боболари сулоламиз билан яқин муносабатда бўлган экан. Дадам билан Эскиликка борганда, у кишини албатта зиёрат қилиб ўтардик. Дадам билан турли мавзуларда узоқ суҳбатлашар, ўз даврининг етук зиёлиларидан бири эди. У кишининг етук арбобларга хос ташаббусининг ўзим гувоҳи бўлганман.
У пайтда мен Тошкент Халқ хўжалиги институти Андижон филиали директори бўлиб ишлардим. Ҳар беш йилда бир Коммунистик фирқанинг иттифоқ ва республикаларда съездлари бўлар эди. 1990 йил Тошкентда бўлиб ўтган Ўзбекистон Коммунистик фирқаси 22-съездига сайланган иштирокчилар сафида Хусанохун ака билан бирга мен ҳам бор эдик. Съезд бошланиб, унинг мажлислари тугай деб қолганда, раислик қилувчи биринчи котиб Ислом Каримов бирдан, Андижон, Фарғона ва Намангандан келган делегатларнинг қолишини, бошқалар эса залдан чиқиб кетишини сўраб мурожаат этди. Бундай мурожаат нотабиий эди, шу сабаб ҳаммамиз бирдан сергак тортдик. Залда фақат водийлик съезд қатнашчилари қолгач, Каримов бизга юзланиб:
– Қирғизистонниннг Ўш вилоятида катта фожиа юз бермоқда. Бир гала қуролланган кимсалар ўзбек хонадонларига кириб, уларни ўлдирмоқда, уйларини ёқмоқда, мол-мулкини таламоқда. Кўплаб ўшлик ўзбеклардан қурбонлар бор. Аммо бу ишда қирғиз ҳалқининг қўли йўқ, жанжални ташқаридан бошқараётган кучлар қиляпти. Ўшлик биродарларимиздан бизга, ёрдам сўраб, кўплаб мурожаатлар келиб тушди. Қани, айтинглар, сизлар қўшни халқни ҳаммадан кўра яхшироқ биласиз, қандай чора кўрсак, ўринли бўлади?
Республика раҳбарининг ўта мураккаб вазиятда халқ вакиллари ташаббус кўрсатиши лозимлигини истаётгани яққол кўриниб турарди. Бирин-кетин ёши улуғ делегатлар сўз сўраб, таклиф айта бошладилар. Бири чегарани очиб, қочқинларни қабул қилиш керак деса, бири зудлик билан Москвага мурожаат қилиб ёрдам олиш керак, деди. Бири ҳатто Қирғизистонга қўшин киритиб, у ерлик ўзбекларни қурол кучи билан ҳимоя қилиш лозим, деб чиқди. Бу сўзларни Ислом Каримов жағини муштига қўйганча, жим ўтириб тинглади. Унинг сукути айтилаётган таклифлардан кўнгли тўлмаётганлигини билдирарди. Қўшин киритиш ҳақида гап кетганда, бирдан пастдан “йўқ, бу йўл бўлмайди”, деган овоз келди.
– Қани домла, қандай таклифингиз бор? – деб сўради раислик қилувчи.
Хусанохун ака минбарга чиққач, оғирлик билан сўз бошлади:
– Ислом ака, бу ишларда қирғиз халқининг қўли йўқ деб, айтдингиз. Бу икки халқ тарихда ҳеч қачон ўзаро урушган эмас, агар урушса, жуда қаттиқ ва узоқ муддат урушади. Биз