Gizemli Kütüphane. Oliver Tearle

More’un, III. Henry’nin Aragon’lu Catherine’i boşayıp Anne Boleyn’le evlenmesi üzerine VIII. Henry ile ters düşmesi ve kellesinden olmasıdır. İkincisi de ideal hayali toplumlara ve bunu anlatan edebi türe adını veren Ütopya adlı kitabıdır. Çoğumuz kitabın orijinalini More’un Latince yazmış olmasından dolayı okuyamıyoruz. Kitabın ilk İngilizce çevirisi 1551 yılında yapılmıştır.

      Ütopya, ilk bölümde incelediğimiz Lucian’ın A True History’sine (Gerçek Tarih) birçok yönden borçludur. Ancak Lucian’ın yaptığı gibi daha en başta hikâyenin kurgu olduğunu itiraf etmektense More, hikâyesine gerçeklik katmak için büyük çaba sarf etmiştir ve hikâye örgüsünde Ütopya adasının yeni keşfedilen Amerika gibi gerçek bir yer olduğunu öne sürmüştür. Belki de fazlasıyla çabalamıştır. More’un Latince hicvine yayıncı tarafından yazılan giriş bölümünde More’un tek yaptığı başkasından duyduğunu yazmak olduğu için takdiri hak etmediğini düşünen bir “mankafa”dan bahsedilmiştir.

      Thomas More’un arkadaşı Ütopya’yı düzenlemiştir. Bu haliyle kitap Leuven’da 1516 yılında yayımlanmıştır.

      More’un Ütopya’da okurla alay mı ettiği, yoksa içtenlikle mükemmel bir dünyadan kesit mi sunduğu konusunda ortak karara varılamamıştır. Tümünde olmasa da büyük bölümünde, kitabın satirik olduğuna dair bazı ipuçları mevcuttur: Katolik Kilisesi’ne sıkı sıkıya bağlı olan More’un, Ütopya’da desteklendiği gibi ortak rızaya dayalı boşanmayı ya da More’un zamanındaki toplumun tam zıddı olan ada cumhuriyetinin parçası kadın rahipleri onaylaması pek de olası değildir. Ütopya kelimesinin bile bir kelime oyunu (Ütopya hem “güzel yer” hem de “var olmayan yer”; bir diğer deyişle “gerçek olamayacak kadar güzel yer” anlamındadır) olduğunu fark ettiğimizde More’un aşırı idealistlerle alay ettiğini anlıyoruz. Ütopyalıların protokomünist bir tavırla kişisel serveti reddetmesi ve zenginliği aşağılamayı teşvik etmenin en güzel yolunun altından lazımlık kullanmak olduğuna inanması da bunu kanıtlar niteliktedir.