Тоµир Малик

ТАНЛАНГАН АСАРЛАР


Скачать книгу

– инсон зотининг ±вуз душманларидан бири. Айниіса, ґтмиш µаіида фикр юритиб, ґзича µукм чиіариб, сґнг элга овоза іилІувчи одам шошіалоі бґлса, ундан одиллик кутмак хґроздан тухум умид іилмак ила баробардир. Баъзан ±н-атрофимизда ана шу каби шошіалоіларни учратиб іоламиз. Бундайлар ґзларини Іоят билаІон кґрсатиб, маълум даврларга, шахсларга ±ки айрим воіеаларга нисбатан тездагина µукм чиіариб іґя іолишади. Ана энди бир мулоµаза іилайлик: Искандар Зуліарнайн, Амир Темур, Наполеон… шахси ва даври µаіида µали узил-кесил хулосалар йґі. Булар ва бу каби шахслар µаіида дун± олимлари орасида бир-бирига зид фикрлар оіими µали µам мавжуд. Закийлар тарихда ном іолдирган шахслар µаіида неча юз йиллардан бери ґзаро баµс юритадилар. Бу табиийдир. Буюкларнинг аъло, савоб ишлари µам, шу ґринда камчиликлари µам ґзларига яраша буюк бґлади. Тарозининг іай палласи босишини биз – ожиз бандалар белгилаб бера олармиканмиз? Шундай экан, совет даври, хусусан ґттизинчи йиллар µаіида узил-кесил µукм чиіаришга ваіт бор. Биз бу билан индамай, мум тишлаб ґтириш керак, демоічи эмасмиз. Ґозир ґрганиш, таµлил іилиш даври. Одил хулоса учун эса, «ваіт» деган µакам µам талаб этилади.

      Мисол учун айтсак, «Ґаммасига Сталин айбдор», деб µукм ґіиш осон. Лекин Сталин «¤тган кунлар» ни ґіиганмикин? Ўки «Бузилган ґлкага» дан хабари бґлганмикин? Абдулла Јодирий ±ки Чґлпоннинг отилишидан у манфаатдор эдими?

      Ўки: «Фалончининг айбномасига Пистончи имзо чеккан, іотил шу!» деб хулоса чиіариб іґйиш µам іийин эмас. Баъзан шундай шошіалоі фикрнинг гувоµи µам бґляпмиз. Шунга ґхшаш айбловлар айтилганда мен айсбергни – шимолий уммоннинг гердайган муз µокимини кґз олдимга келтираман. Айсбергнинг озгина іисмигина сув юзасида кґринади. Кемаларни парчаловчи асосий іисми кґзга кґринмайди – сув остида бґлади. ¤ттизинчи йилларнинг іирІини µаіида фикр юритганда µам шу нарса унутилмаса дуруст бґларди. Фалончининг айбномасига Пистончи имзо чекмаганида ґша Фалончи омон іолармиди? Йґі. Айбномага мамнуният билан имзо чекиб берувчи иккинчи Пистончи топиларди, албатта. Иккинчиси бґлмаса, учинчиси ±ки тґртинчиси топиларди. Дун±да ҐАСАД деган нарса бор экан, бундайин пистончиларга муµтож бґлинмайди. Тарихдан а±нким, µукмронлар айнан ана шундай µасадчилар хизматидан беминнат фойдаланганлар. Мен савдо ходимлари ±ки µунармандлар орасида µасадчилар борлигидан ажабланмайман. Лекин халііа адаб беришга масъул зи±лилар орасида µасад мавжудлигига чидашим іийин. Зи±ли µасадгґй бґлса – дун±даги энг эси паст махлуідан µам тубанроі бґлади. Ґасадгґй зи±ли (балки ±зувчидир?) ґзидан истеъдодлироі µамкасбига тош отади, уни йґіотишга тиришади, бу билан ґзига шон-шуµрат йґлини очишга тиришади. Хґш, кейин нима бґлади? Шу билан шуµрати ортадими? Йґі; халі унинг ґзини эртами-кечми супуриб ташлайди. Буни тарихнинг кейинги ярим асри исботлаб берди.

      Энди ґттизинчи йилларни яна іайтармаслик учун айбни фаіат Сталиндан эмас, ґзимиздан, одамлар орасидан іидирайлик. Шу билан бирга іатъий, узил-кесил µукм чиіаришга шошилмайлик. Бир одамнинг номини тиклаб, бошіасини ахлатга іориштирмайлик. Шошіалоілик билан нотґІри хулоса чиіариб іґйсак,