бир тоғим мавлоно Муҳиддиндур… Шаҳзоданинг гуноҳини кечиргай. Саломимни етказгил, Али. –Бош устига, устод…
Мирзо Улуғбек сандиқнинг қопқоғини ёпаркан:
– Биласен: шаҳзода – ногирон, қалби мажруҳ…
Устод Жайҳун бўйларида қўшин тортиб турган маҳалда Самарқандда қолган шаҳзода Абдулъазизнинг мунофиқликлари эсига тушган Али Қушчи: “О, устод, устод! – деди ичида. – Нечун бу фарзандингизга қаттиқ меҳр қўйдингиз? Сизнинг бошингизга тушган барча надоматларга шу фарзанди аржумандингиз20 сабаб эмасми? Сиз унинг жисмини ногирон, қалбини мажруҳ дейсиз, у бўлса… ўрнингизга Самарқандда қолганида саркардаларингизни тазйиқ остига олди, амир Иброҳимбек ўғлини қатл қилдириб, барча лашкарбошиларингизни сизга қарши қўйди…”
Мирзо Улуғбек, гўё Али Қушчининг фикрларига тушунгандай оҳиста хўрсиниб қўйди:
– Мен ўзимдан қўрқамен, Али. Ҳақ таоло инъом этган умрни яхшидур, ёмондур, ўткардим. Бу норасо дунё лаззати шунчалик бўлур. Аммо… пушти камаримдан бўлган бу фарзандимнинг тақдири не бўлади? Оға-ини бир-бирини не қилади? Буни ўйласам юрагим эзилади, зеро, унинг жисми ногирон, қалби мажруҳ, Али!
Али Қушчи, гўё устодига густоҳлик қилгандай туюлиб, унинг ғамгин чеҳрасидан кўзини олиб қочди.
– Бас! Тангри таоло ўзи мушкулимизни осон қилғай! – Мирзо Улуғбек сандиқнинг қулфини илди-да, шамни қўлига олиб, олдинга ўтди. Саломхонага чиққач, эшикларни очиб, бошқа хоналарга қаради, ҳеч ким йўқлигига ишонгач, Али Қушчига юзланди.
– Кўксаройдан бу жавоҳиротни олиб чиққанингни ҳеч кимса билмаслиги даркор, – деди у. – Белбоғ билан белингга икки қатор қилиб тугиб ол!
Али Қушчи бош ирғаб устодига тикилди.
– Каминадин тағин не тилайсиз, устод?
Мирзо Улуғбекнинг кўзлари қисилиб, чеҳрасида ўйчанлик аралаш шиддатли бир ифода пайдо бўлди.
– Бор тилагимни боя айтдим, мен ўзимнинг чин бойлигим деб тожу тахтни эмас, илм-маърифат йўлида қилган хизматларимни, битган асарларим, тўплаган илм хазинасини билурмен. Бу бебаҳо хазинанинг тақдири сенинг қўлингдадур, Али. Бу хазина буткул Мовароуннаҳр, эҳтимолки буткул башариятнинг бойлигидур. Мабодо ҳақ таоло бандаи ожизни салтанатдан мосуво қилиб, элда хурофотки авжга минса… бу хазинани бўлғуси авлодлар учун асраб қолмоқ сенинг гарданингдадур. Эҳтимолким, уни тоғларга олиб чиқиб, аниқ бир жойга яширурсен. Эҳтиёт шарт, шу букундан уста топиб, ўн-ўн беш пўлат сандиқ ясатиб қўймоқ мақбул бўлур.
– Англадим, устод…
Мирзо Улуғбек қўлларини шогирдининг елкасига қўйди.
– Ҳақ таолога шукурким, ўз пушти камаримдан бўлған фарзандларимдан ёлчитмаса-да, сендай шогирд ато қилди… – Мирзо Улуғбек қалтираган қўллари билан Али Қушчини қучоқлаб, пешонасидан ўпди.
Али Қушчи нечундир яна ўша илиқ баҳор кунини эслади, кўз олдига нимжонгина оппоқ чол – жаннатмакон устоз Қозизода Румий келди . Чол ҳам худди Мирзо Улуғбекка ўхшаб пешонасидан ўпгани, юзига теккан оппоқ майин соқоли ёдига тушиб, кўнгли эриб кетди.
– Биллоҳ, фақир ҳам Оллоҳга