hy dalk dat haar teenwoordigheid hier by hulle huis onnodig en onvanpas is?
Sy besef hoe vervlietend woorde is. Niks van wat hy gesê en verklaar het, is eintlik geldend nie. Dit kon ’n blote opwelling van gevoel gewees het. Mense moet blywende sielskontak met mekaar hê om hulle woorde bindend te maak.
“Ek en jy kan gerus na my studeerkamer toe gaan,” stel Klaas voor. Corlia het gesê dat sy vroeg wil bad en in die bed klim, aangesien sy ’n hoofpyn opgebou het. Die son was warm daar langs die graf. Dat al die vreemde, goedkoperige laventel- en deodorantreuke meegehelp het, is seker ’n moontlikheid, dink Elna. Maar tog, dis Corlia se eie suster wat daar toegegooi is. Hulle het as kinders dinge gedeel waarvan niemand ooit sal weet nie.
Met Corlia stil in die binnehuis en Christopher weg, kom daar ’n vredigheid oor die twee mense in die studeerkamer. Hier is minder boeke as in hulle sogenaamde biblioteek langsaan, maar dit bly ’n verleiding. Elna weerhou haar daarvan om weer tussen die boeke te begin krap. Sy wil nie alte leergierig lyk, soos ’n skoolkind wat guns soek nie. Sy wil ook nie hê die gesprek moet wegslinger na onpersoonlike aangeleenthede nie. Sy het ’n diep, innige behoefte om oor haar probleme te gesels.
Klaas Ligthart kon dus nie ’n beter tyd gekies het om te sê wat hy wil sê nie. Hy stop sy pyp deeglik en as hy uiteindelik daaraan teug, sprei die soet, warm geur om Elna.
“Jy gee nie om vir die ou pyp nie, nè.”
“Nee, glad nie. Vars, warm rook ruik altyd vir my lekker.”
“Ek gaan darem elke keer die asbak leegmaak as ek pyp uitgekrap het. Dis óú tabak wat stink. Christopher preek natuurlik vir my oor die rokery. Om redes van gesondheid. Weet jy, Elna, ons gesprek van nou die aand het in my kop bly draai.” Sy swaaistoel kraak liggies onder hom. Alles in hierdie huis klink vir Elna anders. Selfs die gekraak van die stoel het persoonlikheid, waar dit anders bloot ’n irritasie weens ’n gebrek aan olie sou wees.
“Een van die woorde wat jy gebruik het,” vervolg Klaas, “het ’n diepe indruk op my gemaak: onterfde.”
“Dalk was ek maar net dramaties.” Sy voel nou skaam daaroor. “Die onderskeid was maar net vir my skreiend toe ek die eerste keer in ’n lang tyd by julle aan huis kom.”
“Nee, ek dink nie dis dit nie. Hier was dalk net ’n prikkel om ’n vergete behoefte in jou wakker te maak. Al die boeke. Ek weet jy was ’n slimkop op skool.”
“Wat help dit? Die onderwysers wou my help om verder te studeer. Hulle wou beurse en lenings probeer kry. Maar my pa-hulle het gevoel ek moet begin verdien. Ek het hulle later geglo dat dit leeglêery is om te studeer.”
“Jy is nou maar een-en-twintig.”
“Dis te laat, oom Klaas.” Sy klink oortuig.
“Maar hoe kan jy so sê?” Hy lag. “As ek maar weer een-en-twintig kon wees, sou ek dink ek het ’n fopspeen nodig.”
“Nee wat, dit is te laat. Ek sal nou moet aanhou verdien, onthou, daar is ook die baba.”
“Ek is nie seker of jy dit jóú probleem moet maak nie. ’n Maatskaplike werker moet daar leiding neem.”
“Ek kan nie van haar ’n weggooidingetjie maak nie.”
“Wees dan deel van die besluitneming, maar moenie jou hand verder uitsteek as wat jy dit kan terugtrek nie. Wag eers en kyk. Dalk trou jou pa weer goed. Die wêreld wemel van weduwees.”
“Dalk nog erger. En Malie en Mien …” Die waarheid is dat albei swanger is, maar sy wil dit nie vir Klaas sê nie. “Ek voel dat net ek in daardie gesin sterk genoeg is om daardie verantwoordelikheid te vat. Is dit aanmatigend?”
“Nee, maar beslis baie dapper. Wat het jy gedink om te doen?” vra hy.
Sy huiwer lank, maar nie vanweë ’n gebrek aan woorde nie. Miskien is daar te veel, waarvan sy net die nodigstes wil uitsoek. Want toe sy weer praat, is dit amper te nugter: “As ek met Johnny Ponter trou, sal daar geen probleem wees nie. Sy ma kan bedags die baba oppas terwyl ek by die werk is.”
“Het jy die man lief?”
“Ek het erg geword oor hom. Ons kom baie goed klaar.”
Wie weet of dit nie genoeg is nie, dink Klaas. Sy het ten minste nie illusies oor ’n opwindende storm-en-drang-liefde nie. Hy en Corlia se liefde het sekerlik eers diepte gekry toe die ergste verliefdheid begin plek maak vir lojaliteit en volharding.
“Jy moenie te haastig wees nie.”
“Ek is nie, oom Klaas. Ek en Johnny ken mekaar al ’n redelike tyd. Sy pa en ma is soos my eie. Johnny het nooit die geleentheid gehad om met skool klaar te maak nie, maar hy is intelligent. Nie intellektueel nie, maar ek is seker ook nie. Daarvoor het ’n mens verdere ontwikkeling en stimulasie nodig, of hoe? Of is dit dalk ’n kwessie van persoonlikheid? Dat ’n mens ’n intellektuele skaapwagter kan kry en ’n geleerde dwaas?”
Klaas glimlag warm oor haar raak manier van kyk en opsom. Maar hy wil niks sê om haar vertroulike ontboeseming aan bande te lê nie. Hy onthou die Ponter-kêrel soos hy vanmiddag saam met sy ma by die graf aangekom het. Die jongste kind van ouerige ouers, soos Phoebe ook, maar dis waar die vergelyking ophou. Heel duidelik, egter, is hy hulle trots en steun. So kon hy aflei uit die brokkies inligting wat hy versamel het, veral tydens die koppie tee en toebroodjies wat die kerkvroue verskaf het. En sy waarneming, natuurlik. Die jong Ponter is fors, seker duiwels sterk, met ’n bulnek en bonkige skouers. Onwennig in die beste klere, asof dit hom knel. Soos dit dikwels met sulke besonder fris manne gaan, is hy skynbaar baie sagmoedig. Hy sal ’n goeie versorger wees. Is dit nie wat die natuur in die eerste plek vereis nie, om die oorlewing van die spesie te verseker? Dat hy vir Elna aanbid, is ooglopend. Maar van hoër denke kon Klaas nie veel gewaarword nie. Weer eens is dit nie ’n stigma om onmiddellik en aards te lewe nie, maar hy en Elna is ’n onpaar paar.
“Hoe ’n soort lewe sal julle saam hê, Elna?” vra hy versigtig.
“Hy het in gedagte om vir ons ’n goeie huis in ’n nuwe uitbreiding te kry. Of liewer, dit was die plan. Maar ek weet nou nie, as die baba moet bykom. Dan sal dit beter wees om saam met sy ma-hulle in die huis te bly. Dalk kan hulle by ons kom bly, as die huis groot genoeg is.”
“Jy klink nie entoesiasties nie.”
“Wat is entoesiasme, oom Klaas? Dis vandag daar, en môre is dit uitgebrand. Moet ’n mens nie liewer nugter besluit oor die mees praktiese reëling nie, een wat jy weet bevredigend sal uitwerk?”
Toe kry Klaas Ligthart ’n gedagte, hy weet self nie waarvandaan nie. Miskien het daar tog ’n verborge iets van haar na hom toe uitgereik. “Is daar iemand anders oor wie jy sterker voel?”
Nou het hy haar vas, dit sien hy alte duidelik. Sy byt haar onderlip effens vas en kyk op haar hande. “Sou dit ’n verskil aan die kwessie van praktiese reëlings maak?” ontwyk sy.
“Jy weet goed dit sal, Elna.”
Maar sy bied hom geen verdere antwoord nie, en hy dring nie aan nie. Dit voel amper of hy op verbode gebied oortree het. Miskien het hy haar reeds ’n guns gedoen bloot deur te luister.
Corlia, snoesig in ’n kamerjas, kom haar by hulle voeg. “Ek dag julle sit voor die televisie,” lag-vra sy.
“Nee, maar Elna kan gerus soontoe verskuif as sy wil.”
“Ek hou meer van die musiek, veral vanaand.”
“Hoe lyk dit, drink ons nie iets nie? ’n Koppie lekker vars, sterk tee?” vra Corlia.
“Ek sal gaan maak,” bied Elna aan.
“Lekker om ’n groot dogter in die huis te hê,” sug Corlia liggies nadat die meisie uit is. “Weet jy, Klaas, daar was ’n tyd toe ek vir Makkie-hulle wou vra of ons nie vir Elna kan grootmaak nie.”
Hy kyk verbaas na haar. “Dis veilig om nou daaroor te bieg,” sê hy. “Vroeër sou ek jou dalk aangemoedig het.”
“Jy