жинақталуы мен талдануына сүйенетін, түрлі қоғамдар мен түрлі кезеңдердің мәдениетін зерттейтін жүйелі салыстырмалы ғылымдар. Мәдениет философиясы өз пәнін теориялық тұжырымдауға, яғни мәдениеттің қызмет етуі мен өзгеруін түсінуге бағытталған.
21 ғасырда гуманитарлық ғылымның парадигмасы өзгерді, ол адамның табиғи, жаратылыстық, жасанды, мәдени мәндерінің антагонистік түсініктерінің бірлігіне бағыт ала отырып, мәдениет мәселелерін зерттеуді экожүйе және оның инварианттары ретінде өзекті мәселеге айналдырады.
Осылайша, антропология ғылыми танымның саласы болып табылып, адамның табиғи және жасанды ортада тіршілік ету мәселелерін зерттеумен айналысады, адамның уақыт пен кеңістіктегі өзгермелігі жөніндегі білім жүйесі ретінде танылады. Жиырмасыншы ғасыр басындағы антропологтар, этнографтар жекелеген халықтардың, мәдениеттердің, субмәдениеттердің тарихы бойынша орасан зор эмперикалық деректерді жинады, сонымен қатар антропологиялық теорияның қалыптасуындағы фундаментальді базаны құрды. Қазіргі таңда антропология көптеген бағыттарға бөлінген: ғылыми-жаратылыстану, филосо-фиялық, теологиялық, психологиялық, тарихи және т.б.
Мәдени антропология мәдениеттанулық білімнің саласы ретінде мәдениеттердің вариативтілігін зерттеумен айналысады. Бұл тұста басты назар белгілі, жергілікті және кезеңдік форматтағы өзіндік мәдениеті бар адамға аударылады.
Бақылауға және өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар.
1. Антропология нені зерттейді?
2. Мәдени антропологияның ғылыми пән ретінде қалыптасуының ерекшелігі қандай?
3. Мәдени антропологияның зерттеу объектісі не?
4. Мәдени және әлеуметтік антропологияның зерттеу пәндері.
5. АҚШ-тағы мәдени антропология мектебінің негізін қалаған кім?
6. Мәдени антропологияның негізін қандай ғылымдар құрайды?
7. Социогуманитарлық білім жүйесіндегі мәдени антропологияның орны.
8. Қазақстандағы мәдени антропологиялық білімнің дамуының ерекшеліктері.
1.1.2. Мәдени антропологиялық білім аясындағы адам
Адам мәселесі, дәлірек айтсақ, оның пайда болуы мен осы дүниедегі мақсаты адамзат баласын есте жоқ кезеңнен бері мазалап келеді, бұл тақырыптар түрлі ойшылдардың философиялық ойларының өзегі болып келеді. Мәселен, ежелгі үнді мектебі санкхья ілімі бойынша барлық табиғат жаратылысы минералдар, өсімдіктер, жануарлар және адамдар болып 4 топқа бөлінеді. Егер де Інжілге жүгінсек, адам барлық жаратылыстан соң, алтыншы күні жаратылған, бұл өз кезегінде адамды бүкіл табиғат жаратылысының тәжі деп санауға мүмкіндік берді.
Жер биосферасында антропогенездің шамамен 4 млн. жыл бұрын пайда болғаны жалпыға мәлім. Дәл осы кезде ойкуменаның – қоныстанған кеңістік және сана-сезім саласы – ноосфера қалыптасады. Антропогенез үрдісі барысында адамның маймыл-дан негізгі үш ерекшеліктері анықталды:
– тек аяқпен жүруге ғана арналған,