takiego zadania można połączyć z innymi technikami, np. kolażem, i nadać pytaniu bardziej praktyczny charakter. W podanym przykładzie uczestnicy badania mogliby spróbować odpowiedzieć na zadane pytanie w formie wyboru wycinków z gazet lub rysunku, tworząc storyboard pokazujący proces wyszukiwania atrakcji.
Należy pamiętać, iż respondenci nie są ani jasnowidzami ani projektantami. W analizie tak postawionego zadania trzeba uważać, aby nie brać dosłownie wyobrażeń i nie traktować ich jako pożądane kierunki rozwoju produktu. Warto jednak dociekać, co leży u podstaw takich, a nie innych wyobrażeń i szukać wniosków w głębszej analizie efektów tak postawionego pytania.
Przegląd konkurencji
Nieco innym pomysłem na ćwiczenie praktyczne w trakcie fokusu jest przegląd konkurencji. Szczególnie dobrze sprawdza się, gdy projekt ma kilku ogólnie znanych konkurentów. Taki przegląd można przeprowadzić w formie dyskusji, pokazując kolejne interfejsy na monitorze i rozmawiając o mocnych i słabych stronach. Jednak praktyczna forma tego zadania skłania uczestników do konkretnych i szczegółowych obserwacji, stając się jednocześnie odskocznią od ciągłego rozmawiania z moderatorem.
Do przeprowadzenia tego zadania należy wydrukować po kilka zrzutów ekranowych należących do każdej z analizowanych firm konkurencyjnych i przygotować karteczki samoprzylepne w kilku kolorach wraz z długopisami dla każdego uczestnika. Zrzutów ekranowych nie powinno być więcej niż dziesięć – im większa ich liczba, tym bardziej pobieżnie będą analizowane. Wydrukowane (najlepiej w kolorze) zrzuty ekranowe wiesza się na ścianie, a uczestnikom wręcza kolorowe karteczki. Każdy kolor oznacza coś innego:
■ zielony – mocna strona, czyli coś, co użytkownikowi podoba się w interfejsie lub produkcie,
■ pomarańczowy – słaba strona, problem, czyli coś, co zdaniem użytkownika się nie sprawdza,
■ żółty – pomysł na ulepszenie lub nową funkcjonalność.
Ilustracja 16
Przegląd konkurencji wykonany przez grupę projektową
Źródło: materiały własne
Tak przygotowane zadanie można przeprowadzić w dwóch turach – w pierwszej uczestnicy samodzielnie przyklejają opisane karteczki blisko elementów, których dotyczą. W drugiej – grupa dyskutuje o swoich wyborach. W przypadku większej liczby konkurentów można je podzielić między uczestnikami fokusu, tak aby jedna grupa analizowała połowę ekranów, a druga – drugą połowę.
Dzięki wydrukom użytkownicy bazują nie tylko na własnej pamięci, ale są w stanie wyrazić opinię także o serwisach, których wcześniej nie znali. Metoda ta pozwala odkryć silne strony konkurencji, dostrzegalne przez użytkowników, co jest przydatną informacją, kiedy poszukujemy możliwości wyróżnienia się na rynku. Dodatkowo inspirują one do odkrycia możliwych braków i wygenerowania nowych funkcjonalności, przypominając sesję kreatywną (np. burzę mózgów). Nie można jednak zapominać, że uczestnicy badania nie są projektantami, więc nie wszystkie ich pomysły są warte wdrożenia w projekcie.
PRZYKŁAD: SCENARIUSZ FOKUSU
WSTĘP
5 MINUT
Witam serdecznie i dziękuję za przybycie. Mam na imię Iga i poprowadzę dzisiejsze spotkanie. Na co dzień jestem badaczem – pomagam swoim klientom w tworzeniu użytecznych produktów, z których ludzie będą chcieli korzystać.
Cel spotkania
Spotkaliśmy się tutaj, aby wymienić się doświadczeniami w wyszukiwaniu i wybieraniu atrakcyjnych lokali i atrakcji na mieście. Nasz klient tworzy produkt dla osób takich jak Wy i chciałby lepiej zrozumieć, w jaki sposób ludzie wyszukują nowe lokale (restauracje, puby, knajpy) i dokonują wyboru, gdzie pójść. Zostaliście zaproszeni na naszą rozmowę, gdyż macie różne doświadczenia w tej dziedzinie, a chcielibyśmy je bliżej poznać.
Komunikacja
Zanim zaczniemy, ustalmy może kilka zasad naszej rozmowy. Jeśli nie macie nic przeciwko, to chciałabym, abyśmy zwracali się do siebie po imieniu, będzie nam łatwiej rozmawiać. Chciałabym prosić Was też o pełną szczerość wypowiedzi i otwartość w opiniach. Nie ma tutaj dobrych ani złych odpowiedzi, wszystkie uwagi są dla nas bardzo cenne i bardzo pomogą nam w realizacji projektu. Każdy może swobodnie się wypowiadać na dane tematy, nie wchodźmy więc sobie, proszę, w słowo. Jeśli komuś przerwę, to tylko dlatego, że mamy ograniczony czas, a sporo tematów do omówienia, proszę więc o wybaczenie. Ustalmy też, że wszystko, co pojawi się na dzisiejszym spotkaniu, pozostanie między nami i możemy liczyć na wzajemną dyskrecję. Oczywiście, jeśli nie będziecie mieli ochoty, to nie musicie wypowiadać się na każdy temat, i w każdej chwili możecie wyjść. Mam jednak nadzieję, że nie zajdzie taka potrzeba.
Organizacja
Nasze spotkanie potrwa mniej niż dwie godziny. Oprócz dyskusji na kilka tematów poproszę Was także o wykonanie kilku bardziej praktycznych zadań. Proszę w tym czasie częstować się kawą, napojami czy ciasteczkami.
Wideo
Dzisiejsze spotkanie jest nagrywane na wideo, co pozwoli spokojnie przeanalizować wszystkie poruszane zagadnienia i Wasze wypowiedzi. Teraz, zamiast notować, mogę się skupić na samej rozmowie.
Pytanie
Czy macie jakieś pytania dotyczące spotkania?
ROZGRZEWKA
10 MINUT
Zapoznanie
To może na początek poznajmy się. Ja już się Wam przedstawiłam, teraz chciałabym, abyście to Wy powiedzieli o sobie kilka słów:
■ Jak się nazywacie?
■ Czym się zajmujecie zawodowo?
■ Jak spędzacie swój czas wolny?
DYSKUSJA – IDEALNY LOKAL
15 MINUT
■ Jaki jest Wasz ulubiony lokal? (spytać wszystkich badanych)
– (dopytać) Skąd się o nim dowiedzieliście?
– (dopytać) Co zadecydowało, żeby tam pójść?
■ Czym się kierowaliście, podejmując decyzję, czy odwiedzić dane miejsce, czy nie?
– (dopytać) Jakich informacji o lokalu poszukiwaliście?
ĆWICZENIE – POSZUKIWANIE I PLANOWANIE ATRAKCJI
30 MINUT
Wyobraźcie sobie, że przyjeżdża do Was rodzina z dwójką dzieci (4 i 14 lat). Chcecie zaplanować dla nich atrakcje na weekend. Narysujcie, proszę, proces, który będzie pokazywał, jak się zabierzecie do tego zadania: jak poszukacie interesujących propozycji spędzenia czasu, na jakie informacje zwrócicie uwagę i w jaki sposób dokonacie wyboru miejsc.
W tym celu możecie użyć wszystkich dostępnych pomocy (flamastry, karteczki post-it, magazyny, klej, flipchart). Zostawię Was na chwilę samych, abyście mogli w spokoju popracować razem.
Dyskusja
Wytłumaczcie proszę, jak wygląda Wasz proces poszukiwania i planowania atrakcji.
DYSKUSJA – POSZUKIWANIE ATRAKCJI W INTERNECIE – KONKURENCJA
15 MINUT
■