filmi ile Türk Sinemasında “Star” sistemi başlamıştır. Bu filmde oynayan ve sinemamızda ilk star olarak anılacak kişi ise Ayhan Işıktır (Yaylagül, 2018, ss. 22-35).
2000’li yıllara yaklaşıldığında Türk Sineması için bir kırılma anı yaşandı ve sinemamız tekrar yükselişe geçmeye başladı. Yeşilçam’dan sonra düşüşe geçen ve karanlık zamanlar geçiren sinemamız için 1990’ların sonunda tekrardan ilerleme şansı doğdu.
Ekonomik zorluklar ve sanatsal olarak ortaya iyi bir film çıkmaması ile düşüşe geçen Türk sineması 1996 yılında Yavuz Turgul yönetmenliğinde “Eşkıya” filmi ile Türk seyircisini sinema salonlarına çekmeyi başararak büyük bir umut olmuştur.
2000’li yılların ilerleyen tarihlerinde, daha sonraki yıllarda adından sıkça söz edilecek olan genç ve başarılı yönetmenler filmleri ile Türk Sinemasını daha da ileriye taşımıştır. Bu yönetmenler arasında Nuri Bilge Ceylan, Zeki Demirkubuz, Reha Erdem ve Derviş Zaim bulunmaktadır. Uluslararası festivallerde ve yurdumuzdaki başarıları ile Türk Sinemasının başarısını seyircilere ve sinema eleştirmenlerine göstermişlerdir. Bu başarılar ve ortaya çıkan eserlerde sinemamızın prestijini dünya da gözler önüne sermiştir.
Böylelikle, sinemamız hem kendi ülkemizde hem de uluslararası arenada kendi gücünü ve önemini izleyicilere göstermiş bulunmakla birlikte, Türk Sinemasının ilerleyişini kuvvetlendirmiştir.
2.3. Günümüz Türk Sinemasında Ulusal Kimliğin İzleri
Sinemamızda milliyetçilik, ulusal kimlik, vatan sevgisi ve millî konulara değinen filmler pek çok defa işlenmiş ve filme çekilmiştir. Özellikle, belli dönemlerde ve tarihlerde bu tarz filmler çekilmesi bilinçli bir seçimdir.
2000’li yıllarda artan terör olayları ve eylemleri etkisinde Türk halkına, yani izleyicilere ulusal kimlik, millî söylemler, vatan sevgisi ve millî beraberlik konuları çevresinde geçen filmler vizyona girmiştir.
Özellikle, 15 Temmuz 2016 yılında yapılmaya çalışılan darbe girişimi sonrasında Türk Sinemamızda Türk askerini ve bu yakın siyasi tarihimizi ele alan pek çok film ve dizi yapılmıştır. Bu eserlerin çekilmesindeki amaç izleyicilere millî beraberliğimizin önemini ve ulusal kimliğimizin gücünün halkımızdan yani kendi millî duygularımızdan geldiğidir.
15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında Türk halkının ve askerinin gücünü göstermek ve millî duygularımızın temelini anlatan pek çok film ve dizi vizyona girmiştir. Bu eserlere örnek vermek gerekirse Alper Çağlar imzalı “Börü” dizisi ve “Börü sinema filmi” gösterilebilinir.
Sinemamızda ulusal kimlik konusunun işlenmesinin bir başka nedeni olarak izleyicilere toplumsal ve manevi değerlerimizi hatırlatmak amacı ile bu tarz filmlerin çekilmesi söylenebilinir. Genç izleyicilere yönelik bu yaklaşımlar toplumumuzda kendine önemli bir yer edinen toplumsal ve özellikle manevi değerleri ele alarak perdede gösterilmesi, yeni neslin değerlerini öğrenmesi, hatırlaması ve sahip çıkması için bilinçli bir biçimde ulusal kimlik konulu filmlerde karşımıza çıkmaktadır.
Tüm bu bilgiler neticesinde, bu tarz filmlerin yapılmasındaki amaç; seyircinin yakın tarihimizi unutmaması, millî duyguları ile filme yaklaşması, ulusal kimlik doğrultusunda tarihini ve bu tarihinde yer alan kahramanlıkları hatırlaması veya bilmesidir.
2.4. Türk Sinemasında Ulusal Kimliğin Ulus Kahramanları ile Gösterilmesi
Akpınar (2014) Türk sinemasında kahramanlık konusunu ve işlenişini “Sözelden görsele uzanan kahramanlık anlatılarının Türk ulusal kimliğinin pekiştirilmesi sürecinde bu süreci ruhsal yönden beslediği ve geniş kitlelerin bilincinde somut hâle gelmesini sağlayarak bir tür psikolojik harç işlevi gördüğü söylemek mümkündür” şeklinde tanımlıyor (s. 61).
Seyirciler üzerinde söylenmek veya verilmek istenen mesajın ulaşması için en etkili yöntem; izleyicinin empati kurabileceği yani kendine yakınlık duyacağı karakter veya karakterler ile gösterilmesidir.
Bu karakterler genellikle, tarihe mal olmuş gerçek kişi veyahut kişiler ve millî hikayelerde geçen kurgu kişi veya kişiler. Böylece, izleyiciyi daha kolay etki altına alarak millî ve ulusal duyguları uyandırarak izleyiciyi etkilemek amaçlanmaktadır.
Sinemamızda bu konuda pek çok eser ve örnek bulunmaktadır. Genellikle tarihimizden, Türk toplumuna ait eski hikayelerden ve edebi eserlerden kahramanlar ile karşımıza çıkmaktadır. Bu kahramanlar tarihte yer sahibi olan gerçek kişi veya kişiler yada gerçek dışı yani kurgu kişi veya kişiler olarak ulusal kimlik konulu filmlerde ve sinemamızda karşımıza çıkmaktadır. Ulus kahramanı olarak adlandırabildiğimiz bu kişilere örnek vermek gerekirse; Kara Murat, Battal Gazi, Malkoçoğlu ve Tarkan filmleri gösterile bilinir.
Günümüz Türk Sinemasında ulusal kimlik izleri taşıyan veya ulusal kimlik konulu filmler eskiye göre daha fazla bulunmaktadır. Bunun nedenlerinden daha önce bahsedilen siyasi ve tarihi olaylar sonrasında yeni nesle millî duygu ve ulusal kimlik temelli düşünceleri aşılamak veya hatırlatmaktır.
Yakın sinema tarihimizde sıklıkla karşımıza çıkan bir konu olan ulusal kimlik izleri taşıyan filmlere alanında en etkili ve önemli üç örnek vermek mümkündür. Bu örnekler sırası ile; Nefes: Vatan Sağolsun (2009), Dağ (2012) ve Dağ2 (2016) filmleridir.
3. TÜRK SİNEMASINDA ULUSAL KİMLİĞİN İZLERİ: DAĞ VE DAĞ 2 FİLMLERİ ÜZERİNDEN BİR ANALİZ, BULGULAR VE YORUMLAR
Bu çalışmada içerik analizi tekniği kullanılmış bulunmakta ve çalışmanın evrenini ise ulusal kimlik ve ulusal kimlik konulu sinema filmleri oluşturmaktadır. Örneklemi ise Dağ ve Dağ2 filmleri oluşturmaktadır. Yapılan çalışmada internet üzerinden ve bu alanda daha önce yapılan yazılı basın ürünü olan kitaplara baş vurularak literatür taraması yapılmıştır. Bu araştırmalar ve taramalar ise nitel veri analizi ve içerik analizi ile incelenmiş bulunmaktadır.
2014 yılında 100. yaşını kutlayan ve hâlâ daha seyirci ile buluşan Türk Sineması daima önemli bir sinema ve Türk halkı için sanatsal anlamda önemli bir millî değer olmuştur. 1007 yıldır hayatta olan ve ilerlemeye devam ederek dünya sinema tarihinde kendine yer edinen sinemamız için bazı konular daima önemli ve değerli olmuştur. Bu konular hakkında sinemamızda çalışılması ve film olarak bu konuların beyaz perde de izleyici ile buluşması neredeyse sinemamız kadar eskiye dayanmaktadır.
Sinemamızın hayata geçmesinde de önemli olan konulardan biri de millî konularımızdır. Yeri geldiğinde millî duygu ve düşünceleri yaymak için kullanılan filmler ile izleyici yani seyirci bilinçlendirilmiş ve millî değerlerimiz geniş kitlelere ulaştırılmıştır. Böylece izleyicilerde yani Türk halkında millî duygular ile millî bilinç tetiklenmiş ve beraberlik duygusu ortaya çıkmıştır.
Türk Sinemasının ilk zamanlarında olduğu gibi günümüz Türk Sinemasında da millî konulara ve söylemlere sahip pek çok film bulunmakta ve seyirci ile buluşarak olumlu anlamda propaganda ve millî güzellemeler yaparak ulusal kimlik konusunu işleyerek sinemamızda kendine yer bulmaya devam etmektedir.
Bu eserlere örnek vermek gerekirse; “Nefes: Vatan Sağolsun” ve “Dağ filmleri serisi” verile bilinir.
Özellikle, Dağ serisi olarak adlandırılan Dağ ve Dağ 2 filmleri bu çalışmada önemli bir yer tutmakta ve aşağıda detaylı bir biçimde açıklanmaya çalışılmıştır:
3.1. Dağ Filmi Konusu ve Analizi
Görsel 1. Dağ film afişi
Dağ
Konu: