Algorytmy diagnostyczne i lecznicze w praktyce SOR. Отсутствует

(franc. segregowanie, sortowanie), przyjęte dla nazwania tej procedury na całym świecie, w Polsce oficjalnie tłumaczone jest jako „ratunkowa segregacja medyczna”. Trudno powiedzieć, kiedy dokładnie określenie to zostało zaadaptowane do działań medycznych. Pierwsze informacje na ten temat dotyczą już czasów napoleońskich, a konkretnie chirurga armii Napoleona Bonaparte, Dominique’a Larrey’a, który jako pierwszy, w roku 1797, wprowadził na pole walki sanitariuszy i konne ambulanse. Ich zadaniem było odnajdywanie rannych żołnierzy i ewakuowanie ich do szpitali polowych. Ewakuowano tych, którzy mieli szanse przeżycia, a zwłaszcza tych, którzy rokowali szybkie wyzdrowienie i szybki powrót na pole walki.

      W czasie pierwszej wojny światowej określenie triage używane było już powszechnie. Do oznaczonych w ten sposób „punktów segregacyjnych” trafiali ranni żołnierze i tam dyżurny lekarz decydował o ich dalszym losie. Pierwotnie triage zastosowano na polu walki, dziś przyjęto także w zdarzeniach masowych i katastrofach (system segregacji chorych START).

      Celem systemu START jest wdrożenie podstawowych procedur ratowniczych oraz ustalenie kolejności ewakuacji do szpitali. I tak ofiary dzieli się tu na cztery kategorie, z których czwartą, oznaczaną kolorem czarnym, przydziela się osobom, wobec których uznaje się brak możliwości uratowania życia.

      SYSTEM SEGREGACJI CHORYCH START

      Ale Triage jest również podstawowym narzędziem pracy w SOR. Tu chodzi o ustalenie kolejności przyjęcia chorych, zakresu niezbędnych badań diagnostycznych i innych procedur medycznych, skierowania pacjenta do właściwego obszaru SOR czy na właściwy oddział szpitalny. Triage przeprowadza wykwalifikowana pielęgniarka lub wykwalifikowany ratownik medyczny, a procedurę tę wykonuje się wobec wszystkich chorych zgłaszających się w SOR po zarejestrowaniu lub po przekazaniu przez zespół ratownictwa medycznego bądź pogotowie lotnicze. Jedynie chorzy w trakcie zaawansowanej resuscytacji w chwili przyjęcia trafiają bezpośrednio do obszaru resuscytacyjno-zabiegowego.

      Stan pacjenta ocenia się według wywiadu oraz podstawowych parametrów klinicznych i laboratoryjnych, takich jak stan świadomości, tętno, ciśnienie tętnicze krwi oraz wydolność oddechowa.

      PROCEDURY SOR – TRIAGE

      Następuje ustalenie ewentualnych stanów zagrożenia życia i na tej podstawie pacjent kwalifikowany jest do odpowiedniej grupy.

      W Polsce najchętniej stosowanym w większości SOR algorytmem jest Manchester Triage System (MTS). Metoda ta została opracowana przez zespół specjalistów medycyny ratunkowej z ośrodka w Manchesterze. Oparta jest na zbiorze ponad 50 kart scenariuszy klinicznych osób w nagłym zagrożeniu zdrowotnym. Każdy ze scenariuszy zawiera od kilku do kilkunastu klinicznych kryteriów różnicujących, które umożliwiają przyporządkowanie pacjentów do różnych grup ryzyka.

      MTS jest zbiorem zasad, które mają ułatwić podjęcie decyzji lekarskiej wobec pacjenta w stanie nagłym tak specjalistom medycyny ratunkowej, jak i lekarzom pracującym na oddziałach intensywnej terapii czy personelowi medycznemu z oddziałów ratunkowych i szpitalnych izb przyjęć.

      MANCHESTER TRIAGE SYSTEM (MTS) – KWALIFIKACJA

      2.5. Dekontaminacja

      Dekontaminacja to działania mające na celu zminimalizowanie negatywnego oddziaływania czynnika skażającego (chemicznego, biologicznego lub radiacyjnego) na ludzi.

      Dekontominacja polega na:

      » eliminacji niewchłoniętej jeszcze trucizny (drogi oddechowe, skóra, oczy, przewód pokarmowy),

      » zmniejszeniu wchłaniania substancji toksycznej przez podanie środków adsorbujących ją (patrz podrozdziały 5.19 i 7.8),

      » stosowaniu metod przyspieszających eliminację z organizmu już wchłoniętej trucizny,

      » w uzasadnionych przypadkach leczenie odtrutkami.

      Celem tej procedury w SOR jest jak najszybsze usunięcie zagrożenia związanego ze skażeniem osoby poszkodowanej oraz uniknięcie wtórnego skażenia osób drugich, sprzętu i pomieszczeń szpitala.

      Dekontaminację zwykle wykonuje się już na miejscu zdarzenia, bywa jednak, że nieodkażony pacjent trafia prosto do SOR. Cały proces sprowadza się do rozebrania pacjenta, izolowania jego ubrania, rzeczy osobistych i wartościowych oraz dokładnym zmywaniu wodą, za pomocą gąbek czy wilgotnych ręczników, całego ciała ze szczególną uwagą na miejsca trudniej dostępne. Dlatego w obszarze dekontaminacji znajduje się odzież ochronna dla personelu. Jeśli to konieczne, w trakcie dekontaminacji wdraża się lub kontynuuje niezbędne procedury ratownicze. Tam również, w razie potrzeby, wprowadza się dekontaminację wewnętrzną.

      SOR nie posiada środków dla prowadzenia dekontaminacji u wielu osób naraz. W takich sytuacjach pomocy powinna udzielić Państwowa Straż Pożarna.

      Nie można jednak nie dodać, że w znacznej mierze pomieszczenie dekontaminacji używane jest do doprowadzenia do porządku osób zaniedbanych higienicznie, zanieczyszczonych i zarobaczonych.

Dekontaminacja w SORmiejsce wykonania procedury to sala dekontaminacji SOR↓ dalsze leczenie jest prowadzone we właściwym oddziale, przy czym chory skażony, nadal stanowiący zagrożenie dla innych osób, musi być izolowany↓ bezpieczeństwo personelu zapewniają okulary, czapki, maski, fartuchy gumowe i kalosze↓ dekontaminację przeprowadzają lekarz, pielęgniarka i sanitariusz SOR↓ w każdym przypadku chory powinien mieć zapewniony dostęp dożylny, a w razie zaburzeń funkcjonowania OUN, krążenia lub oddychania stosuje się algorytm ABC…↓ w przypadku zatrucia o nieznanej etiologii wstępnie należy podać choremu tlen, nalokson i tiaminę z glukozą jako odtrutki przeciw trzem najczęściej spotykanym truciznom (patrz wyżej)↓ jeśli środek toksyczny dostał się do oczu, płucze się je przez 15 minut wodą, następnie solą fizjologiczną↓ podobnie płucze się skażoną skórę↓ ewentualna dekontaminacja układu oddechowego sprowadza się do tlenoterapii, a w razie potrzeby tlenoterapii hiperbarycznej↓ próba usunięcia niewchłoniętej jeszcze trucizny z przewodu pokarmowego polega na płukaniu żołądka i/lub jelit oraz podaniu środków adsorbujących (zwykle węgiel aktywowany)↓ metody opisanej w punkcie wyżej nie wolno stosować w zatruciach środkami żrącymi i węglowodorami, a także u chorych z perforacją przewodu pokarmowego, krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego, niedrożności przewodu pokarmowego↓ w razie potrzeby przed rozpoczęciem płukania wskazana jest intubacja dla zapobiegania zachłyśnięciu↓ wspomaganie metody stanowić może podawanie środków przeczyszczających oraz powtarzanie dawek węgla aktywowanego↓ obecnie nie zaleca się prowokowania wymiotów↓ w przypadku środków rozpuszczalnych w wodzie, słabo wiążących się z białkami wydalanych przez nerki stosuje się forsowanie diurezy, także przy dążeniu do alkalizacji moczu (8,4% NaHCO₃ razem z przetaczanymi płynami w proporcji 20–30 ml/500 ml płynu)↓ patrz też podrozdział 5.19 (odtrutki)

      3. PROCEDURY DIAGNOSTYCZNO-TERAPEUTYCZNE W SOR

      3.1. Badanie wstępne, badanie powtórne

      LESZEK BRONGEL

Badanie wstępne (triage)

      Badanie