Christopher Clark

Lunatycy


Скачать книгу

Finance with Diplomacy before the War, New Haven 1930, s. 264.

      88

      Č. Antić, Crisis and Armament. Economic Relations between Great Britain and Serbia 1910–1912, „Balcanica” 2006, vol. 36, s. 151–161.

      89

      J.B. Whitehead, General Report on the Kingdom of Servia for the Year 1906 [w:] British Documents on Foreign Affairs. Reports and Papers from the Foreign Office Confidential Print, Part 1: From the Mid-Nineteenth Century to the First World War, Series F: Europe, 1848–1914, vol. 16: Montenegro, Romania, Servia 1885–1914, red. D. Stevenson, dok. 43, s. 205–220, tutaj s. 210.

      90

      M. Palairet, The Balkan Economies c. 1800–1914. Evolution without Development, Cambridge 1997, s. 28.

      91

      Ibidem, s. 86–87.

      92

      H. Sundhaussen, Historische Statistik Serbiens. Mit europäischen Vergleichsdaten, 1834–1914, München 1989, s. 26–28.

      93

      M. Palairet, Balkan Economies…, op. cit., s. 23.

      94

      Ibidem, s. 112, 113, 168; J.R. Lampe, Varieties of Unsuccessful Industrialisation. The Balkan States Before 1914, „Journal of Economic History” 1975, vol. 35, s. 56–85, tutaj s. 59.

      95

      M. Palairet, Balkan Economies…, op. cit., s. 331.

      96

      M. Mayer, Grundschulen in Serbien während des 19. Jahrhunderts. Elementarbildung in einer “Nachzüglergesellschaft” [w:] Allgemeinbildung als Modernisierungsfaktor. Zur Geschichte der Elementarbildung in Südosteuropa von der Aufklärung bis zum Zweiten Weltkrieg, red. N. Reiter, H. Sundhaussen, Berlin 1994, s. 77–102, tutaj s. 87, 88, 91, 92.

      97

      A. Simic, The Peasant Urbanites. A Study of Rural-Urban Mobility in Serbia, New York 1973, s. 28–59, 148–151.

      98

      Przemyślenia Miry Crouch na temat międzywojennego Belgradu zob. Jews, Other Jews and “Others”: Some Marginal Considerations Concerning the Limits of Tolerance [w:] Why Germany? National Socialist Anti-Semitism and the European Context, red. J. Milfull, Providence 1993, s. 121–138, tutaj s. 125.

      99

      J.B. Whitehead, General Report on the Kingdom of Servia for the Year 1908, op. cit., s. 312–334, tutaj s. 314.

      100

      Cyt. za: V. Manojlović, Defense of National Interest and Sovereignty: Serbian Government Policy in the Bosnian Crisis, 1906–1909, praca magisterska, Simon Fraser University 1997, s. 58.

      101

      Cyt. za: ibidem, s. 68–69.

      102

      Ibidem, s. 3.

      103

      P. Miliukov, Political Memoirs 1905–1917, Ann Arbor 1967, s. 182.

      104

      J.B. Whitehead, General Report […] 1908, op. cit., s. 314–315.

      105

      J. Cvijic, The Annexation of Bosnia and Herzegovina and the Serb Problem, London 1909, s. 14. Na temat jego wpływu na Pašicia zob. V. Stojancević, Pašićevi pogledi na rešavanje pitanja Stare Srbije i Makedonije do 1912. godine [w:] V. Krestic, Nikola Pašić. Život i delo. Zbornik radova za naučnog skupa u Srpskoj Akademiji Nauka i Utmetnosti, Beograd 1997, s. 284–301, tutaj s. 285.

      106

      S.L.E. Lazarovich-Hrebelianovich, The Servian People. Their Past Glory and Destiny, New York 1910, s. 142.

      107

      W.D. Behschnitt, Nationalismus…, op. cit., s. 108.

      108

      D. MacKenzie, Officer Conspirators…, s. 130–131; D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 63.

      109

      Cyt. za: M. Radusinović, Antanta i aneksiona kriza, „Istorija 20. Veka” 1991, vol. 9, s. 7–22, tutaj s. 9.

      110

      A. Pavlović, Liudi i dogadaji, ideje i ideali, Beograd 2002, s. 30–38. Pavlović był socjaldemokratycznym politykiem i członkiem belgradzkiej elity intelektualnej – to wydanie jego dziennika zostało opublikowane przez jego córkę w 2002 roku i do tamtej pory nie wiedziano o jego istnieniu.

      111

      Cyt. za: V. Manojlović, Defense of National Interest and Sovereignty…, op. cit., s. 78.

      112

      M. Radusinović, Antanta i aneksiona kriza, op. cit.

1

D. Fromkin, Europe’s Last Summer. Who Started the Great War in 1914?, New York 2004, s. 6.

2

Niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych finansowało działalność Arbeitsausschuss Deutscher Verbände mającego na celu skoordynowanie kampanii przeciwko obarczaniu Niemiec winą za wojnę i nieoficjalnie wspierało złożoną z uczonych Zentralstellezur Erforschung der Kriegsursachen. Zob. U. Heinemann, Die verdrängte Niederlage: politische Öffentlichkeit und Kriegsschuldfrage in der Weimarer Republik, Göttingen 1983, zwłaszcza s. 95–117; S. Zala, Geschichte unter der Schere politischer Zensur. Amtliche Aktensammlung im internationalen Vergleich, München 2001, zwłaszcza s. 57–77; I. Geiss, Die manipulierte Kriegsschuldfrage. Deutsche Reichspolitik in der Julikrise 1914 und deutsche Kriegszieleim Spiegel des Schuldreferats des Auswärtigen Amtes, 1919–1931, „Militäreschichtliche Mitteilungen” 1983, Bd. 34, s. 31–60.

3

Barthou do Martina, list z 3 maja 1934, cyt. za: K. Hamilton, The Historical Diplomacy of the Third Republic [w:] Forging the Collective Memory. Government and International Historians through Two World Wars, red. K.M. Wilson, Providence–Oxford 1996, s. 29–62, tutaj s. 45. Na temat francuskiej krytyki niemieckiego wydania źródeł zob. np. E. Bourgeois, Les archives d’État et l’enquete sur les origines de la guerre mondiale. A propos de la publication allemande: Die grosse Politik d. europ. Kabinette et de satraduction française, „Revue historique”, maj–sierpień 1927, nr 155, s. 39–56. Bourgeois oskarżył niemieckich redaktorów o przyjęcie takiej konstrukcji ich zbioru, która pozwalała ukryć taktyczne pominięcia w dokumentacji. Odpowiedź wydawcy niemieckiego zob. F. Thimme, Französische Kritiken zur deutschen Aktenpublikation, „Europäische Gespräche” 1927, nr 8/9, s. 461–479.

4

U. Burz, Austria and the Great War. Official Publications in the 1920s and 1930s [w:] Forging