nog daar op die seebodem, versteek onder sand.
“Heelwat rolprente is al op Mull geskiet, danksy die skoonheid van ons omgewing. Tobermory se helder geverfde geboue en bote in die hawe vorm ’n pragtige prentjie. Ons het ook verskeie kastele waar rolprente verfilm is. Ek noem ’n paar van die rolprente: Red Isle, Entrapment, Highlander, Eye of the Needle, Kidnapped, I Know Where I’m Going en When Eight Bells Toll. In die omgewing is ook tonele geskiet vir die Harry Potter-films.
“Kastele soos Duart en Moy is reeds in die Middeleeue gebou. Die vernaamste clans was MacLean, MacLaine, MacKinnon, MacQuarrie en MacDonald. Die clan chiefs het kastele gebou, maar in daardie dae het die gewone mense in klein huisies genoem sjielings gewoon. Hulle was meesal huurboere of pagters.
“Duart Castle naby Craignure dateer uit die dertiende eeu en is waarskynlik vir die MacDougalls gebou. In die laat veertiende eeu het dit die setel van die Clan MacLean geword. Tydens die sestiende en sewentiende eeu was die MacLeans een van die belangrikste clans in die Westelike Eilande. Die familie is egter in die sewentiende eeu hier weg, want hulle was koningsgesindes wat die Stuarts na die Skotse troon wou terugbring en hulle is gevolglik verdryf. Die Britse regering het die kasteel ’n tyd lank oorgeneem. Daarna was dit ’n ruïne, maar in 1911 is dit gekoop en gerestoureer deur sir Fitzroy Donald MacLean en het dit weer die setel van die clan-hoof geword. Die rolprent Entrapment met Sean Connery (wie se ma terloops ’n MacLean was) en Catherine Zeta Jones is gedeeltelik daar verfilm.
“ ’n Tweede kasteel op Mull se ooskus is Torosay, die tuiste van die Guthries. Dis eerder ’n negentiende-eeuse herehuis as ’n ware kasteel. Glengorm-kasteel is in die bos noord van Tobermory en is in 1860 gebou vir James Forsyth. Hy was die laird van die Dervaig Clearances – een van dié wat honderde mense uit hulle tuistes verdryf het en hulle huise afgebrand het.
“Verder noord lê nog ’n MacLean-vesting, naamlik Glenbogan-kasteel, wat oor die Atlantiese Oseaan uitkyk. Van daar af sien mens die eilande Rhum, Uist en Canna. Dié kasteel is in die vroeë agtienhonderds gebou vir sir Roderick MacLean en sy Engelse vrou, die dogter van die Duke of Moreland. Aan dié kant van die eiland is baie lochs, heuwels en woude en die natuurskoon is pragtig. Die MacLeans woon steeds in die kasteel en dis oop vir die publiek. Die huidige laird is ook ’n sir Roderick MacLean, soos die oorspronklike laird wat die kasteel of herehuis laat bou het. Benewens ’n landheer is sir Roderick ook ’n skrywer van historiese romans, en sy broer is die bekende avonturier en reisverhaalskrywer Iain MacLean. Die rolprente wat by Glenbogan verfilm is, is Red Isle en The Spanish Ship, sowel as ’n aantal dokumentêre rolprente oor die clans en die geskiedenis van die Clearances.”
Morag, wat ook aandagtig gestaan en luister het, stamp aan Marian. “Ek kan nie wag om Glenbogan te sien nie. Dit klink absoluut fassinerend.”
Marian knik, haar blik op die kleurryke hawe wat hulle nader, maar sy sien Iain MacLean se sterk gesig voor haar geestesoog. Hy moet tans hier wees, want hy neem seker weer aan die Tour of Mull deel. En miskien soek hy nog in hierdie herfs na die Spaanse galjoen die San Felipe de Valencia.
Die seebries is byna snerpend koud en Marian wikkel haar blou sybokhaarserp stywer om haar nek. Sy het denims, ’n wolgevoerde parka en stewels aan, want sy het verwag om koud te kry. Die koue laat haar wange gloei en sy bibber effens. Die see lyk baie diep, en ysig, maar ’n flou sonnetjie helder alles op. Die lug is tintelend vars soos sjampanje en meeue krys bokant hulle.
Hulle het gereël om in Tobermory te oornag en hoop om ’n motor te huur waarmee hulle na Glenbogan- kasteel kan gaan. Daar het hulle ’n selfsorg-kothuis vir twee weke gehuur.
Die veerboot bereik die kaai en almal gaan aan wal. Marian en Morag het net groot rugsakke by hulle en is van die eerstes wat van die boot afstap.
“Hier staan ons nou waar ons voorouers gestaan het voordat ons oupagrootjie en sy mense weggejaag is van hulle geboorteland,” sê Morag dramaties. “Dis ’n historiese oomblik.”
“Ja, dit is,” stem Marian saam. Sy kyk met genot na die kleurryke geboue wat rooi, blou en groen geverf is.
Terwyl almal wag vir hulle bagasie en kwetterend rondkyk, kom ’n groot Bentley stadig oor die kaai aangery, sodat mense moet padgee.
“Kyk net daar,” merk Morag op. “So ’n motor word seker deur ’n chauffeur bestuur, en agterin sit ’n laird en lady. Wie sou hulle hier kom soek?”
Die man wat voor uit die motor klim, is nie ’n chauffeur nie. Hy is groot en breedgeskouer en dra ’n tweedbaadjie en ’n kilt. Sy bene is gespierd. Sy trotse kop het donker hare en sy gesig is hoekig. Marian weet sommer hy het blou oë. Sy staan vasgenael.
“Daardie man dra die MacLean-tartan,” prewel sy.
“Liewe hemel, dis geen chauffeur daardie nie!” hoor sy Morag uitroep. “Dis ons vriend die skrywer – die verruklike Iain MacLean. ’n Mens sien sommer hy is verhewe bo die gewone sterflinge.”
Hy stap byna tot by hulle, kyk een keer in hulle rigting en dan weer weg. Daar was geen herkenning in sy oë nie en Marian voel asof sy kan krimp van verleentheid. Hy het dwarsdeur hulle gekyk en hulle nie eens gegroet nie. Hy het hulle skoon vergeet.
Maar waarom sou Iain MacLean tog vir haar of Morag onthou? besef sy. Hulle is niemand in sy oë nie. Hy het ook geweier om haar destyds te woord te staan vir die koerant.
Ergerlikheid en vernedering stu in haar op, en sy voel haar wange vlam. Dis seker hoe die MacLeans na hulle pagters gekyk het – asof hulle te nietig was om raak te sien. ’n Blote oorlas waarvan hulle ontslae moes raak, en wat maklik was om met diere te vervang. Sy dink sy weet nou hoe daardie arme Sinclairs van lank gelede moes gevoel het: wurms onder die hak van verdrukking.
“Hy sien ons nie eens raak nie,” sis sy. “Hy kon ons net sowel nooit ontmoet het nie.”
“Nou ja, hy is die beroemde avonturier en skrywer, en hy sien seker duisende bewonderaars. Waarom sal hy óns juis onthou? Ek voel genegeer, maar aan die ander kant vind ek dit moeilik om so ’n beeld van ’n man summier te haat.”
Morag draai om en kyk hom agterna. “Is hy nie absoluut die toonbeeld van ’n Hoogland-laird nie?”
Iain MacLean loop met lang treë na die veerboot en Marian sien met verbasing dat ’n verpleegster ’n mooi, blonde vrou in ’n rolstoel by die loopplank afstoot. Sy het natuurlik in een van die kajuite gereis.
Hy wag hulle in en praat met hulle, terwyl ’n portier agterna kom met die bagasie. Iain MacLean loop geselsend langs die rolstoel en Marian hoor hulle praat, maar besef ná ’n rukkie sy verstaan niks. Hulle praat Gaelies.
Meteens val daar ’n handsak van die vrou se skoot af en beland langs Marian. Sy buk, tel dit op en gee dit aan die vrou terug.
“Ag, dankie,” sê die vrou op Engels, en gee haar ’n hooghartige glimlag, asof dit haar reg is dat mense vir haar goed optel.
Marian glimlag terug, maar toe verskuif haar blik na Iain MacLean, wat gaan staan het en haar aanstaar. Hy knik, maar glimlag nie. Vandag lyk sy oë grys en kil, nie so helderblou soos in Kaapstad nie. Weer toon hy geen herkenning nie en sy voel nietig, en geminag. Hy kyk egter ’n oomblik te lank na haar, asof hy probeer onthou waar hy dié meisie met die deurmekaar gewaaide hare al voorheen gesien het.
Die groepie beweeg aan en Marian kyk hoe hy die vrou uit die rolstoel tel en haar in die passasiersitplek van die Bentley neersit. Die verpleegster klim agter in. Daarna help hy die portier om die bagasie in die kattebak te laai en betaal hom. Hy klim in die motor, skakel dit aan en trek stadig weg.
“Haai, hy het darem gelyk asof hy wonder waar hy jou al voorheen gesien het,” sê Morag wrang. “Is hy nie die aantreklikste man wat jy nog ooit gesien het nie? Maar vandag lyk hy nie juis vrolik en opgeruimd nie, eerder somber. Ek wonder wat is sy verbintenis met daardie verlamde vrou.”
“Ek glo nie hy het my onthou nie. Hy het maar net na my gekyk oor ek die vrou se sak opgetel het,” antwoord Marian.
Sy wil dit amper nie aan haarself erken nie, maar sy is eintlik geaffronteer en seergemaak dat hy hulle