zatrzymania krążenia może być trudne. Jeżeli w czasie pierwszych 10 dni po operacji kardiochirurgicznej wystąpi zatrzymanie krążenia, które nie odpowie na defibrylację, należy natychmiast wykonać resternotomię.
Pacjenci z krwotokiem podpajęczynówkowym mogą mieć zmiany w EKG sugerujące ostry zespół wieńcowy (OZW). U pacjenta pozostającego w stanie śpiączki po zatrzymaniu krążenia decyzję, dotyczącą wykonania tomografii komputerowej mózgowia przed koronarografią lub po niej, uzależnia się od oceny klinicznej, uwzględniając prawdopodobieństwo wystąpienia krwotoku podpajęczynówkowego lub ostrego zespołu wieńcowego.
Nie zaleca się zmian sekwencji postępowania resuscytacyjnego u osób otyłych, chociaż prowadzenie skutecznej RKO może stanowić wyzwanie. Należy rozważyć zmianę ratowników częściej, niż co standardowe dwie minuty. Zaleca się wczesną intubację dotchawiczą, wykonaną przez doświadczoną osobę.
W zatrzymaniu krążenia u kobiety w ciąży kluczowymi interwencjami pozostają wysokiej jakości RKO z ręcznym przesunięciem macicy, wczesne rozpoczęcie zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych oraz wydobycie płodu, jeśli nie nastąpi szybki powrót spontanicznego krążenia (ROSC).
7.3. NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY DOTYCZĄCE OPIEKI PORESUSCYTACYJNEJ
Większy nacisk kładzie się na potrzebę pilnej koronarografii i przezskórnej interwencji wieńcowej (PCI) po pozaszpitalnym zatrzymaniu krążenia o prawdopodobnej etiologii kardiologicznej.
Kontrola temperatury docelowej (targeted temperature management – TTM) pozostaje ważnym zagadnieniem, ale istnieje teraz nowa opcja temperatury docelowej: 36°C, zamiast poprzednio rekomendowanej 32–34°C.
Prognozowanie opiera się obecnie na strategii multimodalnej, a nacisk kładzie się na wystarczający odstęp czasowy, umożliwiający poprawę stanu neurologicznego oraz ustąpienie działania leków sedujących.
Dodano nowy rozdział dotyczący rehabilitacji osób, które przeżyły zatrzymanie krążenia. Rekomendacje w tym zakresie obejmują systematycznie zorganizowaną odległą opiekę po zatrzymaniu krążenia, która powinna uwzględniać potencjalne upośledzenie funkcji poznawczych i emocjonalnych, jak również nagromadzenie danych na ten temat.
Uwaga: W warunkach przedszpitalnych poszkodowanemu z bólem w klatce piersiowej w związku z podejrzeniem zawału mięśnia sercowego (OZW) należy wcześnie podać 160–325 mg aspiryny do rozgryzienia. Ryzyko powikłań, takich jak anafilaksja czy poważne krwawienie, jest względnie małe.
Nie należy podawać aspiryny osobom dorosłym z bólem w klatce piersiowej niejasnego pochodzenia.
7.4. ETYKA W RESUSCYTACJI I DECYZJE DOTYCZĄCE KOŃCA ŻYCIA
W wytycznych przeniesiono nacisk z tradycyjnego poglądu ukierunkowanego na medyczne korzyści, na bardziej zrównoważone podejście, ukierunkowane na pacjenta, podkreślając jego autonomię w procesie terapeutycznym. Służy temu gotowość do wzajemnego zrozumienia pomiędzy pacjentem a pracownikami ochrony zdrowia.
Pomimo faktu, że większość pacjentów, którzy doznali zatrzymania krążenia, nie przeżywa, badania dostarczają dowodów na stałą poprawę odległych wyników leczenia, szczególnie w okolicznościach, w których „formuła przeżywalności” (formula of survival) została skutecznie implementowana.
W szczególnych przypadkach opornego na leczenie zatrzymania krążenia, które w przeszłości kończyłoby się zgonem, korzyści może przynieść leczenie uwzględniające dodatkowe interwencje.
Dalszej poprawy przeżywalności można się spodziewać wraz z wdrożeniem jasnych wskazówek dotyczących rozpoczynania, nierozpoczynania, odstąpienia od resuscytacji i niepodejmowania resuscytacji oraz poprzez identyfikację opornych na leczenie przypadków, w których można skutecznie zastosować zaawansowane interwencje terapeutyczne.
Tradycyjne zasady etyczne zostały przedstawione w kontekście resuscytacji ukierunkowanej na pacjenta.
Zasada autonomii dotyczy respektowania osobistych preferencji pacjenta wyrażonych w przedłożonych wcześniej prawomocnych oświadczeniach woli i oznacza konieczność prawidłowego przekazywania informacji oraz skuteczną komunikację.
Zasada czynienia dobra, w której zawiera się rokowanie, decyzje rozpoczęcia RKO, jej daremność lub konieczność kontynuowania RKO podczas transportu, a także w sytuacjach szczególnych, powinna uwzględniać rozróżnienie pomiędzy nagłym zatrzymaniem krążenia, a spodziewanym zanikiem funkcji serca i czynności oddechowej w przypadku schorzeń w fazie terminalnej.
Zasada nieczynienia krzywdy uwzględnia protokoły DNAR/DNACPR oraz decyzje, kiedy zakończyć lub nie podejmować resuscytacji, również poprzez zaangażowanie pacjenta w proces leczenia, w oparciu o prawomocne oświadczenia woli bądź wyznaczenie jego pełnomocnika w podejmowaniu decyzji.
Zasada sprawiedliwości i równego dostępu do leczenia zakłada unikanie nierównego traktowania.
Europa stanowi konglomerat 47 krajów o odmiennych systemach prawnych, jurysdykcjach, kulturach, religiach i możliwościach ekonomicznych. W odniesieniu do powyższych czynników, kraje europejskie różnie interpretują rekomendacje etyczne w resuscytacji.
Przedstawione w tych wytycznych wyniki badania ankietowego, dotyczące aktualnej praktyki resuscytacji w Europie, wykazały znaczące różnice w podejściu do RKO i do podejmowania decyzji dotyczących końca życia. Udało się zidentyfikować obszary wymagające poprawy, ale podkreślono również korzystny trend, dotyczący wdrażania zasad etycznych.
Uwaga: Istnieje potrzeba ujednolicenia legislacji, jurysdykcji, terminologii oraz praktyki w zakresie etyki resuscytacji i decyzji dotyczących końca życia. Misją ERC i stworzonych przez nią wytycznych jest udział w tym ujednoliceniu.
Nowe regulacje Unii Europejskiej, zezwalające na stosowanie zgody odroczonej ujednolicą i ułatwią prowadzenie badań nad interwencjami ratującymi życie w państwach członkowskich.
Infrastruktura resuscytacji w oparciu o pracę zespołu, a także dokładne i jednolite protokoły resuscytacji oraz audyt interwencji resuscytacyjnych z wykorzystaniem narodowych i międzynarodowych rejestrów, a także wieloośrodkowe badania kliniczne mogą przyczynić się zarówno do poprawy jakości RKO, jak i wyników leczenia pacjentów po zatrzymaniu krążenia.
Zaleca się aktywne zaangażowanie w proces tworzenia kolejnych wytycznych wszystkich zainteresowanych partnerów, tzn. osób publicznych, pacjentów, szczególnie tych, którzy przeżyli zatrzymanie krążenia, ogółu społeczeństwa, a także członków profesjonalnych towarzystw.
Pracownicy ochrony zdrowia są odpowiedzialni za utrzymanie zdobytej wiedzy i umiejętności w zakresie RKO oraz rozumienie zasad etycznych zanim zostaną zaangażowani w realną sytuację, w której będą musieli podejmować decyzje dotyczące resuscytacji.
7.5. SEKWENCJA PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI RESUSCYTACYJNYCH U DOROSŁYCH
1. Zapewnij bezpieczeństwo ratownikowi i ratowanemu.
2. Oceń poszkodowanego i sprawdź, czy reaguje:
■ delikatnie potrząśnij go za ramiona i spytaj „jak się pan czuje?”
3a. Jeśli poszkodowany reaguje, odzywając się lub poruszając:
■ pozostaw go w pozycji, w której został znaleziony i w razie potrzeby wezwij pomoc,
■ regularnie ponawiaj ocenę poszkodowanego.
3b. Jeśli poszkodowany nie reaguje:
■ głośno