сказаў табе пан?
Падаўшы льну тры сцяблінкі, бацька растлумачыў ёй, чаго пан патрабуе.
– Кладзіся, тата, спаць, – супакоіла дзяўчынка. – Заўтра нешта прыдумаем.
А назаўтра яна дала бацьку тры кляновыя дубчыкі і сказала:
– Занясі пану іх, няхай ён пасадзіць, за адну ноч вырасціць і зробіць начынне для кроснаў, каб было як палатно яму на кашулю выткаць.
Зайшоў бядняк да пана, падаў тры кляновыя дубчыкі і перадаў тое, што дачка сказала.
Пан ажно пачырванеў і прамовіў:
– Разумная твая дачка, нічога не скажаш. Але я ўсё ж такі разумнейшы! Дык перадай ты ёй, каб яна да мяне прыйшла не пехатою і не прыехала на кані, каб была не голая і не апранутая, ды каб мне падарунак прынесла, а каб я не мог яго прыняць. Калі выканае ўсё гэта, вазьму яе за дачку – вырасце, пані будзе! А не выканае – кепска ёй будзе…
Вярнуўся бядняк дахаты ў засмучэнні яшчэ большым.
– Ну, тата, што табе пан сказаў? – пытаецца дачка.
– Ды вось, дачушка, нарабіла ты сваімі адгадкамі бяды і нам, і сабе… – і расказаў гаротнік, чаго пан патрабуе.
– Нічога, тата. Пастараемся неяк перахітрыць пана і гэтым разам. Ты мне толькі злаві жывога зайца.
Адправіўся бацька ў лес, паставіў сіло і злавіў зайца.
Дачка абкруцілася рыбацкай сеткаю замест сукенкі, узяла на рукі зайца, села на кій. І так пад’ехала да пана, які ўжо чакаў яе, стоячы на ганку.
Той проста дзіву даўся: зноў перахітрыла яго беднякова дачка! Узлаваўся пан і нацкаваў на яе сабак, спадзеючыся, што яны разарвуць дзяўчынку.
Тым часам разумніца выпусціла з рук зайца – і сабакі пагналіся за ім.
Сама ж да пана падышла і нагадала:
– Лаві, пане, свой падарунак: вунь ён у лес пабег.
Давялося пану ўзяць разумную дзяўчынку за дачку.
Ды неўзабаве ён сабраўся ехаць за мяжу і, ад’язджаючы, даў строгі наказ:
– Глядзі толькі, без мяне людзей маіх судзіць не ўздумай, бо самой кепска будзе!
Засталася дзяўчынка адна ў маёнтку. А тут выйшла такое здарэнне. Двое мужыкоў пайшлі на кірмаш; адзін з іх купіў воз, другі – кабылу. Запрэглі яны кабылу ў воз і паехалі дадому. Па дарозе спыніліся адпачыць, прылеглі ды паснулі. А прачнуўшыся, бачаць: бегае каля воза малое жарабятка. Мужыкі заспрачаліся. Адзін, гаспадар воза, сцвярджаў: «Жарабя маё, гэта мой воз ажарэбіўся!» Другі ж, гаспадар кабылы, даводзіў: «Не, жарабя маё, гэта мая кабыла ажарэбілася!»
Спрачаліся яны, спрачаліся, ды ўрэшце пагадзіліся ехаць на суд да пана.
Прыехалі, а пана дома няма.
– Рассудзі хоць ты нас, – папрасілі дзядзькі прыёмную панаву дачку.
Высветліла дзяўчынка, што ў іх за справа, і прыняла рашэнне:
– Няхай той з вас, чыя кабыла, выпража яе з калёс і вядзе ў адзін бок, а той, чые калёсы, няхай цягне іх на сабе ў іншы бок. За кім жарабя пабяжыць, той і гаспадар яго.
Мужыкі так і зрабілі. Жарабя за кабылаю пабегла – на гэтым і спрэчка скончылася.
Вярнуўся пан з-за мяжы і пачуў, што разумная дзяўчынка без яго суд праводзіла. Разгневаўся ён, пачаў крычаць:
– Чаму