Gürcü Kızı yahut İntikam. Ахмет Мидхат

etmeyiniz senyör! Biz Ermeni isek de bu Kûhistan’ın ahalisinden bulunduğumuz için bizde dahi güzel ahlak ve mert tavırlara mecburiyetimiz vardır. Biz kendi hakkımızda bile doğruyu doğru olmak üzere hükmederiz. Bu hakikati işte size hikâye etmeye başlamış olduğumdan umarım ki doğruluğunu siz de teslim edersiniz.

      Hikâyem işbu miladi on dokuzuncu asrın başlarına ait Gürcistan’ın tarihî vakaları arasına dâhil edilmiştir. Hatta her tarafı kahramanlıkla dolu olan o tarihî vakanın en ziyade kahramanca ve şairane kısmını da bu hikâye teşkil eder.

      Mutlaka tarih okumuş olduğunuzdan malumunuz olması lazım gelir ki, geçen miladi on sekizinci asrın sonlarına kadar Gürcistan kıtası müstakil bir krallıktı. Tiflis şehri onun payitahtı idi. Birkaç defalar Devlet-i Aliyye ile İran arasında savaşa sebep olmuş ise de Gürcistan hangi tarafa tabi olmuş ise krallık idaresi bozulmamış ve yalnız Gürcistan kralı o devlete haraç vermiştir.

      Rusya Devleti, Karadeniz ve Hazar Denizi sahillerine yani Kafkas Dağları’na doğru ilerlediği esnada evvel be evvel Gürcistan krallığını kendi himayesi altına almak hevesine düşmüştür ki o zamanlar Gürcistan Acem devletine tabi sayılarak müstakil ve mesutça idare olunur iken, Rusya’nın himayesi altına girilecek olur ise daha ziyade refah bulunacağı ümit olunmuştu.

      İran şahı bulunan Tahmaspkulu Han o zaman Gürcistan kralı olan Erekli Han’a elçiler göndererek pek çok nasihatler verdirdi ve kendisi Gürcistan’dan hiçbir şey istemeyeceğini ve yalnız Gürcistan, Rus nüfuzu altına girerse müthiş tesiri İran’a kadar yaklaşmış olacağından işte bu tesiri yaklaştırmak için Rusya’ya meyletmemesini tavsiyede bulundu. Ancak Erekli Han bu nasihate pek kulak vermeyip İran’la açtığı muharebede Rusya imparatoriçesi Katerina’dan yardım gönderilmiş, Rus askeriyle kendisini güya İran’a tabi olmaktan kurtarmış ise de istiklal namına alamet olmak üzere kendisi “Bütün Gürcistan çarı” olmuş ve Tiflis katolikosu da “Tobolsk Arşeveki” unvanını aldıkları hâlde daha sonra bu unvan Gürcistan’ın Rusya’ya tamamen bağlanmasına sebep oldu. Zira daha Erekli Han’ın sağlığında Tiflis’e gelen birçok Rus mülki ve askerî memuru bütün Rusya’nın çarı olan zat dururken çar unvanını ufacık bir Gürcistan kralının alması adaba uygun olamayacağını ve bu unvan asıl Rus imparatoruna layık olmakla onu kendisine terk ve iade ederek kendisi yalnız “Bütün Gürcistan Çar vekili” adını alırsa Rusya hükümdarının ziyadesiyle memnun kalacağını nasihat ve uyarı yollu anlatmaya başlamışlardı. Erekli Han bu nasihatleri ehemmiyetsizlikle geçiştirmiş ise de onun vefatıyla yerine oğlu XI. Georgiy güya Bütün Gürcistan çarı olduğu zaman bu yoldaki nasihatlere pederi derecesinde mukavemet edemeyerek bir zaaf gösterdiğinden o zaman imparator bulunan I. Paul, kralımız Georgiy’i sıkıştırıp miladi 1799 senesinde Tiflis’te imzalanan anlaşma gereğince Bütün Gürcistan çarı unvanını kendisi aldı ve bu aralık Georgiy’nin vefatıyla büyük oğlu David, çar vekili seçildi ve buna göre bu vekâletin evladına da intikal edebileceği anlaşmaya konuldu. Fakat gerek Tiflis gerek diğer mevkilerde anlaşmanın hükmünün muhafaza edilmesi için Rusya tarafından on bin asker hazırlanmış olduğundan çar vekâletinin evlada intikali konusunda kaydedilen “gerekirse” şartının ne kadar zayıf olduğu derhâl anlaşıldı.