rel="nofollow" href="#n_10" type="note">[10] Па ўсім засценку ўсчаўся ліхаманкавы рух. Людзі насілі траву дзяружкамі, пакавалі каламажкі, драбінкі, шмаравалі збрую, боты, колы, палілі ў лазнях, стрыгліся, купаліся, надзявалі чыстае. Амаль з кожнай гаспадаркі на фэст выбіралася фурманка, а разам з тым пешкі мелася ісці моладзь.
Са старэйшых хлопцаў і дзяўчат пехатою выпраўляліся Норба Сцяпура, Алесь Пятроўскі, сыновец Мечыка, Віктар Кантычка, Ганка, Мечыкава старэйшая дачка, Гэлька Аленская, Манька Гушча і Клара Трызна. З малодшых – Віцька Гушча, Болік і Полька Вінярскія, Юзік Аленскі, Валька Трызна, вядомы збіральнік моцы Адась Лапаносы, Быліна, Кася Сцяпура і іншыя. Пешкі на адпусты збіралася і некалькі замужніх.
Балашэвічы ехалі на дзвюх фурманках: на адной старыя з Уладзем, на другой Стахавы бацькі з незамужнімі цёткамі. Стах угаварыў бацьку дазволіць яму ісці пехатою.
Назаўтра ён устаў на світанні, хутка ўмыўся, надзеў крамны гарнітур, новую чорную канфедэратку, паклаў у торбу боты, вузялок з ежай – каб колькі разоў падсілкавацца, завязаў, начапіў на кій, закінуў на плечы і, не чакаючы смалярскай кампаніі, рушыў да леснічоўкі Васілеўскіх. Косцік абяцаў, што яны пойдуць праз пушчу, зрэзаўшы некалькі вёрст, і ў канцы дарогі злучацца з местачкоўцамі.
Самае большае праз паўгадзіны ён прыйшоў да Патокі. Гэта была палянка моргаў на шэсць, якая, з усіх бакоў акружаная пушчай, выглядала нібыта агромністая скрыня паміж высокімі й цёмнымі сценамі лесу. Збожжа на полі расло толькі яравое (бо землі нізкія), але буйное. Пабудовы старыя, крытыя саломай і сасновым дзёрнам. Хата з адным пакоем і вялікімі сенцамі. Дзядзінец агароджаны парканам, а клумбы пад вокнамі – частаколам, пераплеценым яловымі галінамі.
Косцік, ужо гатовы, чакаў яго.
Каб не замачыць калашынаў, яны падкасаліся амаль да каленяў і рушылі вузкай, вытаптанай быдлам сцежкай.
Лес быў густы, нечапаны. Камлі елак, асінаў і дубоў удваіх не абхапіць, а верхавіны, здавалася, да неба даставалі. Клёны, грабы і ясені ад старасці зараслі сівым мохам. Кара старэнькіх бяроз пачарнела і была ўзараная глыбокімі барознамі. Штохвілі трапляліся калоды памерлых сваёю смерцю старцаў – вялікія, па пояс, злосна выдраныя і вывернутыя з зямлі бурамі. Пнёў, ссечаных чалавечай рукою, апроч ясеневых, не было зусім.
Рэльеф і лясны масіў увесь час змяняліся: пасля змяшанага чарналесся лісцяных дрэваў ішлі бярозавыя гаі, потым змрочныя яліны, за імі альховы пойменны лес, а потым зноў чарналессе, дуброва, бераг балота, парослы бярозамі, бор.
Праз вярсту ці крыху болей сцежка знікла, і яны пайшлі наўпрост. Косцік уражваў Стаха веданнем лесу: багну і бураломы абмінаў, не кружляючы і не блукаючы, у яловых гушчарах знаходзіў добрыя праходы, а ў альхоўніку – кладкі, што ляжалі нібыта спецыяльна для яго, і пры гэтым нідзе не спыняўся, не разглядаўся, не задумваўся. Відаць было, што ведаў, дзе якая нізіна пачынаецца і заканчваецца, дзе пагорак і дзе калода.
Выходзячы на прастор, яны абмяркоўвалі Стахаў экзамен, які хлопец здаў за тыдзень да гэтага.
– Калі табе яшчэ не выдалі пасведчання, адкуль ты ведаеш, што здаў? – пытаў Косцік.
– Хваліцца