gunohini shu bilan yuvsam.
«Sohibqiron o‘tgan yo‘llar» (1991-yil 4-yanvar) maqolasida «… Langar qishlog‘iga boriladi, keyin G‘urumqishloqqa tomon yo‘lga tushiladi», deyilgan. Holbuki, orada Dara, Ko‘kbuloq, Almat kabi 15 ga yaqin aholi punkti bor. Ularning har birida rivoyat va ertaklarni biluvchi, g‘orga borib kelgan kishilar yashaydi. Jumladan, mening otamdan ham tayinli yo‘l-yo‘riqlar olish mumkin. Safar qatnashchilarining har ikki guruhini esa xonadonimizga tashrif buyurishlarini so‘rayman.
Bu ishga xalqimiz o‘z madadini ayamaydi, deb o‘ylayman. Mabodo, ekspeditsiya amalga oshirilmasa, bobomizning ruhini yana bezovta qilgan bo‘lamiz.
Yurish uyushtirilsa, tarix uchun, xalqimiz uchun ham savobli ish bo‘lurdi.
Chor Rossiyasi davrida O‘rta Osiyoga turli niyatli ming-minglab ekspeditsiyalar kelganini bilamiz. Har yili 2,5 milliard dollarlik paxtani, bir necha yuz million dollarlik oltinni arzongarovga topshi rayotgan O‘zbekiston uchun kichik bir ekspeditsiyaning xarajati ne bo‘libdi?
Fidoyilikka har doim o‘rin bor. Yurish tashkilotchilariga shu his doimo hamroh bo‘lsin. Bu xayrli ishda qatnashishni istayman.
Ekspeditsiya marshruti haqida yaxshilab o‘ylab ko‘rish lozim. Ehtimol, uning miqyosini kengaytirish kerakdir. Har holda yurish to‘g‘risida hujjatli film yaratilsa, natijasi oynai jahon orqali namoyish qilinsa, yaxshi bo‘lardi.
Kasbim – oshpazlik, uylanmaganman. Yoshim 25 da. Yurishda qatnashmoqchiman.
Oddiy qishloq qizlarining qo‘lidan hech narsa kelmaydi, deb o‘ylamanglar. Shu yurishda qatnashsam, orzularimdan biri amalga oshardi.
Suratkashlikda o‘n yillik tajribam bor. Kinohavaskorlar klubida uch yil tahsil olganman. «Krasnogorsk-3», «Zenit-YeT» markali kino hamda foto kameralarim bor. Slayda qilish ham qo‘limdan keladi. Yurishda qatnashishni jon-dildan istayman.
Jahongir bobomiz sha’niga aytilgan barcha tuhmatlarni fosh qilish sari qo‘yilgan birinchi qadam sifatida yoshlar yurishi uyushtirilishi shart. U haqda film qilinishi lozim.
Tarixga qiziqaman. Iloji bo‘lsa, yurishda qatnashardim. Muvaffaqiyat yor bo‘lsin.
Toshqo‘rg‘on qishlog‘ini bilaman, so‘zamol, dilkash odamlari bilan gaplashganman. Hozir bu makon deyarli bo‘m-bo‘sh. Yurish qatnashchilari mazkur tarix bilan ham tanishadilar.
Ekspeditsiya qatnashchilari jiddiy tanlovdan o‘tkazilishlari kerak. Ular eson-omon borib kelgach, fikr-mulohazalari asosida kitob yozilsa, ma’naviyatimizga hissa bo‘lib qo‘shilardi.
Iste’dodli shoirlar, yozuvchilar, jurnalistlar yurishda qatnashsa, uning yutug‘i yuqori bo‘ladi.
Yo‘l og‘ir bo‘lmaydi. Yurishni tashkil qilish kerak. Maqolada «Chiroqchi tumanidagi Langar qishlog‘i, uning yaqinidagi Amir Temur g‘ori ham e’tiborda bo‘ladi», deyilgan, biroq bizning maftunkor qishlog‘imiz – Tarag‘ay haqida hech gap yo‘q. Holbuki, g‘orga eng yaqin qishloq – shu.
Atrofda 120 dan ortiq soy, jilg‘a, buloq, tepa, qirlar bor, har biri haqidagi qo‘shiq va rivoyatlar saqlangan. G‘or juda ulkan, 50 metrlar yurilgach, uch tomonga yo‘l ketadi, biroq hech kim bu yo‘llarning oxiriga yetgan emas. Unda Shayboniyxon zulmidan qochgan barloslar yashiringan, degan rivoyatlar bor. Har yili bu yerga 1–1,5 ming kishi kelib ketadi.
Yurishda Qarshi muallimlar oliy bilimgohi ham homiylikka taklif etilsa, uning talabalari jalb etilsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi.
Marshrutning o‘zi kishini hayajonga soladi. Chunki u juda qiziqarli. Yurishda bilimgohimiz talabalaridan ham qatnashishini xohlardim.
Hech bo‘lmaganda siz «Temur tuzuklari»ni o‘qiganmisiz? Yo‘q? Bo‘lmasa dunyodan so‘qir ketarkansiz. Yurish uyushtirilishiga jazm qilingani juda ulug‘ ish, uning muvaffaqiyatli o‘tishi tarafdoriman. Qo‘shimcha ravishda Samarqandga keluvchi sayyohlar puli hisobiga «Amir Temur» valyuta bankini tashkil qilish, Samarqand-O‘tror marshruti bo‘yicha ham sayohat uyushtirish, haykallar o‘rnatish, ingliz adibasi Hilda Hukhem xonimning «Jahongir Amir Temur» romanini o‘zbekchaga tarjima qilishni tavsiya etaman.
Tyan-Shan tog‘iga chiqqanman, alpinistlikda yetarli malakam bor, kinoga tushira olaman. Ekspeditsiyaga qatnashmoqchiman.
Napoleonning xoki Avliyo Yelena orolidan keltirilganda Parijda birdaniga 129 ta shohsupa o‘rnatilganini o‘qib, akademik Tarlening «Napoleon» romani bilan tanishib, fransuzlarga havasim kelgandi.
Bizning e’zozlaydigan bobolarimiz kammi? Yurish haqidagi fikrni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash darkor. Birinchi qadam qo‘yilsa, yangi rejalar tug‘ilaveradi. Ehtimol, o‘sha g‘orlar kelgusida muzeyga aylantirilib, butun jahon ahliga namoyish qilinar.
Ekspeditsiya kengayib, bu yog‘i Hindiston, Kavkaz, Turkiya, bu yog‘i Astraxan, Moskvaga borilar. Bu joylarning geografiyasi, tarixi, etnografiyasini aks ettiruvchi xaritalar tuzilishini, kitoblar yozilishini istayman. Xalqlar tarixi instituti bazasida Amir Temur ilmiy tekshirish instituti tashkil qilinsa ham arziydi. Kelajakda barcha ma’lumotlarni yig‘ib, dunyoga mashhur muzey ochilsa, deb umid qilamiz. Bu ishlarga qo‘l urilsa, O‘rta Osiyo xalqlari, butun dunyo qo‘llab-quvvatlaydi. Hatto, xalqaro bank hisobi ochilsa, dunyoning turli mamlakatlaridan mablag‘lar tushadi. Hozircha bular orzu, naqdi esa mo‘ljallangan yoshlar yurishining muvaffaqiyatini ta’minlashdir.